1. ස්කන්‍ධයෝ කෙතෙක්ද? ආයතනයෝ කෙතෙක්ද? ධාතූහු කෙතෙක්ද? සත්‍යයෝ කෙතෙක්ද? ඉන්‍ද්‍රියයෝ කෙතෙක්ද? හේතූහු කෙතෙක්ද? ආහාරයෝ කෙතෙක්ද? ස්පර්‍ශයෝ කෙතෙක්ද? වේදනාවෝ කෙතෙක්ද? සඤ්ඤාවෝ කෙතෙක්ද? චෙතනාවෝ කෙතෙක්ද? චිත්තයෝ කෙතෙක්ද?
ස්කන්ධ පසෙකි. ආයතන දොළසෙකි. ධාතූහු දහ අටදෙනෙකි. සත්‍යයෝ සතර දෙනෙක් වෙති. ඉන්‍ද්‍රියයෝ විසි දෙකක් වෙති. හේතූහු නවයක් වෙති. ආහාර සතරක් වෙති. ස්පර්‍ශ සතක් වෙති. වේදනා සතක් වෙති. සඤ්ඤා සතක් වෙති. චේතනා සතක් වෙති. සිත් සතක් වෙති.
2. එහි පංචස්කන්‍ධයෝ කවරහුද? රූපස්කන්‍ධය, වේදනාස්කන්‍ධය, සඤ්ඤාස්කන්‍ධය, සංස්කාරස්කන්‍ධය, විඤ්ඤාණස්කන්‍ධය, යනුයි. මේවා පංචස්කන්‍ධයෝ යයි කියනු ලැබේ.
3. එහි දොළොස් ආයතනයෝ කවරහුද? චක්ඛායතනය, රූපායතනය, සොතායතනය, සද්දායතනය, ඝාණායතනය, ගන්‍ධායතනය, ජිව්හායතනය, රසායතනය, කායායතනය, ඵොට්ඨබ්බායතනය, මනායතනය, ධම්මායතනය, යනුයි. මේවා දොළොස් ආයතනයෝ යයි කියනු ලැබේ.
4. එහි අටළොස් (18) ධාතූහු කවරහුද? චක්ඛු ධාතු, රූප ධාතු, චක්ඛු විඤ්ඤාණ ධාතු, සොත ධාතු, සද්ද ධාතු, සොත විඤ්ඤාණ ධාතු, ඝාණ ධාතු, ගන්ධ ධාතු, ඝාණ විඤ්ඤාණ ධාතු, ජිව්හා ධාතු, රස ධාතු, ජිව්හා විඤ්ඤාණ ධාතු, කාය ධාතු, ඵොට්ඨබ්බ ධාතු, කාය විඤ්ඤාණ ධාතු, මනො ධාතු, ධම්ම ධාතු, මනො විඤ්ඤාණ ධාතු යනුයි. මේවා අටළොස් (18) ධාතූහු යයි කියනු ලැබේ.
5. එහි සතර සත්‍යයෝ කවරහුද? දුක්ඛ සත්‍යය, සමුදය සත්‍යය, නිරොධ සත්‍යය, මාර්ග සත්‍යය යනුයි. මේවා සතර සත්‍යයෝ යයි කියනු ලැබේ.
6. එහි දෙවිසි ඉන්‍ද්‍රියයෝ කවරහුද? චක්ඛුන්‍ද්‍රිය, සොතින්‍ද්‍රිය, ඝාණින්‍ද්‍රිය, ජිව්හින්‍ද්‍රිය, කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය, පුරිසින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සුඛින්‍ද්‍රිය, දුක්ඛින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය, දොමනස්න්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය, සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අනඤ්ඤාතඤ්ඤස්සාමිතින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤතාවින්‍ද්‍රිය යනුයි. මේවා දෙවිසි ඉන්‍ද්‍රියයෝ යයි කියනු ලැබේ.
7. එහි හේතු නවය කවරහුද? කුසල හේතු තුන, අකුසල හේතු තුන, අව්‍යාකෘත හේතු තුන යනුයි. මේවා හේතු නවය වෙති. එහි තුන් කුසල හේතුහු කවරහුද? අලොභයය කුසල හේතුවකි. අදොසය කුසල හේතුවකි. අමොහය කුසල හේතුවකි යනුයි. මේ තුන් කුසල හේතූහු වෙති.
එහි අකුසල හේතු තුන කවරහුද? ලෝභය අකුසල හේතුවකි. ෙවෂය අකුසල හේතුවකි. මොහය අකුසල හේතුවකි. මේ තුන් අකුසල හේතූහු වෙති. එහි තුන් අව්‍යාකෘත හේතූහු කවරහුද? කුසල ධර්‍මයන්ගේ විපාක වශයෙන් හෝ, ක්‍රියා අව්‍යාකෘත ධර්‍මයන්හි හෝ, අලොභය, අදොසය, අමෝහය යනුයි. මේ තුන් අව්‍යාකෘත හේතූහු වෙති.
8. එහි සතර ආහාරයෝ කවරහුද? කබලිංකාර ආහාරය, ඵස්සාහාරය, මනොසංචෙතනාහාරය, විඤ්ඤාණාහාරය යනුයි. මේවා සතර ආහාරයෝ යයි කියනු ලැබේ.
9. එහි සත් වැදෑරුම් ස්පර්‍ශයෝ කවරහුද? චක්ඛු සම්ඵස්සය, සොත සම්ඵස්සය, ඝාණ සම්ඵස්සය, ජිව්හා සම්ඵස්සය, කාය සම්ඵස්සය, මනොධාතු සම්ඵස්සය, මනොවිඤ්ඤාණධාතු සම්ඵස්සය යනුයි. මේවා සත් වැදෑරුම් ස්පර්‍ශයෝ යයි කියනු ලැබේ.
10. එහි සත්ත වේදනාවෝ කවරහුද? ඇස හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, කණ හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, නාසය හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, දිව හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, කය හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, මනො ධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, මනො විඤ්ඤාණ ධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව යනුයි. මේවා සත්ත වේදනාවෝ යයි කියනු ලැබේ.
11. එහි සප්ත සංඥාවෝ කවරහුද? ඇස හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, කණ හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, නාසය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, දිව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, කය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, මනොධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව යනුයි. මේවා සප්ත සංඥාවෝ යයි කියනු ලැබේ.
12. එහි සප්ත චෙතනාවෝ කවරහුද? ඇස හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, කණ හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, නාසය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, දිව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, කය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, මනොධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව යනුයි. මේවා සප්ත චෙතනාවෝ යයි කියනු ලැබේ.
13. එහි සප්ත චිත්තයෝ කවරහුද? චක්ඛුවිඤ්ඤාණය, සොතවිඤ්ඤාණය, ඝාණවිඤ්ඤාණය, ජිව්හාවිඤ්ඤාණය, කායවිඤ්ඤාණය, මනොධාතුවිඤ්ඤාණය, මනොවිඤ්ඤාණධාතුවිඤ්ඤාණය යනුයි. මේවා සප්ත චිත්තයෝ යයි කියනු ලැබේ.
14. කාම ධාතුවෙහි ස්කන්‍ධයෝ කවරහුද? ආයතනයෝ කවරහුද? ධාතූහු කවරහුද? සත්‍යයෝ කවරහුද? ඉන්‍ද්‍රියයෝ කවරහුද? හේතූහු කවරහුද? ආහාරයෝ කවරහුද? ස්පර්‍ශයෝ කවරහුද? වේදනාවෝ කවරහුද? සඤ්ඤාවෝ කවරහුද? චෙතනාවෝ කවරහුද? චිත්තයෝ කවරහුද? කාමධාතුවෙහි ස්කන්ධ පසක් වෙති. ආයතන දොළසක් වෙති. ධාතූහු දහ අට දෙනෙක් වෙති. තුන් සත්‍යයෝ වෙති. ඉන්‍ද්‍රියයෝ දෙවිස්සක් වෙති. හේතූහු නවයක් වෙති. ආහාර සතරක් වෙති. සංඥා සතක් වෙති. චෙතනා සතක් වෙති. සිත් සතක් වෙති.
15. එහි කාමධාතුවෙහි ස්කන්ධ පස කවරහුද? රූපස්කන්‍ධය, වේදනාස්කන්‍ධය, සඤ්ඤාස්කන්‍ධය, සංස්කාරස්කන්‍ධය, විඤ්ඤාණස්කන්‍ධය, යනුයි. මොවුහු කාමධාතුවෙහි ස්කන්ධ පස වෙති.
16. එහි කාම ධාතුවෙහි දොළොස් ආයතනයෝ කවරහුද? චක්ඛායතනය, රූපායතනය, සොතායතනය, සද්දායතනය, ඝාණායතනය, ගන්‍ධායතනය, ජිව්හායතනය, රසායතනය, කායායතනය, ඵොට්ඨබ්බායතනය, මනායතනය, ධම්මායතනය, යනුයි. මේවා කාම ධාතුවෙහි දොළොස් ආයතනයෝ යයි කියනු ලැබේ.
17. එහි කාම ධාතුවෙහි අටළොස් ධාතූහු කවරහුද? චක්ඛු ධාතු, රූප ධාතු, චක්ඛු විඤ්ඤාණ ධාතු, සොත ධාතු, සද්ද ධාතු, සොත විඤ්ඤාණ ධාතු, ඝාණ ධාතු, ගන්ධ ධාතු, ඝාණ විඤ්ඤාණ ධාතු, ජිව්හා ධාතු, රස ධාතු, ජිව්හා විඤ්ඤාණ ධාතු, කාය ධාතු, ඵොට්ඨබ්බ ධාතු, කාය විඤ්ඤාණ ධාතු, මනො ධාතු, ධම්ම ධාතු, මනො විඤ්ඤාණ ධාතු යනුයි. මේවා කාම ධාතුවෙහි අටළොස් ධාතූහු වෙති.
එහි කාම ධාතුවෙහි තුන් සත්‍යයෝ කවරහුද? දුක්ඛ සත්‍යය, සමුදය සත්‍යය, මාර්ග සත්‍යය යනුයි. මේවා කාම ධාතුවෙහි තුන් සත්‍යයෝ යයි කියනු ලැබේ.
18. එහි කාම ධාතුවෙහි දෙවිසි ඉන්‍ද්‍රියයෝ කවරහුද? චක්ඛුන්‍ද්‍රිය, සොතින්‍ද්‍රිය, ඝාණින්‍ද්‍රිය, ජිව්හින්‍ද්‍රිය, කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය, පුරිසින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සුඛින්‍ද්‍රිය, දුක්ඛින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය, දොමනස්න්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය, සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අනඤ්ඤාතඤ්ඤස්සාමිතින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤතාවින්‍ද්‍රිය යනුයි. මේවා කාම ධාතුවෙහි දෙවිසි ඉන්‍ද්‍රියයෝ යයි කියනු ලැබේ.
19. එහි කාම ධාතුවෙහි නව හේතූහු කවරහුද? කුසල හේතූහු තුන් දෙනෙකි. අකුසල හේතූහු තුන් දෙනෙකි. අව්‍යාකෘත හේතූහු තුන් දෙනෙක් වෙති. මේවා කාම ධාතුවෙහි නව හේතූහු යයි කියනු ලැබේ.
20. එහි කාම ධාතුවෙහි සතර ආහාරයෝ කවරහුද? කබලිංකාර ආහාරය, ඵස්සාහාරය, මනොසංචෙතනාහාරය, විඤ්ඤාණාහාරය යනුයි. මේවා එහි කාම ධාතුවෙහි සතර ආහාරයෝ යයි කියනු ලැබේ.
21. එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත ස්පර්‍ශයෝ කවරහුද? චක්ඛු සම්ඵස්සය, සොත සම්ඵස්සය, ඝාණ සම්ඵස්සය, ජිව්හා සම්ඵස්සය, කාය සම්ඵස්සය, මනොධාතු සම්ඵස්සය, මනොවිඤ්ඤාණධාතු සම්ඵස්සය යනුයි. මේවා කාමධාතුවෙහි සප්ත ස්පර්‍ශයෝ යයි කියනු ලැබේ.
22. එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත වේදනාවෝ කවරහුද? ඇස හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, කණ හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, නාසය හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, දිව හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, කය හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, මනො ධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව, මනො විඤ්ඤාණ ධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් හටගත් වේදනාව යනුයි. මේවා එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත වේදනාවෝ යයි කියනු ලැබේ.
23. එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත සංඥාවෝ කවරහුද? ඇස හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, කණ හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, නාසය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, දිව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, කය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, මනොධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව, මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් සංඥාව යනුයි. මේවා එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත සංඥාවෝ යයි කියනු ලැබේ.
24. එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත වේදනාවෝ කවරහුද? ඇස හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, කණ හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, නාසය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, දිව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, කය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, මනොධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව යනුයි. මේවා එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත චෙතනාවෝ යයි කියනු ලැබේ.
25. එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත සංඥාවෝ කවරහුද? ඇස හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, කණ හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, නාසය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, දිව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, කය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, මනොධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව යනුයි. මේවා එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත සංඥාවෝ යයි කියනු ලැබේ.
26. එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත චේතනාවෝ කවරහුද? ඇස හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, කණ හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, නාසය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, දිව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, කය හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, මනොධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව, මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව හා ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව යනුයි. මේවා එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත චෙතනාවෝ යයි කියනු ලැබේ.
27. එහි කාම ධාතුවෙහි සප්ත චිත්තයෝ කවරහුද? චක්ඛුවිඤ්ඤාණය, සොතවිඤ්ඤාණය, ඝාණවිඤ්ඤාණය, ජිව්හාවිඤ්ඤාණය, කායවිඤ්ඤාණය, මනොධාතුවිඤ්ඤාණය, මනොවිඤ්ඤාණධාතුවිඤ්ඤාණය යනුයි. මේවා කාම ධාතුවෙහි සප්ත චිත්තයෝ යයි කියනු ලැබේ.
28. රූප ධාතුවෙහි ස්කන්‍ධයෝ කෙතෙක්ද? ආයතනයෝ කෙතෙක්ද? ධාතූහු කෙතෙක්ද? සත්‍යයෝ කෙතෙක්ද? ඉන්‍ද්‍රියයෝ කෙතෙක්ද? – පෙ – චිත්තයෝ කෙතෙක්ද? රූප ධාතුවෙහි ස්කන්ධ පසකි. ආයතන සයකි. ධාතූහු නවයකි. සත්‍ය තුනක් වෙති. ඉන්ද්රිය දහහතරක් වෙති. හේතූ අටක් වෙති. ආහාර තුනක් වෙති. ස්පර්‍ශ සතරක් වෙති. වේදනා සතරක් වෙති. සංඥා සතරක් වෙති. චෙතනා සතරක් වෙති. සිත් සතරක් වෙති.
29. එහි රූප ධාතුවෙහි පංච ස්කන්‍ධයෝ කවරහුද? රූපස්කන්‍ධය, වේදනාස්කන්‍ධය, සඤ්ඤාස්කන්‍ධය, සංස්කාරස්කන්‍ධය, විඤ්ඤාණස්කන්‍ධය, යනුයි. මොවුහු රූප ධාතුවෙහි පංචස්කන්‍ධයෝ වෙති.
30. එහි රූප ධාතුවෙහි ෂඩ් ආයතනයෝ කවරහුද? චක්ඛායතනය, රූපායතනය, සොතායතනය, සද්දායතනය, මනායතනය, ධම්මායතනය, යනුයි. මේවා රූප ධාතුවෙහි ෂඩ් ආයතනයෝ යයි කියනු ලැබේ.
31. එහි රූප ධාතුවෙහි නව ධාතූහු කවරහුද? චක්ඛු ධාතු, රූප ධාතු, චක්ඛු විඤ්ඤාණ ධාතු, සොත ධාතු, සද්ද ධාතු, සොත විඤ්ඤාණ ධාතු, මනො ධාතු, ධම්ම ධාතු, මනො විඤ්ඤාණ ධාතු යනුයි. මේවා රූප ධාතුවෙහි නව ධාතූහු වෙති.
32. එහි රූප ධාතුවෙහි තුන් සත්‍යයෝ කවරහුද? දුක්ඛ සත්‍යය, සමුදය සත්‍යය, මාර්ග සත්‍යය යනුයි. මේවා රූප ධාතුවෙහි තුන් සත්‍යයෝ යයි කියනු ලැබේ.
33. එහි රූප ධාතුවෙහි දහහතරක්වූ ඉන්‍ද්‍රියයෝ කවරහුද? චක්ඛුන්‍ද්‍රිය, සොතින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය, සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අනඤ්ඤාතඤ්ඤස්සාමිතින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤතාවින්‍ද්‍රිය යනුයි. මේවා රූප ධාතුවෙහි දහහතරක්වූ ඉන්‍ද්‍රියයෝ යයි කියනු ලැබේ.
34. එහි රූප ධාතුවෙහි හේතූ අට කවරහුද? කුසල් හේතූ තුන, අකුසල හේතූ දෙක, අව්‍යාකෘත හේතූ තුන යනුයි. එහි තුන් කුසල හේතුහු කවරහුද? අලොභයය කුසල හේතුවකි. අදොසය කුසල හේතුවකි. අමොහය කුසල හේතුවකි යනුයි. මේ තුන් කුසල හේතූහු වෙති. මේවා තුන් කුසල හේතූහු වෙති.
එහි අකුසල හේතු දෙක කවරහුද? ලෝභය අකුසල හේතුවකි. මෝහය අකුසල හේතුවකි. මොවුහු අකුසල හේතු දෙක වෙති. එහි තුන් අව්‍යාකෘත හේතූහු කවරහුද? කුසල ධර්‍මයන්ගේ විපාක වශයෙන් හෝ, ක්‍රියා අව්‍යාකෘත ධර්‍මයන්හි හෝ, අලොභය, අදොසය, අමෝහය යනුයි. මේ තුන් අව්‍යාකෘත හේතූහු වෙති.
35. එහි රූප ධාතුවෙහි ආහාර තුන කවරහුද? ඵස්සාහාරය, මනොසංචෙතනාහාරය, විඤ්ඤාණාහාරය යනුයි. මේවා එහි රූප ධාතුවෙහි ආහාර තුන යයි කියනු ලැබේ. එහි රූප ධාතුවෙහි සතර ස්පර්‍ශයෝ කවරහුද? චක්ඛු සම්ඵස්සය, සොත සම්ඵස්සය, මනොධාතු සම්ඵස්සය, මනොවිඤ්ඤාණධාතු සම්ඵස්සය යනුයි. මේවා රූප ධාතුවෙහි සතර ස්පර්‍ශයෝ යයි කියනු ලැබේ.
36. එහි රූප ධාතුවෙහි සතර වේදනාවෝ කවරහුද? -පෙ- සතර සංඥාවෝ කවරහුද? -පෙ- සතර චේතනාවෝ කවරහුද? -පෙ- රූප ධාතුවෙහි සතර චිත්තයෝ කවරහුද? චක්ඛු විඤ්ඤාණය, සොත විඤ්ඤාණය, මනොධාතු, මනො විඤ්ඤාණ ධාතු යනුයි. මේවා රූප ධාතුවෙහි සතර වේදනාවෝ යයි කියනු ලැබේ.
37. අරූප ධාතුවෙහි ස්කන්‍ධයෝ කෙතෙක්ද? ආයතනයෝ කෙතෙක්ද? ධාතූහු කෙතෙක්ද? සත්‍යයෝ කෙතෙක්ද? ඉන්‍ද්‍රියයෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- චිත්තයෝ කෙතෙක්ද? අරූප ධාතුවෙහි ස්කන්‍ධයෝ සතර දෙනෙක් වෙති. ආයතන දෙකක් වෙති. ධාතූහු දෙදෙනෙක් වෙති. තුන් සත්‍යයෝ වෙති. ඉන්ද්රිය එකොළොසක් වෙති. හේතු අටක් වෙති. ආහාර තුනක් වෙති. ස්පර්‍ශ එකකි. වේදනා එකකි. සඤ්ඤා එකකි. චෙතනා එකකි. එක් සිතකි.
38. එහි අරූප ධාතුවෙහි සතර ස්කන්‍ධයෝ කවරහුද? වේදනාස්කන්‍ධය, සංඥාස්කන්‍ධය, සංස්කාරස්කන්‍ධය, විඥාන ස්කන්‍ධය යනුයි. මේවා අරූප ධාතුවෙහි සතර ස්කන්‍ධයෝ යයි කියනු ලැබේ.
39. එහි අරූප ධාතුවෙහි ආයතන දෙක කවරහුද? මනායතනය, ධම්මායතනය යනුයි. මේවා අරූප ධාතුවෙහි ආයතන දෙක යයි කියනු ලැබේ.
40. එහි අරූප ධාතුවෙහි ආයතන දෙක කවරහුද? මනායතනය, ධම්මායතනය යනුයි. මේවා අරූප ධාතුවෙහි ආයතන දෙක යයි කියනු ලැබේ.
41. එහි අරූප ධාතුවෙහි ධාතු දෙක කවරහුද? මනොවිඤ්ඤාණ ධාතු, ධම්මධාතු යනුයි. මේවා අරූප ධාතුවෙහි ධාතු දෙක යයි කියනු ලැබේ.
42. එහි අරූප ධාතුවෙහි තුන් සත්‍යයෝ කවරහුද? දුක්ඛ සත්‍යය, සමුදය සත්‍යය, මාර්ග සත්‍යය යනුයි. මේවා අරූප ධාතුවෙහි තුන් සත්‍යයෝ යයි කියනු ලැබේ.
43. එහි අරූප ධාතුවෙහි එකොළොස් ඉන්‍ද්‍රියයෝ කවරහුද? මනින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය, සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤතාවින්‍ද්‍රිය යනුයි. මේවා අරූප ධාතුවෙහි එකොළොස් ඉන්‍ද්‍රියයෝ යයි කියනු ලැබේ.
44. එහි අරූප ධාතුවෙහි හේතූ අට කවරහුද? කුසල් හේතූ තුන, අකුසල හේතූ දෙක, අව්‍යාකෘත හේතූ තුන යනුයි. මේවා අරූප ධාතුවෙහි හේතු අට යයි කියනු ලැබේ.
45. එහි අරූප ධාතුවෙහි තුන් ආහාරයෝ කවරහුද? ඵස්සාහාරය, මනොසංචෙතනාහාරය, විඤ්ඤාණාහාරය යනුයි. මේවා අරූප ධාතුවෙහි තුන් ආහාරයෝ යයි කියනු ලැබේ.
46. එහි අරූප ධාතුවෙහි එක් ස්පර්‍ශය කවරේද? මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සයයි. මේවා අරූප ධාතුවෙහි එක් ස්පර්‍ශය යයි කියනු ලැබේ.
47. එහි අරූප ධාතුවෙහි එක් වේදනාව කවරේද? -පෙ- එක් සංඥාව කවරේද? -පෙ- එක් චේතනාව කවරේද? -පෙ- එක් සිත කවරේද? මනො විඤ්ඤාණ ධාතුවයි.
48. අපරියාපන්නයෙහි භව වශයෙන් ඔකාස වශයෙන් ඉඩ නොලත් ස්කන්‍ධයෝ කෙතෙක්ද? ආයතනයෝ කෙතෙක්ද? ධාතූහු කෙතෙක්ද? සත්‍යයෝ කෙතෙක්ද? ඉන්‍ද්‍රියයෝ කෙතෙක්ද? හේතූහු කෙතෙක්ද? ආහාරයෝ කෙතෙක්ද? ස්පර්‍ශයෝ කෙතෙක්ද? වේදනාවෝ කෙතෙක්ද? සඤ්ඤාවෝ කෙතෙක්ද? චෙතනාවෝ කෙතෙක්ද? චිත්තයෝ කෙතෙක්ද? ස්කන්ධ සතරකි. ආයතන දෙකකි. ධාතූ දෙකකි. සත්‍ය දෙකකි. ඉන්ද්රිය දොළසකි. හේතූ සයකි. ආහාර තුනකි. එක් ස්පර්‍ශයකි. එක් වේදනාවකි. එක් සඤ්ඤාවකි. එක් චේතනාවකි. එක් සිතකි.
49. එහි අපරියාපන්නයෙහි සතර ස්කන්‍ධයෝ කවරහුද? වේදනාස්කන්‍ධය, සංඥාස්කන්‍ධය, සංස්කාරස්කන්‍ධය, විඥානස්කන්‍ධය යනුයි. මේවා අපරියාපන්නයෙහි සතර ස්කන්‍ධයෝ යයි කියනු ලැබේ.
50. එහි අපරියාපන්නයෙහි ආයතන දෙක කවරහුද? මනායතනය, ධම්මායතනය යනුයි. මේවා අපරියාපන්නයෙහි ආයතන දෙක යයි කියනු ලැබේ.
51. එහි අපරියාපන්නයෙහි ධාතු දෙක කවරහුද? මනොවිඤ්ඤාණ ධාතු, ධම්මධාතු යනුයි. මේවා අපරියාපන්නයෙහි ධාතු දෙක යයි කියනු ලැබේ.
52. එහි අපරියාපන්නයෙහි සත්‍ය දෙක කවරහුද? මාර්ග සත්‍යය, නිරෝධ සත්‍යය යනුයි. මේවා අපරියාපන්නයෙහි සත්‍ය දෙක යයි කියනු ලැබේ.
53. එහි අපරියාපන්නයෙහි ඉන්ද්රිය දොළස කවරහුද? මනින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය, සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අනඤ්ඤාතඤ්ඤස්සාමිතින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤතාවින්‍ද්‍රිය යනුයි. මේවා අපරියාපන්නයෙහි ඉන්ද්රිය දොළස යයි කියනු ලැබේ.
54. එහි අපරියාපන්නයෙහි හේතු සය කවරහුද? අකුසල හේතු තුන, අව්‍යාකෘත හේතු තුන යනුයි. මේවා අපරියාපන්නයෙහි හේතු සය යයි කියනු ලැබේ. එහි තුන් කුසල හේතුහු කවරහුද? අලොභයය කුසල හේතුවකි. අදොසය කුසල හේතුවකි. අමොහය කුසල හේතුවකි යනුයි. මේ තුන් කුසල හේතූහු වෙති. එහි තුන් අව්‍යාකෘත හේතූහු කවරහුද? කුසල ධර්‍මයන්ගේ විපාක වශයෙන් හෝ, ක්‍රියා අව්‍යාකෘත ධර්‍මයන්හි හෝ, අලොභය, අදොසය, අමෝහය යනුයි. මේ තුන් අව්‍යාකෘත හේතූහු වෙති.
55. එහි අපරියාපන්නයෙහි තුන් ආහාරයෝ කවරහුද? කබලිංකාර ආහාරය, ඵස්සාහාරය, මනොසංචෙතනාහාරය, විඤ්ඤාණාහාරය යනුයි. මේවා අපරියාපන්නයෙහි තුන් ආහාරයෝ යයි කියනු ලැබේ.
56. එහි අපරියාපන්නයෙහි එක් ස්පර්‍ශය කවරේද? මනොවිඤ්ඤාණධාතු සම්ඵස්සයයි.
57. එහි අපරියාපන්නයෙහි එක් වේදනාව කවරේද? -පෙ- එක් සංඥාව කවරේද? -පෙ- එක් චේතනාව කවරේද? -පෙ- එක් සිත කවරේද? මනො විඤ්ඤාණ ධාතුවයි.
58. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් කාමධාතු පරියාපන්නයෝ කෙතෙක්ද? කාමධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් කාමධාතු පරියාපන්නයෝ කෙතෙක්ද? කාමධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ කෙතෙක්ද? රූප ස්කන්‍ධය, කාමධාතු පරියාපන්නය. ස්කන්ධ සතරක් කාමධාතු පරියාපන්න වූවෝය. ආයතන දශයක් කාමධාතු පරියාපන්න වූවෝය. ආයතන දෙකක් කාමධාතු පරියාපන්න වූවෝය. කාමධාතු පරියාපන්න නොවූවෝය. සමුදය සත්‍යය කාමධාතු පරියාපන්න වූවෝය. සත්‍ය දෙකක් කාමධාතු පරියාපන්න නොවෙති. දුක්ඛ සත්‍යය කාමධාතු පරියාපන්න වෙයි. කාමධාතු පරියාපන්න වූයේ නොවෙයි. ඉන්ද්රිය දශයක් කාමධාතු පරියාපන්න වූවෝය. ඉන්ද්රිය තුනක් කාමධාතු පරියාපන්න නොවේ. ඉන්ද්රිය නවයක් කාමධාතු පරියාපන්න වූවෝය. කාමධාතු පරියාපන්න නුවූවෝය. තුන් අකුසල හේතූහු කාමධාතු පරියාපන්න වූවෝය. හේතු සයක් කාමධාතු පරියාපන්නයෝ වෙති. කාමධාතු පරියාපන්න නුවූවෝය. කබලිංකාර ආහාරය කාමධාතු පරියාපන්න වූවෝය. ආහාර තුනක් කාමධාතු පරියාපන්න වෙති. කාමධාතු පරියාපන්න නොවෙති. ස්පර්‍ශයක් කාමධාතු පරියාපන්නය. මනොවිඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය. කාමධාතු පරියාපන්න වෙයි. කාමධාතු පරියාපන්න නොවෙයි. වේදනා සයක්, සඤ්ඤා සයක්, චෙතනා සයක්, සිත් සයක් කාමධාතු පරියාපන්න වූවෝය. මනොවිඤ්ඤාණධාතුව කාමධාතු පරියාපන්න වෙයි. කාමධාතු පරියාපන්න නොවෙයි.
59. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් රූප ධාතු පරියාපන්න වූවෝ කෙතෙක්ද? රූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් රූප ධාතු පරියාපන්නයෝ කෙතෙක්ද? රූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ කෙතෙක්ද? රූපස්කන්‍ධය රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. ස්කන්ධ සතරක් රූප ධාතු පරියාපන්නයෝ වෙති. රූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. ආයතන දසයක් රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. ආයතන දෙකක් රූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. ධාතූහු දහසයක් රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. ධාතු දෙකක් රූප ධාතු පරියාපන්නයෝ වෙති. රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. සත්‍ය තුනක් රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. දුක්ඛ සත්‍යය රූප ධාතු පරියාපන්නයෝ වෙති. රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. ඉන්ද්රිය දහතුනක් රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. ඉන්ද්රිය නවයක් රූප ධාතු පරියාපන්නයෝ වෙති. රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. හේතු සයක් රූප ධාතු පරියාපන්නයෝ වෙති. රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. රූප ධාතු පරියාපන්න වූවෝ නොවෙති. ස්පර්‍ශ සයක් රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය රූප ධාතු පරියාපන්නයෝ වෙති. රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. වේදනා සය, සංඥා සය, චේතනා සය, සිත් සය රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ. මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව රූප ධාතු පරියාපන්නයෝ වෙති. රූප ධාතු පරියාපන්න නොවේ.
60. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් අරූප ධාතු පරියාපන්නයෝ කෙතෙක්ද? අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් අරූප ධාතු පරියාපන්නයෝ කෙතෙක්ද? අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ කෙතෙක්ද? රූපස්කන්‍ධය අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවෙයි. ස්කන්ධ සතරක් අරූප ධාතු පරියාපන්නවූවෝ වෙති. අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. ආයතන දශයක් අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. ධාතූහු දහසය දෙනෙක් අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. ධාතු දෙකක් අරූප ධාතු පරියාපන්නවූවෝ වෙති. අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. සත්‍ය තුනක් අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. දුක්ඛ සත්‍යය අරූප ධාතු පරියාපන්නවූවෝ වෙති. අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. ඉන්ද්රිය දහහතරක් අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. රූප ධාතු පරියාපන්න වෙති. අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. අකුශල හේතු තුනක් රූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. හේතු සයක් අරූප ධාතු පරියාපන්න වූවෝ වෙති. අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති.
කබලිංකාහාරය අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. ආහාර තුනක් අරූප ධාතු පරියාපන්න වූවෝ වෙති. අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. ස්පර්‍ශ සයක් අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය අරූප ධාතු පරියාපන්න වූවෝ වෙති. අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. වේදනා සයක්, සංඥා සයක්, චේතනා සයක්, සිත් සයක් අරූප ධාතු පරියාපන්න නොවූවෝ වෙති. මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව අරූප ධාතු පරියාපන්න වූවෝ වෙති. රූප ධාතු පරියාපන්න නොවූයේ වෙයි.
61. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් පරියාපන්නයෝ කෙතෙක්ද? අපරියාපන්නයෝ කෙතෙක්ද? රූපස්කන්‍ධය පරියාපන්න වූයේ වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් පරියාපන්න වූයේ වෙයි. අපරියාපන්න වූයේ වෙයි. ආයතන දශයක් පරියාපන්නයෝය. ආයතන දෙකක් පරියාපන්න වූයේ වෙයි. අපරියාපන්න වූයේ වෙයි. ධාතූහු දහසය දෙනෙක් පරියාපන්න වූයේ වෙයි. ධාතු දෙකක් පරියාපන්න වූයේ වෙයි. අපරියාපන්න වූයේ වෙයි. සත්‍ය දෙකක් පරියාපන්න වූයේ වෙයි. සත්‍ය දෙකක් අපරියාපන්න වූයේ වෙයි. ඉන්ද්රිය දශයක් පරියාපන්න වූයේ වෙයි. ඉන්ද්රිය තුනක් අපරියාපන්න වූයේ වෙයි. ඉන්ද්රිය නවයක් පරියාපන්න වූයේ වෙයි. අපරියාපන්න වූයේ වෙයි. අකුශල හේතු තුනක් පරියාපන්න වූයේ වෙයි. හේතු සයක් පරියාපන්න වූයේ වෙයි. අපරියාපන්න වූයේ වෙයි. කබලිංකාර ආහාරය පරියාපන්නය. ආහාර තුනක් පරියාපන්න වූයේ වෙයි. අපරියාපන්න වූයේ වෙයි. ස්පර්‍ශ සය පරියාපන්නය. මනොවිඤ්ඤාණධාතු සම්ඵස්සය පරියාපන්න වූයේ වෙයි. අපරියාපන්න වූයේ වෙයි. වේදනා සයක්, සඤ්ඤා සයක්, චෙතනා සයක්, සිත් සයක්, පරියාපන්නයෝය. මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව පරියාපන්න වූයේ වෙයි. අපරියාපන්න වූයේ වෙයි.
62. කාමධාතුව උපන් කෙනෙහි කෙතෙක් ස්කන්‍ධයෝ පහළ වෙත්ද? -පෙ- සිත් පහළ වෙත්ද? කාමධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ගේ පංචස්කන්‍ධයෝ පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට එකොළොස් ආයතනයෝ පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට දසායතනයෝ පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට සෙසුද දසායතනයෝ පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට නවායතනයෝ පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට සත්තායතනයෝ පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට එකොළොස් ධාතූහු පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට දස ධාතූහු පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට සෙසුද දස ධාතූහු පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට නව ධාතූහු පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට සප්ත ධාතූහු පහළ වෙත්. සියල්ලන්ටම එක් සත්‍යයක් පහළ වෙයි. කිසිවෙකුට ඉන්ද්රිය දහ හතරක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට ඉන්ද්රිය දහ තුනක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට සෙසුද ඉන්ද්රිය දහ තුනක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට ඉන්ද්රිය දොළසක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට ඉන්ද්රිය දසයක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට ඉන්ද්රිය නවයක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට සෙසුද ඉන්ද්රිය නවයක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට ඉන්ද්රිය අටක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට සෙසුද ඉන්ද්රිය අටක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට ඉන්ද්රිය සතක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට ඉන්ද්රිය පසක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට ඉන්ද්රිය සතරක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට හේතු තුනක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට හේතු දෙකක් පහළ වෙත්. කිසිවෙකුට අහේතුකයෝ පහළ වෙත්. සියල්ලන්ට සතර ආහාරයෝ පහළවෙත්. සියල්ලන්ට එක් ස්පර්‍ශයක් පහළවෙයි. සියල්ලන්ට එක් වේදනාවක් පහළවෙයි. එක් සංඥාවත් පහළ වෙයි. එක් චේතනාවක් පහළවෙයි. එක් සිතක් පහළ වෙයි.
63. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහිම සියල්ලන්ට කවර පඤ්චස්කන්‍ධයෝ පහළ වෙත්ද? රූපස්කන්‍ධය, වේදනාස්කන්‍ධය, සඤ්ඤාස්කන්‍ධය, සංස්කාරස්කන්‍ධය, විඤ්ඤාණස්කන්‍ධය, යනුයි.
64. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහිම සියල්ලන්ට මේ පඤ්චස්කන්‍ධයෝ පහළ වෙත්ද? කාම ධාතුව උපන් කෙනෙහි කිසිවෙකුට එසොළොස් ආයතනයෝ පහළ වෙත්ද? කාමාවචර දෙවියන්ට, ප්‍රථම කල්පික මිනිසුන්ට, ඕපපාතික ප්‍රේතයන්ට, අසුරයින්ට, ඔපපාතික තිරච්ඡාන ගතයින්ට, පිරිපුන් ආයතන ඇතියන්ට, නෙරයිකයින්ට උපන් කෙනෙහි ඒකාදසායතනයෝ පහළ වෙත්.
65. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට දසායතනයෝ පහළ වෙත්ද? ඔපපාතික ප්‍රේතයන්ට, ඔපපාතික අසුරයන්ට, ඔපපාතික තිරිසන් ගතිකයන්ට, නෙරයිකයන්ට, ජාත්‍යන්‍ධයන්ට උපන් කෙනෙහි දසායතනයෝ පහළ වෙත්. රූපායතනය, සොතායතනය, ඝාණායතනය, ගන්‍ධායතනය, ජිව්හායතනය, රසායතනය, කායායතනය, ඵොට්ඨබ්බායතනය, මනායතනය, ධම්මායතනය යනුයි. කාමධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ දසායතනයෝ පහළ වෙත්.
66. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට සෙසු දසායතනයෝ පහළ වෙත්ද? ඔපපාතික ප්‍රේතයන්ට, ඔපපාතික අසුරයන්ට, ඕපපාතික තිරච්ඡානගතයන්ට, ජාතිබධිරයන්ට ඝාණායතනය, ගන්‍ධායතනය, ජිව්හායතනය, රසායතනය, කායායතනය, ඵොට්ඨබ්බායතනය, මනායතනය, ධම්මායතනය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ දසායතනයෝ පහළ වෙත්.
67. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට නවායතනයෝ පහළ වෙත්ද? ඔපපාතික ප්‍රේතයන්ට, ඔපපාතික අසුරයන්ට, ඔපපාතික තිරිසන් ගතිකයන්ට, නෙරයිකයන්ට, ජාත්‍යන්‍ධයන්ට උපන් කෙණෙහි නවායතනයෝ පහළ වෙත්. රූපායතනය ඝාණායතනය, ගන්‍ධායතනය, ජිව්හායතනය, රසායතනය, කායායතනය, ඵොට්ඨබ්බායතනය, මනායතනය, ධම්මායතනය යනුයි. කාමධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ නවායතනයෝ පහළ වෙත්.
68. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට සප්තායතනයෝ පහළ වෙත්ද? මවු කුසින් උපදින සත්ත්‍වයන්ට උපන් කෙණෙහි සප්තායතනයෝ පහළ වෙත්. රූපායතනය, ගන්‍ධායතනය, රසායතනය, කායායතනය, ඵොට්ඨබ්බායතනය, මනායතනය, ධම්මායතනය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ සප්තායතනයෝ පහළ වෙත්.
69. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට එකොළොස් ධාතූහු පහළ වෙත්ද? කාමාවචර දෙවියන්ට, ප්‍රථම කල්පික මිනිසුන්ට, ඕපපාතික ප්‍රේතයන්ට, අසුරයින්ට, ඔපපාතික තිරච්ඡාන ගතයින්ට, පිරිපුන් ආයතන ඇතියන්ට, නෙරයිකයින්ට උපන් කෙනෙහි ධාතූහු එකොළොසක් පහළ වෙත්. චක්ඛු ධාතු, රූප ධාතු, සොත ධාතු, ඝාණ ධාතු, ගන්ධ ධාතු, ජිව්හා ධාතු, රස ධාතු, කාය ධාතු, පොට්ඨබ්බ ධාතු, මනො විඤ්ඤාණ ධාතු, ධම්ම ධාතු, යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ එකොළොස් ධාතූහු පහළ වෙත්.
70. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට දස ධාතූහු පහළ වෙත්ද? ඔපපාතික ප්‍රේතයන්ට, ඔපපාතික අසුරයන්ට, ඔපපාතික තිරිසන් ගතිකයන්ට, නෙරයිකයන්ට, ජාත්‍යන්‍ධයන්ට උපන් කෙණෙහි දස ධාතූහු පහළ වෙත්. රූපධාතු, සොතධාතු, ඝාණධාතු, ගන්‍ධධාතු, ජිව්හාධාතු, රසධාතු, කායධාතු, ඵොට්ඨබ්බධාතු, මනොවිඤ්ඤාණධාතු, ධම්මධාතු යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ දස ධාතූහු පහළ වෙත්.
71. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට සෙසු දස ධාතූහු පහළ වෙත්ද? ඔපපාතික ප්‍රේතයන්ට, ඔපපාතික අසුරයන්ට, ඔපපාතික තිරිසන් ගතිකයන්ට, නෙරයිකයන්ට, ජාත්‍යන්‍ධයන්ට උපන් කෙණෙහි දස ධාතූහු පහළ වෙත්. රූපධාතු, චක්ඛුධාතු, ඝාණධාතු, ගන්‍ධධාතු, ජිව්හාධාතු, රසධාතු, කායධාතු, ඵොට්ඨබ්බධාතු, මනොවිඤ්ඤාණධාතු, ධම්මධාතු යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ දස ධාතූහු පහළ වෙත්.
72. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට නව ධාතූහු පහළ වෙත්ද? ඔපපාතික ප්‍රේතයන්ට, ඔපපාතික අසුරයන්ට, ඔපපාතික තිරිසන් ගතිකයන්ට, නෙරයිකයන්ට, ජාත්‍යන්‍ධයන්ට උපන් කෙණෙහි නව ධාතූහු පහළ වෙත්. රූප ධාතු, ඝාණ ධාතු, ගන්ධ ධාතු, ජිව්හා ධාතු, රස ධාතු, කාය ධාතු, පොට්ඨබ්බ ධාතු, මනො විඤ්ඤාණ ධාතු, ධම්ම ධාතු, යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ නව ධාතූහු පහළ වෙත්.
73. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට සප්ත ධාතූහු පහළ වෙත්ද? ගැබින් උපදින සත්ත්‍වයන්ට උපන් කෙණෙහි සප්ත ධාතූහු පහළ වෙත්. රූප ධාතු, ගන්ධ ධාතු, රස ධාතු, කාය ධාතු, පොට්ඨබ්බ ධාතු, මනො විඤ්ඤාණ ධාතු, ධම්ම ධාතු යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ සප්ත ධාතූහු පහළ වෙත්.
74. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ට කවර එක් සත්‍යයක් පහළ වේද? කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ට දුක්ඛ සත්‍යය (නම්වූ) මේ එකම සත්‍යය පහළ වෙයි.
75. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට ඉන්ද්රිය දහහතර පහළ වෙත්ද? සහේතුකවූ, ඥාන සම්ප්‍රයුක්තවූ, කාමාවචර දෙවියන්ට උපන් කෙණෙහි ඉන්ද්රිය දහහතර පහළවෙත්. චක්ඛුන්‍ද්‍රිය, සොතින්‍ද්‍රිය, ඝාණින්‍ද්‍රිය, ජිව්හින්‍ද්‍රිය, කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය හෝ පුරිසින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය හෝ උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය හෝ සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ ඉන්ද්රිය දහහතර පහළ වෙත්.
76. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට ඉන්ද්රිය දහතුන පහළ වෙත්ද? කාමාවචර දෙවියන්ට, සහේතුක ඥාන විප්‍රයුක්තයන්ට, උපන් කෙණෙහි ඉන්ද්රිය දහතුන පහළවෙත්. චක්ඛුන්‍ද්‍රිය, සොතින්‍ද්‍රිය, ඝාණින්‍ද්‍රිය, ජිව්හින්‍ද්‍රිය, කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය හෝ පුරිසින්‍ද්‍රිය හෝ ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය හෝ උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය හෝ සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ ඉන්ද්රිය දහතුන පහළ වෙත්.
77. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට සෙසු දහතුනක්වූ ඉන්‍ද්‍රියයෝ පහළ වෙත්ද? ප්‍රථම කල්පික මිනිසුන්ට, සහේතුක ඥාන සම්ප්‍රයුක්තයන්ට, උපන් කෙණෙහි ඉන්ද්රිය දහතුන පහළවෙත්. චක්ඛුන්‍ද්‍රිය, සොතින්‍ද්‍රිය, ඝාණින්‍ද්‍රිය, ජිව්හින්‍ද්‍රිය, කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය හෝ උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය හෝ සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ ඉන්ද්රිය දහතුන පහළ වෙත්.
78. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට දොළොස් ඉන්‍ද්‍රියයෝ පහළ වෙත්ද? පඨම කල්පික මිනිසුන්ට, සහේතුක ඥාන විප්‍රයුක්තයන්ට, උපන් කෙණෙහි ඉන්ද්රිය දොළස පහළවෙත්. චක්ඛුන්‍ද්‍රිය, සොතින්‍ද්‍රිය, ඝාණින්‍ද්‍රිය, ජිව්හින්‍ද්‍රිය, කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය හෝ උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය හෝ සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ දොළොස් ඉන්‍ද්‍රියයෝ පහළ වෙත්.
79. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට දසින්‍ද්‍රියයෝ පහළ වෙත්ද? ගැබින් උපදින සත්ත්‍වයන්ට, සහේතුක ඥාන සම්ප්‍රයුක්තයන්ට, උපන් කෙණෙහි දසින්‍ද්‍රියයෝ පහළ වෙත්. කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය හෝ පුරිසින්‍ද්‍රිය හෝ ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය හෝ උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය හෝ සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ ඉන්ද්රිය දසය පහළ වෙත්.
80. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට ඉන්ද්රිය නවය පහළ වෙත්ද? ගැබින් උපදින සත්ත්‍වයන්ට, සහේතුක ඥාන විප්‍රයුක්තයන්ට, උපන් කෙණෙහි ඉන්ද්රිය නවය පහළ වෙත්. කායින්‍ද්‍රිය, ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය හෝ පුරිසින්‍ද්‍රිය හෝ ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය හෝ උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය හෝ සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ නවින්‍ද්‍රියයෝ පහළ වෙත්.
81. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට සෙසු ඉන්ද්රිය නවය පහළ වෙත්ද? ඔපපාතික ප්‍රේතයන්ට, ඔපපාතික අසුරයන්ට, ඔපපාතික තිරිසන් ගතිකයන්ට, නෙරයිකයන්ට, ජාත්‍යන්‍ධයන්ට උපන් කෙනෙහි ඉන්ද්රිය නවය පහළ වෙත්. චක්ඛුන්‍ද්‍රිය, සොතින්‍ද්‍රිය, ඝාණින්‍ද්‍රිය, ජිව්හින්‍ද්‍රිය, කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය හෝ පුරිසින්‍ද්‍රිය හෝ ජීවිතින්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ ඉන්ද්රිය නවය පහළ වෙත්.
82. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට ඉන්ද්රිය අටක් පහළ වෙත්ද? ඔපපාතික ප්‍රේතයන්ට, ඔපපාතික අසුරයන්ට, ඔපපාතික තිරිසන් ගතිකයන්ට, නෙරයිකයන්ට, ජාත්‍යන්‍ධයන්ට උපන් කෙනෙහි ඉන්ද්රිය අට පහළ වෙත්. සොතින්‍ද්‍රිය, ඝාණින්‍ද්‍රිය, ජිව්හින්‍ද්‍රිය, කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය හෝ පුරිසින්‍ද්‍රිය හෝ ජීවිතින්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ ඉන්ද්රිය අට පහළ වෙත්.
83. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට සෙසු ඉද්‍රිය අට පහළ වෙත්ද? ඔපපාතික ප්‍රේතයන්ට, ඔපපාතික අසුරයන්ට, ඔපපාතික තිරිසන් ගතිකයන්ට, නෙරයිකයන්ට, ජාත්‍යන්‍ධයන්ට උපන් කෙනෙහි ඉන්ද්රිය අට පහළ වෙත්.
84. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට ඉන්ද්රිය සත පහළ වෙත්ද? ඔපපාතික ප්‍රේතයන්ට, ඔපපාතික අසුරයන්ට, ඔපපාතික තිරිසන් ගතිකයන්ට, නෙරයිකයන්ට, ජාත්‍යන්‍ධයන්ට උපන් කෙනෙහි ඉන්ද්රිය සතක් පහළ වෙත්. ඝාණින්‍ද්‍රිය, ජිව්හින්‍ද්‍රිය, කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය හෝ පුරිසින්‍ද්‍රිය හෝ ජීවිතින්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ ඉන්ද්රිය සත පහළ වෙත්.
85. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට ඉන්ද්රිය පසක් පහළ වෙත්ද? ගබ්භ සෙය්‍යක සත්ත්‍වයන්ට, අහේතුකයන් හැර නපුංසකයන්ට උපන් කෙනෙහි ඉන්ද්රිය පස පහළ වෙත්. කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය හෝ පුරිසින්‍ද්‍රිය හෝ ජීවිතින්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ ඉන්ද්රිය පස පහළ වෙත්.
86. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට සතර ඉන්‍ද්‍රියයෝ පහළ වෙත්ද? ගැබින් උපදින සත්ත්‍වයන්ට, අහේතුකයන්ට, නපුංසකයන්ට උපන් කෙනෙහි සතර ඉන්‍ද්‍රියයෝ පහළ වෙත්. කායින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ සතර ඉන්‍ද්‍රියයෝ පහළ වෙත්.
87. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවරෙකුට හේතු තුනක් පහළ වෙත්ද? කාමාවචර දෙවියන්ට, ප්‍රථම කල්පික මිනිසුන්ට, ගැබින් උපදින සත්ත්‍වයන්ට, සහේතුක ඥාන විප්‍රයුක්තයන්ට උපන් කෙනෙහි හේතු දෙකක් පහළ වෙත්. අලෝභ විපාක හේතුව, අදොස විපාක හේතුව යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි මොවුන්ට මේ හේතු දෙක පහළ වෙත්. අවශෙෂ සත්ත්‍වයන්ට අහේතුකයෝ පහළ වෙත්.
88. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ට කවර සතර ආහාරයෝ පහළ වෙත්ද? කබලිංකාර ආහාරය, ඵස්සාහාරය, මනොසඤ්චෙතනාහාරය, විඤ්ඤාණාහාරය යනුයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ට මේ සතර ආහාරයෝ පහළ වෙත්.
89. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ට කවර එක් ස්පර්‍ශයක් පහළ වේද? මනොවිඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සයයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ට මේ සතර ආහාරයෝ පහළ වෙත්.
90. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ට කවර එක් ස්පර්‍ශයක් පහළ වේද? මනොවිඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සයයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ට මේ එක් ස්පර්‍ශය පහළ වෙයි.
91. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ට කවර එක් වේදනාවක්, එක් සංඥාවක්, එක් චේතනාවක්, එක් සිතක් පහළ වේද? මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුවයි. කාම ධාතුව උපන් කෙණෙහි සියල්ලන්ට මේ එක් සිතක් පහළ වෙයි.
92. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කෙතෙක් ස්කන්‍ධයෝ පහළ වෙත්ද? -පෙ- කෙතෙක් සිත් පහළ වෙත්ද? රූප ධාතුව උපන් කල්හි අසඤ්ඤසත්තයන්ට හැර දෙවියන්ට ස්කන්ධ පස පහළවෙත්. ආයතන පසක් පහළ වෙත්. ධාතූහු පසක් පහළ වෙත්. එක් සත්‍යයක් පහළවෙයි. ඉන්ද්රිය දශයක් පහළ වෙත්. හේතු තුනක් පහළ වෙත්. ආහාර තුනක් පහළ වෙත්. එක් ස්පර්‍ශයක් පහළ වෙයි. එක් වේදනාවක්, එක් සංඥාවක්, එක් චේතනාවක්, එක් සිතක් පහළ වෙයි. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ ස්කන්‍ධයෝ පහළ වෙත්.
93. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර ස්කන්ධ පසක් පහළ වෙත්ද? රූපස්කන්‍ධය, වේදනාස්කන්‍ධය, සඤ්ඤාස්කන්‍ධය, සංස්කාරස්කන්‍ධය, විඤ්ඤාණස්කන්‍ධය, යනුයි. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ පංචස්කන්‍ධයා් පහළ වෙත්.
94. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර පඤ්චායතනයෝ පහළ වෙත්ද? චක්ඛායතනය, රූපායතනය, සොතායතනය, මනායතනය, ධම්මායතනය යනුයි. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ පංචායතනයෝ පහළ වෙත්.
95. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර ධාතු පසක් පහළ වෙත්ද? චක්ඛු ධාතු, රූප ධාතු, සොත ධාතු, මනොවිඤ්ඤාණ ධාතු, ධම්ම ධාතු යනුයි. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ පස් ධාතූහු පහළ වෙත්
96. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර එක් සත්‍යයක් පහළ වේද? දුක්ඛ සත්‍යයි. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ එක්වු සත්‍යය පහළ වෙයි.
97. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර ඉන්ද්රිය දශයක් පහළ වේද? චක්ඛුන්‍ද්‍රිය, සොතින්‍ද්‍රිය, මනින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, සොමනස්සින්‍ද්‍රිය හෝ උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය හෝ සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය යනුයි. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ දසින්‍ද්‍රියයෝ පහළ වෙත්.
98. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර හේතු තුනක් පහළ වෙත්ද? අලොභ විපාත හේතුව, අදොස විපාක හේතුව, අමොහ විපාක හේතුව යනුයි. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ තුන් හේතූහු පහළ වෙත්.
99. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර තුන් ආහාරයෝ පහළ වෙද්ද? ඵස්සාහාරය, මනොසඤ්චෙතනාහාරය, විඤ්ඤාණාහාරය යනුයි. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ තුන් ආහාරයෝ පහළ වෙත්.
100. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර එක් ස්පර්‍ශයක් පහළ වේද? මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සයයි. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ එක් සපර්‍ශයක් පහළ වෙයි.
101. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර එක් වේදනාවක්, එක් සංඥාවක්, එක් චෙතනාවක්, එක් චිත්තයක් පහළ වේද? මනො විඤ්ඤාණ ධාතුවයි. රූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ එක් සිතක් පහළ වෙයි.
102. අසඤ්ඤසත්ත දෙවියන්ට උපන් කෙණෙහි කෙතෙක් ස්කන්‍ධයෝ පහළ වෙත්ද? -පෙ- කෙතෙක් සිත් පහළ වෙත්ද? අසඤ්ඤසත්ත දෙවියන්ට උපන් කෙණෙහි එක් ස්කන්‍ධයක් පහළ වෙයි. රූපස්කන්‍ධයයි. ආයතන දෙකක් පහළ වෙත්. රූපායතනය, ධම්මායතනය යනුයි. ධාතු දෙකක් පහළ වෙත්. රූප ධාතු, ධම්ම ධාතු යනුයි. එක් සත්‍යයක් පහළ වෙයි. දුක්ඛ සත්‍යයයි. එක් ඉන්‍ද්‍රියයක් පහළ වෙයි. රූප ජීවිතින්‍ද්‍රියයයි. අසඤ්ඤසත්ත දෙවියෝ, අහේතුකයෝ, අනාහාරයෝ, අඵස්සකයෝ, අවෙදනකයෝ, අසඤ්ඤකයෝ, අචෙතනයෝම පහළ වෙත්.
103. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කෙතෙක් ස්කන්‍ධයෝ පහළ වෙත්ද? -පෙ- කෙතෙක් සිත් පහළ වෙත්ද? අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි ස්කන්ධ සතරක් පහළ වෙත්. ආයතන දෙකක් පහළ වෙත්. ධාතු දෙකක් පහළ වෙත්. එක් සත්‍යයක් පහළ වෙයි. ඉන්ද්රිය අටක් පහළ වෙත්. හේතු තුනක් පහළ වෙත්. ආහාර තුනක් පහළ වෙත්. එක් වේදනාවක්, එක් සඤ්ඤාවක්, එක් චෙතනාවක්, එක් සිතක් පහළ වෙයි.
104. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර සතර ස්කන්‍ධයෝ පහළ වෙත්ද? වේදනාස්කන්‍ධය, සංඥාස්කන්‍ධය, සංස්කාරස්කන්‍ධය, විඥානස්කන්‍ධය යනුයි. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ සතර ස්කන්‍ධයෝ පහළ වෙත්.
105. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර ආයතන දෙකක් පහළ වෙත්ද? මනායතනය, ධම්මායතනය යනුයි. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ ආයතන දෙක පහළ වෙත්.
106. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර ධාතු දෙකක් දෙකක් පහළ වෙත්ද? මනොවිඤ්ඤාණ ධාතු, ධම්ම ධාතු යනුයි. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ ධාතු දෙක පහළ වෙත්.
107. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර කවර එක් සත්‍යයක් පහළ වේද? දුක්ඛ සත්‍යයයි. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ එක් සත්‍යයක් පහළ වෙයි.
108. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර ඉන්ද්රිය අටක් පහළ වෙත්ද? මනින්‍ද්‍රිය, ජීවිතින්‍ද්‍රිය, උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය, සද්ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤින්‍ද්‍රිය, අඤ්ඤතාවින්‍ද්‍රිය යනුයි. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ ඉන්ද්රිය අට පහළ වෙත්.
109. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර තුන් හේතූහු පහළ වෙත්ද? අලොභ විපාක හේතුව, අදොස විපාක හේතුව, අමොහ විපාක හේතුව යනුයි. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ තුන් හේතූහු පහළ වෙත්.
110. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර තුන් ආහාරයෝ පහළ වෙත්ද? ඵස්සාහාරය, මනොසංචෙතනාහාරය, විඤ්ඤාණාහාරය යනුයි. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ තුන් ආහාරයෝ පහළ වෙත්.
111. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර එක් ස්පර්‍ශයක් පහළ වේද? මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සයයි. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ එක් ස්පර්‍ශයක් පහළ වෙයි.
112. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි කවර එස් වෙදනාවක්, එක් සංඥාවක්, එක් චෙතනාවක්, එක් සිතක් පහළ වේද? මනොවිඤ්ඤාණධාතුවයි. අරූප ධාතුව උපන් කෙණෙහි මේ එක් සිතක් පහළ වෙයි.
113. කාමාවචර ධර්‍මයෝය, කාමාවචර නොවූ ධර්‍මයෝය, රූපාවචර ධර්‍මයෝය, රූපාවචර නොවූ ධර්‍මයෝය, අරූපාවචර ධර්‍මයෝය. අරූපාවචර නොවූ ධර්‍මයෝය, පරියාපන්න ධර්‍මයෝය, අපරියාපන්න ධර්‍මයෝය,
114. කවර ධර්මයෝ කාමාවචරයෝද? යටින් අවීචි නිරය කෙළවරකොට, උඩින් පරනිර්මිත වසවර්ති දෙවියන් අන්තකොට යම්බඳු මේ අතර, මෙහි හැසිරෙන, මෙයට ඇතුළත් ස්කන්ධ ධාතු ආයතනයෝයි. රූපයෝ, වෙදනාව, සංඥාව, සංස්කාරයෝ, විඤ්ඤාණයෝ යනුයි. මේ ධර්මයෝ කාමාවචරයෝය.
115. කවර ධර්මයෝ කාමාවචර නොවූවෝද? රූපාවචරයෝය, අරූපාවචරයෝය, අපරියාපන්නයෝය. මේ ධර්මයෝ කාමාවචර නොවූවෝය.
116. කවර ධර්මයෝ රූපාවචරයෝද? යටින් බ්‍රහ්ම ලෝකය කෙළවරකොට, උඩින් අකනිට්ඨ දෙවියන් කෙළවරකොට යම්බඳු මේ අතර මෙහි හැසිරෙන මෙයට ඇතුළත් සමවැදුනහුගේ හෝ පැමිණියහුගේ හෝ මෙලොවම සැප විහරණ ඇත්තහුගේ හෝ චිත්ත චෛතසික ධර්‍මයෝය. මේවා රුපාවචර ධර්මයෝයයි කියනු ලැබේ.
117. කවර ධර්මයෝ රූපාවචර නොවූවෝද? කාමාවචරයෝ, අරූපාවචරයෝ, අපරියාපන්නයෝයි. මේ ධර්මයෝ රූපාවචර නොවූවෝයි.
118. කවර ධර්මයෝ අරූපාවචරයෝද? යටින් ආකාශානඤ්චායතනයට පැමිණියාවූ දෙවියන් කෙළවරකොට, උඩින් නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනයට පැමිණියාවූ දෙවියන් අන්තකොට යම්බඳු මේ අතර මෙහි හැසිරෙන මෙයට ඇතුළත් සමවැදුනහුගේ හෝ පැමිණියහුගේ හෝ මෙලොවම සැප විහරණ ඇත්තහුගේ හෝ චිත්ත චෛතසික ධර්‍මයෝය. මේ ධර්මයෝ අරූපාවචරයෝය. මේවා අරුපාවචර ධර්මයෝයයි කියනු ලැබේ.
119. කවර ධර්මයෝ අරූපාවචර නොවූවෝද? කාමාවචරයෝද, රූපාවචරයෝද, අරූපාවචරයෝද යනුයි. මේ ධර්මයෝ අරූපාවචරයෝ නොවෙති.
120. කවර ධර්මයෝ පරියාපන්නයෝද? සාශ්‍රවවූ කුශලාකුශල අව්‍යාකෘත ධර්මයෝද, කාමාවචරයෝ, රූපාවචරයෝ, අරූපාවචරයෝ, රූපස්කන්‍ධය, වේදනාස්කන්‍ධය, සංඥාස්කන්‍ධය, සංස්කාරස්කන්‍ධය, විඥානස්කන්‍ධය යනුයි. මේ ධර්මයෝ පරියාපන්නයෝය.
121. කවර ධර්මයෝ අපරියාපන්නයෝද? මාර්ගයෝද, මාර්ග ඵලයෝද, අසංඛත ධාතූහුද වෙති. මේ ධර්මයෝ අපරියාපන්නයෝය. දෙවියෝ යනු දෙවියෝ තුන් කොටසකි. සම්මුති දෙවියෝ, උප්පත්ති දෙවියෝ, විශුද්ධි දෙවියෝ යනුයි. සම්මුති දෙවියෝ නම් රජවරුද, දෙවිවරුද, කුමාරවරුද වෙති. උප්පතිති දෙවියෝ නම් චාතුම්මහාරාජික දෙවියන් පටන් එයට මත්තෙහිවූ දෙවියෝද වෙති. විශුද්ධි දෙවියෝ නම් රහතුන් වහන්සේලා කියත්.
122. දන්දී, සිල් සමාදන්වූ උපොසථ කර්ම කොට ඇතැම් කෙනෙක් ක්‍ෂත්‍රිය මහා ධනවතුන්ගේ සහාය බවෙහි උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් බ්‍රාහ්මණ මහා ධනවතුන්ගේ සහාය බවෙහි උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් ගෘහපති මහා ධනවතුන්ගේ සහාය බවෙහි උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් චාතුම්මහාරාජික දෙවියන්ගේ සහාය බවෙහි උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් තාවතිංස දෙවියන්ගේ සහාය බවෙහි උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් යාම දෙවියන්ගේ සහාය බවෙහි උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් තුසිත දෙවියන්ගේ සහාය බවෙහි උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් නිම්මාණරතී දෙවියන්ගේ සහාය බවෙහි උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් පරනිර්මිත වසවර්ති දෙවියන්ගේ සහාය බවෙහි උපදිත්.
123. මිනිසුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? අවුරුදු සියයට අඩුව හෝ, ස්වල්පයක් වැඩිය හෝ වෙයි. මේ මිනිසුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි කියනු ලැබේ.
චාතුර් මහාරාජික දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? මිනිසුන්ට අයත් යම් පණස් වසක් වේද, චාතුර්මහාරාජික දෙවියන්ට මෙය එක් රෑ දවාලකි. ඒ රාත්‍රියෙන් රාත්‍රි තිසක් මාසයකි. ඒ මසින් දොළොස් මාසයක් අවුරුද්දකි. ඒ අවුරුදු ගණනින් දිව්‍ය අවුරුදු පන්සියයක් චාතුර්මහාරාජික දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි. මිනිසුන්ගේ ගණනින් කොපමණ වේද? අවුරුදු නවලක්‍ෂයකි. මේ චාතුර් මහාරාජික දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි කියනු ලැබේ.
124. තව්තිසා දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? මානුෂික අවුරුදු සියයක් යම් පමණද, තව්තිසා දෙවියන්ට මෙය එක් රෑ දවාලකි. ඒ රාත්‍රියෙන් රාත්‍රි තිසක් මාසයකි. ඒ මසින් දොළොස් මාසයක් අවුරුද්දකි. ඒ අවුරුදු ගණනින් දිව්‍ය අවුරුදු දාහක් තව්තිසා දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි. මිනිස් ගණනින් කොපමණ වේද? අවුරුදු තුන් කෙළ සැට ලක්‍ෂයකි. මේ තව්තිසා දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි කියනු ලැබේ.
125. යාම දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? යම් මානුෂික අවුරුදු දෙකක් වෙත්ද, යාම දෙවියන්ට මෙය එක් රෑ දවාලකි. ඒ රාත්‍රියෙන් රාත්‍රි තිසක් මාසයකි. ඒ මසින් දොළොස් මාසයක් අවුරුද්දකි. ඒ අවුරුදු ගණනින් දිව්‍ය වර්‍ෂ දෙදහසක් යාම දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි. මිනිසුන්ගේ ගණනින් කොපමණ වේද? අවුරුදු දහහතර කෝටි සාර ලක්‍ෂයකි. මේ යාම දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි කියනු ලැබේ.
126. තුෂිත දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කෙතෙක්ද? යම් මානුෂික අවුරුදු සාරසියයක් වේද, තුෂිත දෙවියන්ට මෙය එක් රෑ දවාලකි. ඒ රාත්‍රියෙන් රාත්‍රි තිසක් මාසයකි. ඒ මසින් දොළොස් මාසයක් අවුරුද්දකි. ඒ අවුරුදු ගණනින් දිව්‍ය වර්‍ෂ සාරදහසක් තුෂිත දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි. මිනිස් ගණනින් කොපමණ වේද? අවුරුදු පණස් හත් කෝටි හැට ලක්‍ෂයකි. මේ යාම දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි කියනු ලැබේ.
127. නිර්මාණරතී දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? යම් මානුෂික අවුරුදු අට සියයක් වේද, නිර්මාණරතී දෙවියන්ට මෙය එක් රෑ දවාලකි. ඒ රාත්‍රියෙන් රාත්‍රි තිසක් මාසයකි. ඒ මසින් දොළොස් මාසයක් අවුරුද්දකි. ඒ අවුරුදු ගණනින් දිව්‍ය අවුරුදු අටදහසක් නිර්මාණරතී දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි. මිනිසුන්ගේ ගණනින් කොපමණ වේද? අවුරුදු දෙසිය තුන් කෝටි සතලිස් ලක්‍ෂයකි. මේ නිර්මාණරතී දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි කියනු ලැබේ.
125. පරනිර්මිත වසවර්ති දෙවියන්ගේ ආයුප්‍රමාණය කොපමණද? යම් මානුෂික වර්‍ෂ එක් දහස් හයසියයක් වේද, පරනිර්මිත වසවර්ති දෙවියන්ට මෙය එක් රෑ දවාලකි. ඒ රාත්‍රියෙන් රාත්‍රි තිසක් මාසයකි. ඒ මසින් දොළොස් මාසයක් අවුරුද්දකි. ඒ අවුරුදු ගණනින් දිව්‍ය වර්‍ෂ දහසයදාහක් පරනිර්මිත වසවර්ති දෙවියන්ගේ ආයු ප්‍රමාණයයි. මිනිසුන්ගේ ගණනින් කොපමණ වේද? අවුරුදු නවසිය විසි එක්කෝටි හැට ලක්‍ෂයකි. මේ පරනිර්මිත වසවර්ති දෙවියන්ගේ ආයුප්‍රමාණයයි කියනු ලැබේ.
සියලු කාමයෙන් සමෘද්ධවූ මේ කාමාවචර දිව්‍ය ලෝක සයෙහි සියල්ල එකට එකතු කොටගත් ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? එක් දහස් දෙසිය විසිඅට කෝටි පණස් ලක්‍ෂයකියි පිළිවෙලින් ප්‍රකාශ කරණ ලදහ.
129. ප්‍රථම ධ්‍යානය පරිත්ත වශයෙන් වඩා කොහි උපදිත්ද? ප්‍රථම ධ්‍යානය පරිත්ත වශයෙන් වඩා බ්‍රහ්මපාරිසජ්ජ දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඔවුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? කල්පයෙන් තුනෙන් කොටසකි.
ප්‍රථම ධ්‍යානය මධ්‍යම වශයෙන් වඩා කොහි උපදිත්ද? ප්‍රථම ධ්‍යානය මධ්‍යම වශයෙන් වඩා බ්‍රහ්ම පුරොහිත දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඔවුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? අසංඛ්‍ය කල්පයෙන් අඩකි. ප්‍රථම ධ්‍යානය ප්‍රණීතව වඩා කොහි උපදිත්ද? ප්‍රථම ධ්‍යානය ප්‍රණීතව වඩා මහා බ්‍රහ්ම දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඔවුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? එක් අසංඛ්‍ය කල්පයකි.
130. වීතීය ධ්‍යානය පරිත්ත වශයෙන් වඩා කොහි උපදිත්ද? වීතීය ධ්‍යානය පරිත්ත වශයෙන් වඩා පරිත්ත්‍යාග දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඔවුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? මහා කල්ප දෙකකි. වීතීය ධ්‍යානය මධ්‍යම වශයෙන් වඩා කොහි උපදිත්ද? වීතීය ධ්‍යානය මධ්‍යම වශයෙන් වඩා අප්පමාණාභ දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඔවුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? මහා කල්ප සතරකි. වීතීය ධ්‍යානය ප්‍රණීතව වඩා කොහි උපදිත්ද? වීතීය ධ්‍යානය ප්‍රණීතව වඩා ආභස්සර දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඔවුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? මහා කල්ප අටකි.
131. තෘතීය ධ්‍යානය පරිත්ත වශයෙන් වඩා කොහි උපදිත්ද? තෘතීය ධ්‍යානය පරිත්ත වශයෙන් වඩා පරිත්ත සුභ දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඔවුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? දහසය කල්පයකි. තෘතීය ධ්‍යානය මධ්‍යම වශයෙන් වඩා කොහි උපදිත්ද? තෘතීය ධ්‍යානය මධ්‍යම වශයෙන් වඩා අප්පමාණ සුභ දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඔවුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? දෙතිස් කල්පයකි. තෘතීය ධ්‍යානය ප්‍රණීත වශයෙන් වඩා කොහි උපදිත්ද? තෘතීය ධ්‍යානය ප්‍රණීතව වඩා සුභ කීණ්හක දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඔවුන්ගේ ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? කල්ප සැට සතරකි.
132. අරමුණු වෙනස් කමින්, මනසිකාර වෙනස්කමින්, කැමැත්ත වෙනස්කමින්, පණීධිය (ප්‍රාත්‍ර්‍ථනාව) වෙනස්කමින්, අධිමොක්ඛය වෙනස්කමින්, අභිනීහාරය (මුල් ප්‍රාත්‍ර්‍ථනාව) වෙනස්කමින්, ප්‍රඥාව වෙනස්කමින්, චතුත්‍ථ ධ්‍යානය වඩා අසඤ්ඤාසත්ත දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් වෙහප්ඵල දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් අවිහ දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් අතප්ප දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් සුදස්ස දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් සුදස්සී දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් අකනිට්ඨ දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් ආකාසානඤ්චායතනයට පැමිණි දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් චිඤ්ඤාණඤ්චායතනයට පැමිණි දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් ආකිඤ්චඤ්ඤායතනයට පැමිණි දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්. ඇතැම් කෙනෙක් නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනයට පැමිණි දෙවියන් සමග එක්ව උපදිත්.
133. අසඤ්ඤ සත්තයන්ගේද වෙහප්ඵල දෙවියන්ගේද ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? මහාකල්ප පන්සියයකි. අවිහ දෙවියන්ගේද ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? කල්ප ලක්‍ෂයකි. අතප්ප දෙවියන්ගේද ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? කල්ප දෙදහසකි. සුදස්ස දෙවියන්ගේද ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? කල්ප සාරදහසකි. සුදස්සී දෙවියන්ගේද ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? කල්ප අට දහසකි. අකනිට්ඨක දෙවියන්ගේද ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? කල්ප දහසය දාහකි. ආකාසානඤ්චායතනයට පැමිණි දෙවියන්ගේද ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? කල්ප විසි දහසකි. විඤ්ඤාණඤ්චායතනයට පැමිණි දෙවියන්ගේද ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? කල්ප සතලිස් දහසකි. ආකිඤ්චඤ්ඤායතනයට පැමිණි දෙවියන්ගේද ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? අවුරුදු සැට දහසකි. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනයට පැමිණි දෙවියන්ගේද ආයු ප්‍රමාණය කොපමණද? කල්ප අසූසාර දහසකි.
පින් තෙදින් ඔසවන ලද කාම රූප ලෝකයන්හි ඉපදීමට පැමිණියාහු භව කෙළවරට ගියාහුද, නැවත දුගතියට පැමිණෙත්.
දීර්‍ඝායුෂ්ක සත්ත්‍වයෝ ආයු ගෙවීමෙන් එයින් චුත වෙත්. කිසි භවයක් නිත්‍ය නැතැයි මහර්ෂි බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරණ ලදී.
නිපුණවූ, යහපත සිතන්නාවූ, උතුම් ප්‍රඥාව ඇති, නුවණැත්තෝ ජරා මරණයෙන් මිදීම පිණිස උතුම් මාර්‍ගය වඩත්.
නිවනට බසින්නාවූ උතුම් මාර්‍ගය වඩා, සියලු ආශ්‍රවයන් සම්පූර්‍ණයෙන් දැන අනාශ්‍රව වූවෝ පිරිනිවෙත්.
134. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් අභිඤ්ෙඤය්‍ය වූවෝ කෙතෙක්ද? පරිඤ්ෙඤය්‍ය වූවෝ කෙතෙක්ද? පහාතබ්බ (දුරුකටයුත්තෝ) කෙතෙක්ද? වැඩිය යුත්තෝ කෙතෙක්ද? ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුත්තෝ කෙතෙක්ද? දුරු නොකටයුත්තෝ කෙතෙක්ද? නොවැඩියයුත්තෝ කෙතෙක්ද? ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුත්තෝ කෙතෙක්ද? -පෙ-
සිත් සත අතුරෙන් අතුරෙන් අභිඤ්ෙඤය්‍ය වූවෝ කෙතෙක්ද? පරිඤ්ෙඤය්‍ය වූවෝ කෙතෙක්ද? දුරුකටයුත්තෝ කෙතෙක්ද? වැඩිය යුත්තෝ කෙතෙක්ද? ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුත්තෝ කෙතෙක්ද? දුරු නොකටයුත්තෝ කෙතෙක්ද? නොවැඩියයුත්තෝ කෙතෙක්ද? ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුත්තෝ කෙතෙක්ද?
135. රූපස්කන්‍ධය අභිඤ්ෙඤය්‍ය (විශෙෂයෙන් දැනීම) වෙයි. පරිඤ්ෙඤය්‍ය (උතුම්සේ දැනීම) වෙයි. දුරුනොකට යුතුය. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකට යුතුය.
136. ස්කන්ධ සතරක් අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරුකටයුතු වෙයි. වැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු වෙයි. දුරු නොකටයුතු වෙයි. නොවැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතු වෙයි.
137. ආයතන දසයක් අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුත්තෝය. නොවැඩිය යුත්තෝය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුත්තෝය. ආයතන දෙකක් අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු කටයුතු වෙයි. වැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු වෙයි. දුරු නොකටයුතු වෙයි. නොවැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතු වෙයි.
138. සොළොස් ධාතූහු අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතුය. ධාතු දෙකක් අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු කටයුතු වෙයි. වැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු වෙයි. දුරු නොකටයුතු වෙයි. නොවැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතු වෙයි.
139. සමුදය සත්‍යය අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු කටයුතුය. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතුය.
140. මාර්ග සත්‍යය අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. වැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතුය.
141. නිරොධ සත්‍යය අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතුය.
142. දුක්ඛ සත්‍යය අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු කටයුතු වෙයි. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතුය. දුරු නොකට යුතුය.
143. ඉන්ද්රිය නවයක් අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතුය.
144. දොමනස්සින්ද්රිය අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු කටයුතුය. දුරු නොකටයුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතුය.
145. අනඤ්ඤාතඤ්ඤාස්සාමිතින්‍ද්‍රිය අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. වැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතුය.
146. අඤ්ඤින්‍ද්‍රිය අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. වැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු වෙයි.
147. අඤ්ඤතාවින්‍ද්‍රිය අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතුය.
148. ඉන්ද්රිය තුනක් අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. වැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු වෙයි. නොවැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු නොවේ. ඉන්ද්රිය සයක් අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු කටයුතු වෙයි. වැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු වෙයි. දුරු නොකටයුතු වෙයි. නොවැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතු වෙයි.
149. තුන් අකුශල හේතූහු අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු කටයුතුය. නොවැඩිය යුතුය.
150. තුන් කුසල හේතූහු අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. වැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතු වෙයි. නොවැඩිය යුතු වෙයි.
151. තුන් අව්‍යාකෘත හේතූහු අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතු වෙයි.
152. කබලිංකාර ආහාරය අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතුය.
ආහාර තුනක් අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු කටයුතු වෙයි. වැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු වෙයි. දුරු නොකටයුතු වෙයි. නොවැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතු වෙයි.
153. ස්පර්‍ශ සයක් අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතුය.
154. මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු කටයුතු වෙයි. වැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු වෙයි. දුරු නොකටයුතු වෙයි. නොවැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතු වෙයි.
155. වේදනා සයක්, සංඥා සයක්, චේතනා සයක්, සිත් සයක් අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු නොකටයුතුය. නොවැඩිය යුතුය. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ නොකටයුතුය.
156. මනො විඤ්ඤාණ ධාතුව අභිඤ්ෙඤය්‍යය, පරිඤ්ෙඤය්‍යය, දුරු කටයුතු වෙයි. වැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු වෙයි. දුරු කටයුතු නොවෙයි. නොවැඩිය යුතු වෙයි. ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කටයුතු නොවෙයි.
157. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් සාරම්මණ වූවෝ කෙතෙක්ද? අනාරම්මණ වූවෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් සාරම්මණ වූවෝ කෙතෙක්ද? අනාරම්මණ වූවෝ කෙතෙක්ද? රූපස්කන්‍ධය අනාරම්මණය. ස්කන්ධ සතරක් සාරම්මණයෝය. ආයතන දසයක් අනාරම්මණයෝය. මනායතනය සාරම්මණය. ධර්මායතනය සාරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ වූයේ වෙයි. ධාතූහු දස දෙනෙක් අනාරම්මණයෝය. ධාතූහු සත් දෙනෙක් සාරම්මණයෝය. ධර්ම ධාතුව සාරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ වූයේ වෙයි. සත්‍ය දෙකක් සාරම්මණයෝය. නිරොධ සත්‍යය අනාරම්මණය. දුක්ඛ සත්‍යය සාරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ වූයේ වෙයි. ඉන්ද්රිය සතක් අනාරම්මණයෝය. ඉන්ද්රිය දහහතරක් සාරම්මණයෝය. ජීවිතින්‍ද්‍රිය සාරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ වූයේ වෙයි. හේතු නවයක් සාරම්මණයෝය. කබලිංකාර ආහාරය අනාරම්මණය. ආහාර තුනක් සාරම්මණයෝය. ස්පර්‍ශ සතක්, වෙදනා සතක්, සංඥා සතක්, චෙතනා සතක්, සිත් සතක් සාරම්මණයෝය.
158. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් ආරම්මණ අනාරම්මණයෝ කෙතෙක්ද? අනාරම්මණ ආරම්මණයෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් සාරම්මණ අනාරම්මණයෝ කෙතෙක්ද? අනාරම්මණ ආරම්මණයෝ කෙතෙක්ද? රූපස්කන්‍ධය අනාරම්මණය. ස්කන්ධ සතරක් සාරම්මණ අනාරම්මණයෝය. අනාරම්මණ ආරම්මණයෝය. ආයතන දසයක් අනාරම්මණයෝය. මනායතනය සාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. ධර්මායතනය සාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. ආරම්මණ වූයේ වෙයි. ධාතූහු දස දෙනෙක් ආරම්මණයෝය. ධාතූහු සදෙනෙක් අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව සාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ වූයේ වෙයි. නිරොධ සත්‍යය අනාරම්මණය. මාර්ග සත්‍යය අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. සමුදය සත්‍යය සාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. දුක්ඛ සත්‍යය සාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ වූයේ වෙයි. ඉන්ද්රිය සතක් අනාරම්මණයෝය. ඉන්ද්රිය පසක් අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. ඉන්ද්රිය නවයක් සාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. ජීවිතින්‍ද්‍රිය අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. කබළිංකාර ආහාරය අනාරම්මණය. ආහාර තුනක් සාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. ස්පර්‍ශ පසක් අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. මනොවිඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය සාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. වෙදනා සයක්, සංඥා සයක්, චෙතනා සයක්, සිත් සයක් අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. මනොවිඤ්ඤාණ ධාතුව සාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි. අනාරම්මණ ආරම්මණ වූයේ වෙයි.
159. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් දිට්ඨයෝ කෙතෙක්ද? සුතයෝ කෙතෙක්ද? මුතයෝ කෙතෙක්ද? විඤ්ඤාතයෝ කෙතෙක්ද? දිට්ඨ නොවූවෝ, සුත නොවූවෝ, මුත නොවූවෝ, විඤ්ඤාත නොවූවෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් දිට්ඨයෝ කෙතෙක්ද? සුතයෝ කෙතෙක්ද? මුතයෝ කෙතෙක්ද? විඤ්ඤාතයෝ කෙතෙක්ද? දිට්ඨ නොවූවෝ, සුත නොවූවෝ, මුත නොවූවෝ, විඤ්ඤාත නොවූවෝ කෙතෙක්ද?
160. රූපස්කන්‍ධය දිට්ඨ වූයේ වෙයි. සුත වූයේ වෙයි. මුත වූයේ වෙයි. විඤ්ඤාත වූයේ වෙයි. දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාත නොවූයේ වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාත වූයේ වෙයි. රූපායතනය දිට්ඨය. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතය. සද්දායතනය දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුතය. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතය. ගන්‍ධායතනය, රසායතනය, පොට්ඨබ්බායතනය දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවේ. මුතය. විඤ්ඤාතය. ආයතන සතක් දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතයෝය. රූප ධාතුව දිට්ඨය. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතය. සද්ද ධාතුව දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුතය. දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාත වූයේ වෙයි. ගන්ධ ධාතුව, රස ධාතුව, පොට්ඨබ්බා ධාතුව දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතය. සත්‍ය තුනක් දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතය. දුක්ඛ සත්‍යය දිට්ඨ වූයේ වෙයි. සුත වූයේ වෙයි. මුත වූයේ වෙයි. විඤ්ඤාත වූයේ වෙයි. දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතය. ඉන්ද්රිය දෙවිස්සක් දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතයෝය. හේතු නවයක් දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතයෝය. ස්පර්‍ශ සතක් දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතයෝය. සතර ආහාරයෝ දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතයෝය. වේදනා සතක්, සංඥා සතක්, චෙතනා සතක්, සිත් සතක් දිට්ඨ නොවූයේ වෙයි. සුත නොවූයේ වෙයි. මුත නොවූයේ වෙයි. විඤ්ඤාතයෝය.
161. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් කුසල් වූවෝ කෙතක්ද? අකුසල් වූවෝ කෙතෙක්ද? අව්‍යාකෘත වූවෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් කුසල් වූවෝ කෙතක්ද? අකුසල් වූවෝ කෙතෙක්ද? අව්‍යාකෘත වූවෝ කෙතෙක්ද? රූපස්කන්‍ධය අව්‍යාකෘතය. ස්කන්ධ සතරක් කුසල් වූවෝ වෙති. අකුසල් වූවෝ වෙති. අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. ආයතන දසයක් අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. ආයතන දෙකක් කුසල් වූවෝ වෙති. අකුසල් වූවෝ වෙති. අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. ධතූහු දහසය දෙනෙක් අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. ධාතූහු දෙදෙනෙක් කුසල් වූවෝ වෙති. අකුසල් වූවෝ වෙති. අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. සමුදය සත්‍යය අකුසලය. මාර්ග සත්‍යය කුසලය. නිරොධ සත්‍යය අව්‍යාකෘතය. දුක්ඛ සත්‍යය කුසල් වූවෝ වෙති. අකුසල් වූවෝ වෙති. අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. ඉන්ද්රිය දසයක් අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. දොමනස්සින්ද්රිය අකුසලය. අනඤ්ඤතඤ්ඤස්සාමිතින්‍ද්‍රිය කුසලය. ඉන්ද්රිය සතරක් කුසල් වූවෝ වෙති. අකුසල් වූවෝ වෙති. අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. ඉන්ද්රිය සයක් කුසල් වූවෝ වෙති. අකුසල් වූවෝ වෙති. අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. කුසල් හේතු තුන කුසලයෝය. අකුසල හේතු තුන අකුසලයෝය. අව්‍යාකෘත හේතු තුන අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. කබලිංකාර ආහාරය අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. ආහාර තුනක් කුසල් වූවෝ වෙති. අකුසල් වූවෝ වෙති. අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. ස්පර්‍ශ සයක් අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. මනොවිඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය කුසල් වූවෝ වෙති. අකුසල් වූවෝ වෙති. අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. වෙදනා සයක්, සංඥා සයක්, චෙතනා සයක්, සිත් සයක් අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති. මනොවිඤ්ඤාණධාතුව කුසල් වූවෝ වෙති. අකුසල් වූවෝ වෙති. අව්‍යාකෘත වූවෝ වෙති.
162. ස්කන්‍ද පස අතුරෙන් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයෝ කෙතෙක්ද? දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයෝ කෙතෙක්ද? දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයෝ කෙතෙක්ද? දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයෝ කෙතෙක්ද? දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයෝ කෙතෙක්ද? ස්කන්ධ දෙකක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද නොකිය යුතුය. ස්කන්ධ තුනක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. ආයතන දසයක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද නොකිය යුතුය. මනායතනය සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. ධර්මායතනය සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද නොකිය යුතුය. ධාතූහු දස දෙනෙක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද නොකිය යුතුය. ධාතූහු පස් දෙනෙක් දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. කාය විඤ්ඤාණ ධාතුව සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. මනො විඤ්ඤාණ ධාතුව සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. ධම්ම ධාතුව සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද නොකිය යුතුය.
සත්‍ය දෙකක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක්ඛ සත්‍යය සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද නොකිය යුතුය.
ඉන්ද්රිය දොළසක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද නොකිය යුතුය. ඉන්ද්රිය සයක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. ඉන්ද්රිය තුනක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. හා ජීවිතින්‍ද්‍රිය සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද නොකිය යුතුය. අකුසල හේතුවක්වූ ෙවෂය දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. හේතු සතක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. අකුසල හේතුවක්වූ මෝහය සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. කබලිංකාර ආහාරය සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද නොකිය යුතුය. ආහාර තුනක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. ස්පර්‍ශ සයක් දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. කාය විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. වේදනා සතක් සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද, දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්තයයිද නොකිය යුතුය. සංඥා පසක්, චේතනා පසක්, සිත් පසක් දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. කාය විඤ්ඤාණ ධාතුව සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. මනො විඤ්ඤාණ ධාතුව සුඛ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති. දුක් නොවූ සැප නොවූ වේදනාව හා සම්ප්‍රයුක්ත වූවෝ වෙති.
163. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් විපාකයෝ කෙතෙක්ද? විපාක ධර්ම ධර්මයෝ කෙතෙක්ද? විපාක නොවූ විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් විපාකයෝ කෙතෙක්ද? විපාක ධර්ම ධර්මයෝ කෙතෙක්ද? විපාක නොවූ විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝ කෙතෙක්ද? රූපස්කන්‍ධය විපාක නොවූ විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවකි. ස්කන්ධ සතරක් විපාක වූවෝය. විපාක ධර්ම ධර්ම වූවෝය. විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. ආයතන දසයක් විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. ආයතන දෙකක් විපාක වූවෝය. විපාක ධර්ම ධර්ම වූවෝය. විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. ධාතූහු දස දෙනෙක් විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. ධාතූහු පස් දෙනෙක් විපාක වූවෝය. මනො ධාතුව විපාක වූවෝය. විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. ධාතූහු දෙදෙනෙක් විපාක වූවෝය. විපාක ධර්ම ධර්ම වූවෝය. විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. සත්‍ය දෙකක් විපාක ධර්ම ධර්ම වූවෝය. නිරොධ සත්‍යය විපාක නොව විපාක
ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. දුක්ඛ සත්‍යය විපාක වූවෝය. විපාක ධර්ම ධර්ම වූවෝය. විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය.
ඉන්ද්රිය සතක් විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. ඉන්ද්රිය තුනක් විපාක වූවෝය. ඉන්ද්රිය දෙකක් විපාක ධර්ම ධර්ම වූවෝය. අඤ්ඤින්‍ද්‍රිය විපාක වූවෝය. විපාක ධර්ම ධර්ම වූවෝය. ඉන්ද්රිය නවයක් විපාක වූවෝය. විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝ වෙති. විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. හේතු සයක් විපාක ධර්ම ධර්ම වූවෝය. අව්‍යාකෘත හේතු තුනක් විපාක වූවෝය. විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. කබලිංකාර ආහාරය විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. ආහාර තුනක් විපාක වූවෝය. විපාක ධර්ම ධර්ම වූවෝය. විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූවෝය. ස්පර්‍ශ පසක් විපාක වූවෝය. මනොධාතු සම්ඵස්සය විපාක වූයේ වෙයි. විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූයේ වෙයි. මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය විපාක වූයේ වෙයි. විපාක ධර්ම වූයේ වෙයි. විපාක නොව විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූයේ වෙයි. වේදනා පසක්, සංඥා පසක්, චෙතනා පසක්, සිත් පසක් විපාකයෝය. මනො ධාතුව විපාක ධර්ම වූයේ වෙයි. මනො විඤ්ඤාණ ධාතුව විපාක ධර්ම වූයේ වෙයි. විපාක ධර්ම ධර්ම වූයේ වෙයි. විපාක ධර්ම ධර්ම නොවූයේ වෙයි.
164. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් උපාදින්න උපාදානියෝ කෙතෙක්ද? අනුපාදින්න උපාදානියෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් උපාදින්න උපාදානියෝ කෙතෙක්ද? අනුපාදින්න උපාදානියෝ කෙතෙක්ද? රූපස්කන්‍ධය උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. ආයතන පසක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ශබ්දායතනය අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ආයතන සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ආයතන දෙකක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. ධාතූහු දස දෙනෙක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ශබ්ද ධාතුව අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ධාතූහු පස් දෙනෙක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ධාතූහු දෙදෙනෙක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. සමුදය සත්‍යය අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. සත්‍ය දෙකක් අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. දුක්ඛ සත්‍යය උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ඉන්ද්රිය නවයක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. දොමනස්සින්ද්රිය අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ඉන්ද්රිය තුනක් අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. ඉන්ද්රිය නවයක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. අකුසල හේතු තුනක් අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. අව්‍යාකෘත හේතු තුනක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. කබලිංකාර ආහාරය උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. ස්පර්‍ශ පසක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. මනො ධාතු සම්ඵස්සය උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. වේදනා පසක්, සංඥා පසක්, චේතනා පසක්, සිත් පසක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. මනො ධාතුව උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. මනො විඤ්ඤාණ ධාතුව උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි.
165. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් සවිතර්ක සවිචාරයෝ කෙතෙක්ද? අවිතර්ක විචාර මාත්‍රයෝ කෙතෙක්ද? අවිතර්ක අවිචාරයෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් සවිතර්ක සවිචාරයෝ කෙතෙක්ද? අවිතර්ක විචාර මාත්‍රයෝ කෙතෙක්ද? අවිතර්ක අවිචාරයෝ කෙතෙක්ද? සංස්කාර ස්කන්‍ධය සවිතර්ක සවිචාර වූයේ වෙයි. අවිතර්ක විචාර මාත්‍ර වූයේ වෙයි. අවිතර්ක අවිචාර වූයේ වෙයි. සවිතර්ක සවිචාරයයිද, අවිතර්ක විචාර මාත්‍රයයිද, අවිතර්ක අවිචාරයයිද නොකිය යුතු වෙයි.
ආයතන දසයක් අවිතර්ක අවිචාරයෝය. මනායතනය උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ධර්මායතනය උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. ධාතූහු පසළොස් දෙනෙක් අවිතර්ක අවිචාරයෝය. මනො ධාතුව සවිතර්ක සවිචාරය. මනො විඤ්ඤාණ ධාතුව උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ධම්ම ධාතුව උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. සමුදය සත්‍යය සවිතර්ක සවිචාරය. නිරෝධ සත්‍යය අවිතර්ක අවිචාරය. මාර්ග සත්‍යය උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. ඉන්ද්රිය නවයක් අවිතර්ක අවිචාරයෝය. දොමනස්සින්ද්රිය සවිතර්ක සවිචාරය. උපෙක්ඛින්‍ද්‍රිය උපාදින්න උපාදානිය අනුපාදින්න අනුපාදානිය වෙයි. ඉන්ද්රිය එකොළොසක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අකුසල හේතු තුනක් සවිතර්ක සවිචාරයෝය. හේතු සයක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. කබලිංකාර ආහාරය ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ආහාර තුනක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්පර්‍ශ පසක් අවිතර්ක අවිචාරයෝය. මනො ධාතු සම්ඵස්සය සවිතර්ක සවිචාරය. මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. මනොවිඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. වේදනා පසක්, සංඥා පසක්, චෙතනා පසක්, සිත් පසක්අවිතර්‍ක අවිචාරයෝය. මනොධාතුව සවිතර්ක සවිචාරය. මනො විඤ්ඤාණ ධාතුව උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි. ස්කන්ධ සතරක් උපාදින්න උපාදානිය වෙයි. අනුපාදින්න උපාදානිය වෙයි.
166. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් රූපයෝ කෙතෙක්ද? අරූපයෝ කෙතෙක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් රූපයෝ කෙතෙක්ද? අරූපයෝ කෙතෙක්ද? රූපස්කන්‍ධය රූපය. ස්කන්ධ සතරක් අරූපයෝයි. ආයතන දසයක් රූපයෝයි. මනායතනය අරූපය. ධම්මායතනය රූප වෙයි. අරූප වෙයි. ධාතූහු දස දෙනෙක් රූපයෝය. ධාතූහු සත් දෙනෙක් අරූපයෝය. ධම්ම ධාතුව රූප වෙයි. අරූප වෙයි. සත්‍ය තුනක් අරූපයෝය. දුක්ඛ සත්‍යය රූප වෙයි. අරූප වෙයි. ඉන්ද්රිය සතක් රූපයෝය. ඉන්ද්රිය දහහතරක් අරූපයෝය. ජීවිතින්‍ද්‍රිය රූප වෙයි. අරූප වෙයි. හේතු නවයක් අරූපයෝය. කබලිංකාර ආහාරය රූපය. ආහාර තුනක් අරූපයෝය. ස්පර්‍ශ සතක් අරූපයෝය. වේදනා සතක්, සංඥා සතක්, චෙතනා සතක්, සිත් සතක් අරූපයෝය.
167. ස්කන්ධ පස අතුරෙන් ලෞකිකයෝ කෙතෙක්ද? ලෝකෝත්තරයෝ කෙතක්ද? ආයතන දොළස අතුරෙන් ලෞකිකයෝ කෙතෙක්ද? ලෝකෝත්තරයෝ කෙතක්ද? ධාතු දහ අට අතුරෙන් ලෞකිකයෝ කෙතෙක්ද? ලෝකෝත්තරයෝ කෙතක්ද? සත්‍ය සතර අතුරෙන් ලෞකිකයෝ කෙතෙක්ද? ලෝකෝත්තරයෝ කෙතක්ද? -පෙ- සිත් සත අතුරෙන් ලෞකිකයෝ කෙතෙක්ද? ලෝකෝත්තරයෝ කෙතෙක්ද? රූපස්කන්‍ධය ලෞකිකය. ස්කන්ධ සතරක් ලෞකිකයෝ වෙති. ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. ආයතන දසයක් ලෞකිකයෝය. ආයතන දෙකක් ලෞකිකයෝ වෙති. ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. ධාතූහු දහසය දෙනෙක් ලෞකිකයෝ වෙති. ධාතූහු දෙදෙනෙක් ලෞකිකයෝ වෙති. ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. සත්‍ය දෙකක් ලෞකිකයෝ වෙති. සත්‍ය දෙකක් ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. ඉන්ද්රිය දසයක් ලෞකිකයෝ වෙති. ඉන්ද්රිය තුනක් ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. ඉන්ද්රිය නවයක් ලෞකිකයෝ වෙති. ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. අකුසල හේතු තුනක් ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. හේතු සයක් ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. ආයතන දසයක් ලෞකිකයෝය. කබලිංකාර ආහාරය ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. ආහාර තුනක් ලෞකිකයෝ වෙති. ආයතන දසයක් ලෞකිකයෝය. ස්පර්‍ශ සයක් ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. මනො විඤ්ඤාණ ධාතු සම්ඵස්සය ලෞකිකයෝ වෙති. ආයතන දසයක් ලෞකිකයෝය. වේදනා සයක් ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. මනො විඤ්ඤාණ ධාතු ස්පර්‍ශයෙන් උපන් වේදනාව ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. ආයතන දසයක් ලෞකිකයෝය. චේතනා සයක් ලෞකිකයෝය. මනො විඤ්ඤාණ ධාතු ස්පර්‍ශයෙන් උපන් චෙතනාව ලෝකෝත්තරයෝ වෙති. ආයතන දසයක් ලෞකිකයෝය. සිත් සයක් ලෞකිකයෝය. මනො විඤ්ඤාණ ධාතුව ලෞකික වෙයි. ලෝකෝත්තර වෙයි යනුයි.
අභිඤ්ඤා දෙකද, සාරම්මණයෝද, දිට්ඨයෝද, කුසල වේදනාවෝද, විපාකයෝද, උපාදින්නයෝද, විතර්කයෝද, රූපයෝද, ලෞකිකයෝද (යනු) ධම්මහදය විභංගයෙහි සංග්‍රහයි.
( විභංග ප්‍රකරණය නිමි. )
———-
උතුම් ශ්රී සද්ධර්මය 