1. මා විසින් මෙසේ අසන ලදි.එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ගිජ්ඣකූට නම් පර්වතයෙහි වාසය කරන සේක. ඒ කාලයෙහි මගධ රටට අධිපති වේදේහ නම් දේවියගේ පුත්‍රවූ අජාසත් රජතෙමේ වැදෑ රට රජුන් යටත් කර ගැනීමට යනු කැමැත්තේ වේ.
2. අජාසත් රජ මගධ රට මහාමාත්‍යවූ වස්සකාර බ්‍රාහ්මණයාට කථා කර මෙසේ කීවේය. ´´බ්‍රාහ්මණය, මෙහි එනු. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත ගොස් උන්වහන්සේගේ නිරෝගී බවද, නිදුක් බවද, සැහැල්ලු පැවැතුම් ඇති බවද, ශරීර බලයද, පහසු විහරණයද විචාරා අජාසත් රජ තෙමේ වැදෑ රජුන් යටත් කර ගන්නට යන බව දන්වන්නට යයි´´ කීවේය.
3. වස්සකාර බ්‍රාහ්මණයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමග සතුටු වූයේය. සතුටු විය යුතුවූද සිහිකටයුතුවූද කථාව නිම කොට එක පැත්තක උන්නේය. වස්සකාර බ්‍රාහ්මණයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට අජාසත් රජ වැදෑ රජුන් නසා නැතිකර දැමීමට අදහස් කරන බව දැන්නුවේය.
4. ඒ කාලයේදී ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පවන් සලමින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පිටිපස වැඩ උන්නේය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට කථා කොට,
´´ආනන්දය, වැදෑ රජුහු නිතර රැස්වන්නාහුද, රැස්වීම් බහුලව ඇත්තාහුද, වැදෑ රජුහු සහගිව රැස්වෙත්ද, සහගිව නැගී සිටිත්ද, වැදෑ රජුහු සමගිව කටයුතු කෙරෙත්ද,
වැදෑ රජුහු නොපණවන ලද අලුත් නීති නොපනවත්ද, පණවන ලද නීති කඩ නොකරත්ද, පණවන ලද පුරාණ වජ්ජි ධර්මයන් දැඩිසේ ගෙන පිළිපදිද්ද,
වැදෑ රජුහු පුරුෂාන්තර ගතවූ (විවාහ වූ) යම් ඒ කුලස්ත්‍රීහු වෙත්ද විවාහ නොවූ යම් ඒ කුල කුමරීහු වෙත්ද, ඔවුන්ට බලහත්කාරකම් නොකරත්ද,
වැදෑ රජුහු ඔවුන්ගේ නුවර ඇතුළතවූ හෝ නුවරින් පිටවූ හෝ දේවාලයයි සම්මත ඒ වජ්ජි චෛත්‍යයෝ ඇත්ද ඒ චෛත්‍යාදීන්ට සත්කාර කෙරෙත්ද, ගරු කෙරෙත්ද, බුහුමන් කෙරෙත්ද, ඒ චෛත්‍යයන් පුදත්ද, කියාද, ඒ චෛත්‍යාදීන්ට පෙර දුන්නාවූද, පෙර කරණ ලද්දාවූද ධාර්මික බිලි පූජා නොපිරිහෙලා කරත්ද,
ඒ වැදෑ රජුහුගේ වැඳුම් පිදුම් කිරීමට සුදුසුවූ මහණ බමුණන් නිවැරදි අන්දමින් ආරක්‍ෂාව යහපත් ලෙස පිහිටුවන ලද්දේද, නොපැමිනියාවූ සිල්වත් ගුණවත් මහණ බමුණෝ තමන්ගේ රටට එන්නාහුද, පැමිනියාවූ මහණ බමුණෝ සැපසේ වාසය කරන්නාහුද කියාද තා විසින් අසන ලද්දේදැයි´´ ඇසූසේක.
වැදෑ රජවරුන් ඒ සියල්ල කරන බව ආනන්ද තෙරුන් වහන්සේ විසින් අසා තිබෙන බව කීවේය.
´´එසේ නම් ආනන්දය, ඒ වැදෑ රජවරුන්ගේ දියුණුවම කැමති විය යුත්තේය. පිරිහීමක් නොවේ යයි´´ කීවෝය.
5. ඊට ටික වේලාවකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වස්සකාර නම් බ්‍රාහ්මණයාට කථා කොට, ´´බ්‍රාහ්මණය, මම එක කාලයක විසාලා මහ නුවර සාරන්දද නම් යක්‍ෂයාගේ වාසස්ථානයෙහි කල චෛත්‍යයෙහි වාසය කෙළෙමි. මම එහිදී මේ වැදෑ රජුන් හට පිරිහීමක් නොවන කරුණු හතක් දේශනා කෙළෙමි. බ්‍රාහ්මණය, යම්තාක් මේ නොපිරිහීමට හේතුවන කරුණු සත වැදෑ රජුන් අත තිබෙයිද වැදෑ රජුහු මේ නොපිරිහෙන ධර්ම සතෙහි යහපත් ලෙස පිහිටත්ද, පිහිටවන බවක් දක්නා ලැබෙත්ද, බ්‍රාහ්මණය, ඒ වැදෑ රජුන්ගේ වැඩි දියුණුවම කැමති විය යුතුය. පිරිහීමක් නොවේයයි´´ වදාළ සේක.
මෙසේ වදාල කල්හි වස්සකාර බ්‍රාහ්මණ තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මේ කාරණය දැන්වූයේය. ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඒ එකී එකී නොපිරිහීමට හේතුවන කරුණින් යුක්තවූ වැදෑ රජුන්ගේ වැඩි දියුණුවම අභිවෘධියම බලාපොරොත්තු විය යුත්තේය. පිරිහීමක් නොවෙයි. ඒ කරුණු හතෙන්ම යුක්ත නම් කියනුම කවරෙද? භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මගධ රට රජවූ අජාසත් රජ විසින් වැදෑ රජුන් සමග රන් රිදී ආදී වස්තුව යවා සංග්‍රහ කිරීමක් නැතිව ඔවුනොවුන්ගේ සමඟිය නොබිඳ යුද්ධ නොකට යුතුය. භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, අපි බොහෝ කටයුතු ඇත්තෝ වෙමු. අවශ්‍ය කටයුතු ඇත්තම්හ. එබැවින් දැන් අපි යම්හයි´´ කීයේය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ´´බ්‍රාහ්මණය, දැන් තෝ යමක් පිළිබඳ සුදුසු කාලයයි දන්නෙහි නම් ඒ ගමන යන්නයයි´´ අවසර දුන් සේක. ඊට පසුව මගධ මහාමාත්‍ය වස්සකාර බ්‍රාහ්මණ තෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනයට ප්‍රීතිය ප්‍රකාශ කොට අනුමෝදන්ව හුනස්නෙන් නැගිට යන්න ගියේය.
6. මගධ මහාමාත්‍ය වස්සකාර බ්‍රාහ්මණයා බැහැර ගිය නොබෝ වේලාවකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහ නුවර ඇසුරු කොට වාසය කරන සියලු භික්‍ෂූන් උපස්ථාන ශාලාවෙහි රැස් කරවනට කීවෝය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේවැඩ සිටි ආසනයෙන් නැගිට ස්ථාන ශාලාවට එළඹියෝය. එළඹ පණවන ලද ආසනයෙහි වැඩ සිටිහය. වැඩහිඳ භික්‍ෂූන්ට කථාකර ´´මහණෙනි, මේ අපරිහාණීය (නොපිරි!හන කරුණු) ධර්ම සතක් දේශනා කරන්නෙමි. එය අසව්´´ කීවෝය. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, එය යහපතැයි´´ භික්‍ෂූහූ උන් වහන්සේට උත්තර දුන්නේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ ධර්මය දේශනා කළ සේක.
´´මහණෙනි, යම්තාක් කල් භික්‍ෂූන් නිතර රැස්වන්නාහු වෙත්ද, බොහෝ සෙයින් රැස්වන්නාහු වෙත්ද, සමගිව රැස්වන්නාහු වෙත්ද, සමගිව නැගී සිටින්නාහුද, සමගිව සංයා විසින් කටයුතුවූ පොහෝ කිරීම් ආදී කර්ම කරන්නාහුද, තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොපණවන ලද්දක් නොපණවයිද, පණවන ලද ශික්‍ෂා ධර්මය කඩ නොකරන්නාහුද, පණවන ලද පරිදිවූ ශික්‍ෂා පදයන් සාමාදන්ව නොපිරිහෙලා රක්නාහුද, බොහෝ දවස් ගැන දන්නාවූ පැවිදුවූ බොහෝ කල් ඇති සංයාගේ පිය තනතුරෙහි සිටියාවූ සංයා ඒ ඒ ශාසන වැඩවලට පමුණුවන හෙයින් සං නායකවූ ඒ ස්ථවිර භික්‍ෂූහූ වෙත්ද, උන් වහන්සේලාට සත්කාර ගරුබුහුමන් කරන්නාහුද, උන් වහන්සේලා පුදන්නාහුද, උන් වහන්සේලාගේ ධර්මානුශාසනාදිය ඇසිය යුතු ලෙසම සිතන්නාහුද, නැවත ඉපදීම ඇති කරන්නාවූ උපන් තෘෂ්ණාවගේ වසඟයට නොපැමිණෙත්ද, ආරණ්‍යවල වාසයට කැමැත්තෙන් සිටින්නාහු වෙත්ද, භික්‍ෂූහූ නොපැමිණියාවූ සිලවත් සබ්‍රහ්මචාරීහු එන්නේනම් ඉතා යෙහෙකැයිද පැමිණියාවූ සබ්‍රහ්මචාරීහු පහසුයේ වාසය කරන්නාහු නම් ඉතා යහපතැයිද තම තමන්ගේ සිත් තුළම එළඹ සිටුවා වාසය කෙරෙත්ද, මහණෙනි, යම්තාක් කල් මේ පිරිහීම නැති කරන ධර්ම හත භික්‍ෂූන් කෙරෙහි පවත්නාහුද, මේ ධර්ම හත කෙරෙහි භික්‍ෂූහූ දක්නා ලැබෙත්ද, ඒ භික්‍ෂූන්ගේ වැඩි දියුණුවම කැමති විය යුත්තේය. පිරිහීමක් නොවේයයි´´ කීවෝය.
7. ´´මහණෙනි, තවත් පිරිහීම නැති කරණ කරුණු සතක් දේශනා කරන්නෙමි.´´
´´මහණෙනි, භික්‍ෂූහූ යම්තාක් කාලයක් සිවුරු පිරිකර මැසීම, හැඳීම ආදී කර්මාන්තයන්හි ඇලී වාසය නොකරත්ද, කර්මාන්තයන්හි වැඩි වශයෙන් යෙදී බැඳී වාසය නොකරත්ද, ස්ත්‍රීන්ගේ ගුණකීම ආදීවූ වැරදිවූ බොහෝ කථාවෙහි ඇලෙන්නාහු නොවෙත්ද, බොහෝ කථාවෙහි යෙදුනාහු නොවෙත්ද, බොහෝ කොට නිදාගැනීම් ඇත්තෝ නොවෙන්නාහුද, නින්දෙහි ඇලුනෝ නොවෙන්නාහුද, නින්දෙහි නොයෙදුනෝ වන්නාහුද, සමූහයා පරිවරාගෙන (රංචු ගැසී) වාසය කිරීමක් නැත්තෝ වන්ානහුද, සමූහයා කෙරෙහි ඇලුනෝ නොවන්නාහුද, ජන සමූහයා කෙරෙහි ඇලීම් වශයෙන් නොයෙදුනාහුද, තමන් තුළ නැත්තාවූ ගුණ ඇඟවීම් වශයෙන් ලාමකවූ පව් අදහස් ඇත්තෝ නොවන්නාහුද, පව් අදහස් ඇත්තන්ගේ ආශ්‍රයට නොපැමිණියාහු වෙත්ද, පාප මිත්‍රයන් ඇත්තෝ නොවන්නාහුද, පාපී යහළුවන් ඇත්තෝ නොවන්නාහුද, පාපයන් කෙරෙහි නැමීම් (ඇලීම්) ඇත්තෝ නොවන්නාහුද, භික්‍ෂූහු යම්තාක් කල් අර්හත් ඵලයෙන් මෙහා ස්වල්ප මාත්‍රවූ විශේෂ අධිගමයකින් අවසානයට නොපැමිණෙන්නාහුද, යන මේ නොපිරිහෙන කරුණු හත යම්තාක් කාලයක් භික්‍ෂූන් අතර තිබෙයිද, මේ පිරිහීම නැති කරන ධර්මයන් හත කෙරෙහි භික්‍ෂූන් පිළිපදිනු දක්නා ලැබේද, මහණෙනි, ඒ භික්‍ෂූන්ගේ වැඩි දියුණුවම කැමති විය යුත්තේය. පිරිහීමක් නොවේයයි´´ කීවෝය.
8. ´´මහණෙනි, තවත් නොපිරිහෙන ධර්ම හතක් දේශනා කරන්නෙමි.´´
´´මහණෙනි, භික්‍ෂූහූ යම්තාක් කාලයක් ශ්‍රද්ධා ඇත්තෝ වන්නාහුද, පව් කිරීමෙහි ලජ්ජා ඇත්තෝ වන්නාහුද, පාපයට භය ඇත්තෝ වන්නාහුද, බොහෝ ඇසූපිරූ තැන් ඇත්තෝ වන්නාහුද, පටන් ගත් වීර්යය ඇත්තෝ වන්නාහුද, එළඹ සිටි සිහි ඇත්තෝ වන්නාහුද, නුවණ ඇත්තෝ වෙත්ද, මහණෙනි, ඒ භික්‍ෂූන්ගේ වැඩි දියුණුවම කැමති විය යුත්තේය. පිරිහීමක් නොවේයයි´´ දේශනා කළෝය.
9. ´´මහණෙනි, පිරිහීම නැති කරන (අපරිහානිය) වෙනත් ධර්ම හතක් දේශනා කරන්නෙමි.´´
´´මහණෙනි, යම්තාක් කල් භික්‍ෂූහූ සති සංබොජ්ජංගය (බෝධියට අංගවන සිහිය) වඩන්නාහුද, ධම්මවිජය සංබොජ්ජංගය (බෝධියට අංගවන නුවණ) වඩන්නාහුද, වීර්ය සංබොජ්ජංගය (බෝධියට අංගවන වීර්යය) වඩන්නාහුද, ප්‍රීති සංබොජ්ජංගය (බෝධියට අංගවන ප්‍රීතිය) වඩන්නාහුද, පස්සධි සංබොජ්ජංගය (බෝධියට අංගවන සංසිඳීම) වඩන්නාහුද, සමාධි සංබොජ්ජංගය (බෝධියට අංගවන සමාධිය) වඩන්නාහුද, උපේක්ඛා සංබොජ්ජංගය (බෝධියට අංගවන උපේක්‍ෂාව) වඩන්නාහුද, මහණෙනි, ඒ භික්‍ෂූන්ගේ වැඩි දියුණුවම කැමති විය යුත්තේය. පිරිහීමක් නොවේයයි´´ දේශනා කළෝය.
10. ´´මහණෙනි, වෙනත් පිරිහීම නැති කරන ධර්ම හතක් දේශනා කරන්නෙමි.´´
´´මහණෙනි, භික්‍ෂූහූ යම්තාක් අනිත්‍ය සංඥාව (අනිත්‍යය දැකීම) වඩන්නාහුද, අනාත්ම සංඥාව (අනාත්ම දැකීම) වඩන්නාහු වෙත්ද, අසුභ සංඥාව (අසුභ දැකීම) වඩන්නාහු වෙත්ද, ආදීනව සංඥාව (සංස්කාරයන්ගේ දොස් දැකීම) වඩන්නාහු වෙත්ද, විරාග සංඥාව (භවයෙහි නොඇලීම) වඩන්නාහු වෙත්ද, නිරෝධ සංඥාව (සංස්කාරයන්ගේ නැතිවීම දැකීම) වඩන්නාහු වෙත්ද, මහණෙනි, ඒ භික්‍ෂූන්ගේ වැඩි දියුණුවම කැමති විය යුත්තේය. පිරිහීමක් නොවේයයි´´ දේශනා කළෝය.
11. ´´මහණෙනි, පිරිහීම නැති කරන (අපරිහානිය) වෙනත් ධර්ම හයක් දේශනා කරන්නෙමි.´´
´´මහණෙනි, භික්‍ෂූන් යම්තාක් කල් එකට මහණ දම් පුරන්නන් කෙරෙහි ඇති තැනද, නැති තැනද මෛත්‍රියෙන් යුත් කාය කර්ම (කයේ පැවතුම්) ඇතිව සිටින්නාහුද, මෛත්‍රියෙන් යුත් වචන කියන්නාහුද, මහණෙනි, ඒ භික්‍ෂූන්ගේ වැඩි දියුණුවම කැමති විය යුත්තේය. පිරිහීමක් නොවේයයි´´ දේශනා කළෝය.
´´මෛත්‍රී සිත් පිහිටුවා සිටින්නාහුද, භික්‍ෂූහූ යම්තාක් කල් යම් ඇහැමින් ලබන ලද ධාර්මික ලාභ වෙත්ද, යටත් පිරිසෙයින් පාත්‍රයට ලැබුණ දෙයක් වුවත් සිල්වත්වූ එකට මහණදම් පුරණ භික්‍ෂූන් වහන්සේලා සමග බෙදා හදා ප්‍රයෝජන ගන්නෝ වන්නාහුද, කඩ නොවූ පැල්ලම් නැති කැලැල් නැති තණ්හාවට වහල් නොවූ නුවණැත්තන් විසින් ප්‍රශංසා කරන ලද වැරදි හැඟම් නැති සමාධිය පිණිස පවත්නා යම් ශීලයක් ඇත්තේද, එවැනි ශීලයෙන් සමානව එකට මහණදම් පුරන්නන් සමග ඇති තැනද, නැති තැනද වාසය කරත්ද, භික්‍ෂූගේ යම්තාක් කල් ක්ලේශ නැති කරන උතුම් නිර්වාණය පිණිස පවතින හරි දැකීමක් වේද, එවැනි දැකීමෙන් සමානව ඇති තැනද, නැති තැනද එකට මහණදම් පුරන්නන් සමග වාසය කරන්නාහුද, මහණෙනි, ඒ භික්‍ෂූන්ගේ වැඩි දියුණුවම කැමති විය යුත්තේය. පිරිහීමක් නොවේයයි´´ දේශනා කළෝය.
12. ඒ කාලයෙහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහ නුවර ගිජ්ඣකූට පර්වතයෙහි වාසය කරන්නේ බොහෝ කොට භික්‍ෂූන්ට මේ ධර්ම දේශනා කෙරෙත්.
´´මේ ශීලයයි, මේ සමාධියයි, මේ ප්‍රඥාවයි. සීලයෙන් වඩන ලද සමාධිය මහත් ඵල ඇත්තේ වෙයි. මහත් ප්‍රයෝජන ඇත්තේ වෙයි. සමාධියෙන් මනාකොට වඩන ලද ප්‍රඥාව මහත් ඵල ඇත්තේ වෙයි. මහත් ප්‍රයෝජන ඇත්තේ වෙයි. ප්‍රඥාවෙන් වඩන ලද සිත ආශ්‍රවයන් කෙරෙන් මිදෙත්. එනම් කාම ආශ්‍රවයෝය, භව ආශ්‍රවයෝය, දෘෂ්ඨි ආශ්‍රවයෝය, අවිද්‍යා ආශ්‍රවයෝය යන මොවුහුය´´
එකල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහ නුවර කැමති තාක් කාලයක් වාසය කොට මහත් භික්‍ෂු සංයා සමග අම්බලට්ඨිකා උයනට පැමිණියෝය.
13. එකල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අම්බලට්ඨිකා උයනෙහි රජුන් සඳහා කරන ලද ශාලාවෙහි වාසය කළෝය. ඒ සම්බලට්ඨිකා උයනෙහි රාජ ශාලාවෙහි වාසය කරන භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂූන්ට බොහෝ කොට මේ ශීලයයි, මේ සමාධියයි, මේ ප්‍රඥාවයි ආදී ධර්මය දේශනා කළෝය. ශීලයෙහි පිහිටා පුරුදු කරන ලද සමාධිය මහත් ඵල ඇත්තේය. මහත් අනුසස්ද ඇත්තේය. සමාධියෙන් පිහිටා පුරුදු කරන ලද ප්‍රඥාව මහත් ඵල ඇත්තී වෙයි. මහත් අනුසස් ඇත්තී වෙයි. ප්‍රඥාවෙහි පිහිටා වඩන ලද චිත්තය කාමාශ්‍රවය, භවාශ්‍රවය, දෘෂ්ඨි ආශ්‍රවය (?? ,අවිද්‍යා ආශ්‍රවය) යන සතර ආශ්‍රවයන්ගෙන් මනාකොට මිදේයයි´´ වදාල සේක.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අම්බලට්ඨිකා උයනෙහි කැමති පරිද්දෙන් වාසය කොට, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මහත් භික්‍ෂු සංයා සමග නාලන්දා නුවර යම් තැනෙකද, එතැනට පැමිණියෝය. ඒ කාලයෙහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නාලන්දා පුරවරයෙහිවූ පාවාරිකා නම් අඹ වනයෙහි වාසය කළෝය.
14. එවිට ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හොඳින් වැඳ එක් පැත්තක උන්නේය. ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මේ කාරණය දැනුම් දුන්නේය.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, මේ සර්වඥතාඥානය කරණ කොට ගෙන භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වඩා ඥානයෙන් උසස්වූ කසිසයම් ශ්‍රමණයෙක් හෝ කිසියම් බ්‍රාහ්මණයෙක් හෝ අතීත කාලයෙහිද නොවූවේය. අනාගත කාලයෙහිද නොවන්නේය. දැන් මේ කාලයෙහිද නොවේයයි´´ භාගවත් බුදුරජානන් වහන්සේ කෙරෙහි මෙසේ පැහැදුණෙමියි කීවේය.
´´සාරිපුත්තය, ඔබ විසින් උසස් නිර්භීත වචනයක් කියන ලද්දේය. ඒකාන්ත වචනයක් කියන ලද්දේය. සිංහ නාදයක් පවත්වන ලද්දේයයි´´ කීවෝය.
´´සාරිපුත්තය, කිමෙක්ද? අතීත කාලයෙහි හෝ අනාගත කාලයෙහි යම් අර්හත් සම්‍යක් සම්බුදු කෙනෙක් වූවාහුද, ඒ සියලු භාග්‍යවතුන් වහන්සේලා මෙසේ මෙවැනි ශීලයෙන් , මෙවැනි ධර්මයෙන්, මෙසේ මෙවැනි ප්‍රඥාවෙන් යුක්ත වූවාහුයයි කියාද, මෙසේ මෙවැනි වාසය කිරීම (විහරණ) ඇත්තාහුයයි කියාද, ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේලා මෙසේ මෙබඳු කෙලෙසුන් කෙරෙන් මිදීම ඇත්තෝයයි කියාද ඔබ විසින් සිතින් සිත පිරිසිඳ බලා දක්නා ලද්දේදැයි´´ ඇසුවෝය.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, එය එසේ නොවේයයි´´ දැන්නුවේය.
´´කිමෙක්ද, සාරිපුත්ත, දැන් මේ කාලයෙහි, මම ඔබගේ අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධ වෙමි. මේ කාරණයෙන්ද භාග්‍යවත් තෙම මෙසේ මෙවැනි ශීලයෙන් මෙවැනි ධර්මයෙන් මෙවැනි ප්‍රඥාවෙන් යුක්තයයි කියාද මෙසේවූ හැසිරීම් ඇතැයි කියාද මේ කාරණයෙන්ද භාග්‍යවත් තෙම මෙසේවූ විමුක්තියෙන් (කෙලෙසුන් කෙරෙන් මිදීමෙන්) යුක්ත වූයේයයි කියාද, ඔබ විසින් සිතින් සිත පිරිසිඳ බලා දක්නා ලද්දේදැයි´´ ඇසුවෝය.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, නැත, එය එසේ නොවේයයි´´ කීය.
´´කිමෙක්ද සාරිපුත්තය, තොපට මේ අතීත, අනාගත, වර්තමාන යන අර්හත් සම්‍යක් සම්බුදුවරයන් වහන්සේලාගේ සිත් දැන ගැන්නා තරම් පරසිත් දැන ගන්නා ඥානයක් නැත්තේද, එසේ නැති කල යම් මේ සර්වඥතාඥානය හේතු කොට ගෙන භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වඩා උසස් ඥානයෙන් යුක්තවූ අන්කිසි ශ්‍රමණයෙක් හෝ බ්‍රාහ්මණයෙක් හෝ අතීතයෙහිද දැන් මේ කාලයෙහිද නැත්තේයයි මෙසේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කෙරෙහි පැහැදුනෙමි, යන නිර්භීත වචනය කෙසේ කියන ලද්දේද?´´
15. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, අතීත, අනාගත, වර්තමාන කාලයෙහිවූ අර්හත් සම්‍යක් සම්බුදුන් වහන්සේලාගේ සිත මාගේ සිතින් පිරිසිඳ දන්නා ඥානයක් මට නොමැත්තේය. එවැනි ඥානයක් නැත්තේවී නමුත් ධර්මය අනුව ගොස් දැන ගන්නා ලද්දෙමියි´´ කීවෝය.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, එසේම මා විසින් කරුණු අවබෝධ කරගත් ඥාන වශයෙන් ධර්මානුගත බුද්ධියෙන් මේ කාරණය දැනගන්නා ලද්දේය. අතීත කාලයෙහි යම් ඒ අර්හත් සම්‍යක් සම්බුදුවරයන් වහන්සේලා වූවාහුද, ඒ සියලු භාග්‍යවතුන් වහන්සේලා සිත කිලුටු කරන්නාවූ ප්‍රඥාව දුර්වල කරන්නාවූ ස්වර්ග මෝක්‍ෂය මුවහ කරනා පඤ්චනීවරණ ධර්මයන් දුරුකොට සතර බොජ්ජංග ධර්ම (බෝධියට අංගවන කරුණු) සත වඩා උතුම්වූ සර්වඥතාඥානය අවබෝධ කලාහුය කියාද, අනාගතයෙහිද එසේමය´´.
16. ඒ කාලයෙහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නාලන්දා නගරයෙහි පාවාරිකා නම් අඹ වනයෙහි වාසය කරන්නේ බොහෝ භික්‍ෂූන් සඳහා මේ ධර්ම කථා්ව දේශනා කරති. කෙසේද යත්-
ඒ මේ චතුපාරිසුද්ධිශීලයයිද, මේ සිත එක අරමුණක පිහිටීමද, මේ සිත එක අරමුණ්ක පිහිටීම සමාධියයිද, මේ විදර්ශනා ප්‍රඥා්වයයිද, චතුපාරිසුද්ධිශීලයෙහි පිහිටා වඩනා ලද සමාධිය මහත් ඵල වන්නේය. බොහෝ ආනිසංස ඇත්තේය. සමාධියෙහි පිහිටා වඩනා ලද (??සිත) මහත් ඵල මහානිසංස ඇත්තේ වේ. ප්‍රඥාවෙහි පිහිටා පුරුදු කරණලද සිත යහපත් ලෙසට ආශ්‍රවයන්ගෙන් එනම් කාමාශ්‍රවය, භව ආශ්‍රවය, දෘෂ්ටි ආශ්‍රවය, අවිද්‍යා ආශ්‍රවය යන මොවුන් කෙරෙන් සර්වප්‍රකාරයෙන් මිදේයයි´´ කීවෝය.
ඊට පසුව භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නාලන්දාවෙහි කැමති කාලයක් වාසය කොට බොහෝ භික්‍ෂූන් වහන්සේලා සමග පාටලී නම් ගමට පැමිණියෝය.
17. පාටලී ගම් වැසි උපාසකයෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පාටලී ගමට වැඩියේයයි අසා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණියෝය. ඒ උපාසකයෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මේ කාරණය කීවෝය. එනම් ´´ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් අපගේ ආගන්තුක ශාලාව පිළිගන්නා සේක්වායි´´. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නිශ්ශබ්ධ භාවයෙන් එය පිළිගත්සේක.
18. ඊට පසුව පාටලී ගම් වැසි උපාසකයෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පිළිගැනීම දැන ආගන්තුක ශාලාවට පැමිණ එය සම්පූර්ණයෙන් වස්ත්‍ර අතුරා අසුන් පනවා පැන් භාජන තබවා සුවඳ තෙල් පහන් දල්වා පාටලී ගම්වැසි උපාසකවරු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ඒ බව දැන්වූවෝය.
19.එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සවස් කාලයෙහි හැඳ පොරවා පාත්‍රා සිව්රු ගෙන භික්‍ෂු සංයා සමග ආගන්තුක ශාලාවට වැඩ පාදයන් සෝදා ආගන්තුක ශාලාවට ඇතුල්ව මධ්‍යයෙහි වූ කණුව ඇසුරු කොට පෙරදිගට මුහුණලා වැඩ හුන් සේක. භික්‍ෂු සංයා පාදයන් සෝදා ආගන්තුක ශාලාවට ඇතුල්ව බස්නාහිර දෙස බිත්තිය ඇසුරු කොට පෙරදිගට මුහුණලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේම පෙරටුකොට උන්නේය, පාටලී ගම් වැසි උපාසකයෝද පාදයන් සෝදා ආගන්තුක ශාලාවට ඇතුල්ව නැගෙනහිර දෙස භික්තිය ඇසුරුකොට බස්නාහිර දිගට මුහුණලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේම පෙරටුකොට උන්නාහුය.
20.ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පාටලී ගම්වැසි උපාසකයන්ට කථා කළහ. ´´ගෘහපතිය, දුශ්ශීලයාගේ ශීල විපත්තිය සම්බන්ධයෙන් මේ දෝශ පහක් ඇත්තේවේ. ඒ පස කවරහුදයත්, දුශ්ශීල තෙමේ ප්‍රමාදය කරණකොට ගෙන මහත්වූ සම්පත්තීන්ගේ හානියට පැමිනෙයි. මේ පළමු වෙනි දෝශයයි. දුශ්ශීලයාගේ අපකීර්ති පවිටු ඊරිශ්‍යාව අතිශයින් උස්ව පැන නගියි. මේ දෙවන දෝෂයයි. විපතට පැමිණි සිල් ඇති දුශ්ශීලතෙම ක්‍ෂත්‍රිය රාජදීන් පිළිබඳ පිරිස- පිරිසපිරිසකට හෝ බ්‍රාහ්මණ පිරිසකට හෝ ගෘහපතීන්ගේ පිරිසකට හෝ ශ්‍රමණ පිරිසකට හෝ යම් යම් පිරිසකට පැමිනේද සැක සහිතවම භය සහිතවම එළඹෙයි මේ තුන්වැනි දෝශයයි. විපතට පැමනි දුශ්ශීලයා සිහි මුළාවට පැමිණ කාලක්‍රියා කෙරේ. මේ හතර වැනි දෝෂයයි. දුශ්ශීලතෙම ශරීරය විනාශවී මරණින් මතු සැපයෙන් තොරවූ නපුරු ගති ඇත්තාවූ නරකහෙි උපදී. මේ පස්වෙනි දෝෂයයි´´ කීවෝය.
21.´´ගෘහපතියෙනි සිල්වත්හුගේ සීල සම්පත්තිය පිළිබඳව මේ ආනිසංශ පසක් වෙත් ඒ පස කවරහුද යත්? සිල්වත්තෙම ශීලයෙන් සම්පූර්ණවූයේ නොපමාවීම කරණකොටගෙන මහත්වූ සම්පත් ලබයි මේ පළමුවෙනි ආනිසංශයයි හොඳින් සිල් ඇත්තාවූ සිල්වත්හුගේ උතුම්වූ යහපත් කීර්ති ාෙෂාව විශෙෂයෙන් උස්ව නැගේ සම්පූර්ණවූ සිල් ඇති සිල්වත් තෙම ක්‍ෂත්‍රිය රාජාදීන් පිරිසකට හෝ බ්‍රාහ්මණයන්ගේ පිරිසකට හෝ ගෘහපතියන්ගේ පිරිසකට හෝ ශ්‍රමණයන්ගේ පිරිස කට හෝ යම් යම් පිරිසකට පැමිනේද, සැකයක් නැතුවම නිර්භයවම එළඹෙන්නේය. සම්පූර්ණවූ සිල්ඇති සිල්වත් තෙම සිහි මුළා නොවීම කාලක්‍රියා කෙරෙයි, සම්පූර්ණවූ සිල් ඇති සිල්වත් තෙම ශරීරය විනාශවී මරණින් මතු හොඳ ගති ඇත්තාවූ ස්වර්ග ලෝකයෙහි උපදී. සිල්වත්හුගේ සීල සම්පත්තිය පිළිබඳව, මේ පස්වෙනි ආනිසංසයයි කීවෝය.
22. ඊට පසුව භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පාටලී ගම්වාසී උපාසකවරුන් රාත්‍රිය සම්බන්ධයෙන් බොහෝවේලාවක් ධර්ම කථාවෙන් යහපත් ලෙස කරුණු දක්වා සමාදන් කරවා සිත් තියුණු කරවා පහදවා හැරිසේක.
පාටලී ගම්වැසි උපාසකයන් බැහැරගිය නොබෝ වේලාවකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ශුන්‍යාගාරයට(විවේක ගන්නා කාමරයට) පැමිනියෝය.
23. ඒ කාලයෙහි සුනීධය, වස්සකාරය යන මගධ රට මහාමාත්‍යයෝ පාටලී නම් ගමෙහි වැදෑ රජුන්ගේ අයබදු වැළැක්වීම පිණිස නුවරක් කරවන්නාහුය. ඒ කාල යෙහිදී ඒ ඒවර්ගයෙන් දහස බැගින්වූ බොහෝ දෙවතාවෝ පාටලී ගමෙහි ගෘහ භූමිවලට අරක්ගෙන සිටිත්. ඒ ප්‍රදේශයෙහි වාසස්ථන කරවන්නට රජුන්ගේද රජ මහා ඇමතියන්ගේද සිත් නැමෙත්.
24. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිසිදුවූ මනුෂ්‍ය ඇසට උසස්ව පවතින දිවැසින් එක් එක් වර්ගයෙන් දහස දහස බැගින් පාටලී ගමෙහි භූමීන්ට අරක්ගෙන සිටින්නාවූ දේවතාවන් දුටුවේය. එවට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රාත්‍රියෙහි අලුයම් වේලෙහි නැගිට සිට ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද තෙරුන් වහන්සේට කථාකොට මෙසේ කීවෝය.
´´ආනන්දය, පාටලී ගමෙහි නුවරක් සාදවන්නේ කවරෙක්දැයි´´ ඇසුවෝය.
´´ස්වාමීන්වහන්ස, සුනීධය, වස්සකාරය යන මගධ රට මහ ඇමතියෝ දෙදෙනා වැදැ රජ දරුවන්ගේඅය බදු වැළැක්වීම පිණිස, පාටලී ගමෙහි නුවරක් සාදවන්නාහුයයි´´ කීවේය.
යම් ප්‍රදේශයක භූමියකට දේවතාවෝ අරක්ගෙන වෙසෙත්ද එතැන රජදරුවන් හා රජ මහ ඇමතියන්ට වාසස්ථාන ඇති කරන්නට සිත් නැමෙන්නාහුය.
´´ආනන්දය, යම් පමණ උතුම් මිනිසුන් පැමිනෙන ස්ථාන ඇත්තේද, යම් පමණවෙළඳුන් පැමිනෙන ස්ථාන ඇත්තේද, ඒ ස්ථාන අතුරෙන් විකිණීමට ගෙනෙන බොහෝ බඩු පොදි ලිහන තැනක්වූ මේ නගරය ප්‍රධානවූ නුවරක් එන්නේයයි´´ කීවෝය.
´´ආනන්දය, මේ පාටලී නම් නුවරට ගින්නෙන් හෝ දියෙන් මිත්‍ර භෙදයෙන් හෝ වන්නාවූ අන්තරාය තුනක් ඇත්තාහුයයි´´ වදාළෝය.
25. එවිට සුනීධය, වස්සකාර යන මගධ රට මහා ඇමතියෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණ මෙසේ දැන්නුවෝය.
´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, භික්‍ෂු සංයාවහන්සේ හා සමග අද දවස අපේ භෝජනය පිළිගන්නා මැනවයි දැන්වූහ.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ තුෂ්නිම් භාවයෙන් (ආරාධනාව) පිළිගත් සේක. ´´භවත් ගෞතමයාණන් වහන්ස, භෝජනය සුදානම්ය. දැන් ඊට කාළය වේයයි´´ කියා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දැන්නුවාහුය.
26.එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ උදේවරු වේලෙහි හැඳ පොරවා පාත්‍රා සිව්රු ගෙන භික්‍ෂ සංයා සමග සුනීධය, වස්සකාරය යන මගධරට මහා ඇමතියන්ගේ නිවාස යම් තැනකද එතැනට පැමිනියෝය. පැමිණ පණවනලද ආසනයෙහි වැඩ උන්සේක. එවිට සුනීධය, වස්සකාරය යන මගධ රට මහා ඇමතියෝ බුදුන් ප්‍රධාන කොට ඇති භික්‍ෂු සංයා මිහිරි ආහාරපාන ආදියෙන් සිය අතින් වැළඳෙව්වාහුය.
එවිට සුනීධය, වස්සකාර යන මගධ රට මහා ඇමතියෝ වළඳා අවසානවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ළඟ එක්තරා පහත් ආසනයක් ගෙන එක පැත්තකින් උන්නාහුය. ඒ මහ ඇමතියන්ට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ අදහස ඇති ගාථාවලින් පින් අනුමෝදනා කළසේක.
27. ´´ප්‍රඥ ඇත්තෙක් යම් ප්‍රදේශයක වාසය කරන්නේ වේද, එහි සන්සුන් ඉන්ද්‍රියයන් ඇත්තාවූ, උතුම් හැසිරීම් ඇත්තාවූ (බ්‍රහ්මචාරීවූ) සිල්වතුන් වහන්සේලා වළඳවා එතැන යම් දේවතා කෙනෙක් ඇත්තාහුද ඔවුන්ට පින් දෙන්නේ වේද පුදනු ලැබූ ඒ දේවතාවෝ ඔවුන් පුදත්. සිතින් ගරු කරනු, ලැබූ ඔව්හු, ඔවුන්ට සිතින් ගරු කරත්. යම්සේ මෑණියෝ තමන්ගේ ඖරස පුත්‍රයාට අනුකම්පා කරන්නේද, එමෙන්, දෙවියෝ පින් දුන් ඔවුන්ට අනුකම්පා කරන්නාහුය. මෙසේ දෙවියන් විසින් අනුකම්පා කරන ලද පුද්ගලයා හැම කල්හිම යහපත් සැපයක්ම දකින්නේය.´´ යනුයි.
28.එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පින් අනුමෝදනාව කොට හුනස්නෙන් නැගිට ගියෝය.
ඒ කාලයෙහි සුනීධ, වස්සකාර යන මගධ රට මහා ඇමතියෝ ශ්‍රමණ භවත් ගෞතම තෙම අද යම් දොරටුවකින් නුවරින් පිට වන්නේද ඒ දොර ´´ගෞතම දොරය´´ යන නම වන්නේය, යම් තොටකින් ගංගානම් ග න් එතෙර වන්නේද ඒ තොට ´´ගෞතම තොට´´ නම් වන්නේයයි´´ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පසුපස්සෙහි අනුව ගියාහු වෙත්. එකල භාග්‍යවතුන් වගන්සේ යම් දොරකින් නුවරින් පිටතට ගියෝද ඒ දොරට ´´ගෞතම දොර´´ යන නම වූයේය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ගංගානම් ගඟ අසළට පැමිනිසේක.
29. ඒ කාළයෙහි ගංගානම්ගඟ ඉවුරු දක්වා පිරී ඇත්තීය. එහි එතෙර මෙතෙර යනු කැමැත්තාවූ සමහරෙක් ඔරුවක් හෝ පාරුවක් සොයන්නාහුය, ඇතැම් කෙනෙක් පහුරක් බඳින්නාහුය, එකල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂු සංයා සමග ගංගානම් ගඟෙන් මෙතෙරදී නොපෙනී ගොස් එතෙරට පැමිණ වැඩ සිටිසේක. එතෙර මෙතෙර යනු කැමැත්තෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැක්කෝය එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කාරණය දැක එවේලෙහිම මේ තේරුම ඇති ප්‍රීති ගාථාව කී සේක.
´´මේ ලෝකවාසී සත්වයෝ ගංගානම් ගඟෙන් එතෙරවනු කැමතිව පහුරු බඳින්නාහුය,ඥානවන්තයෝ ආර්ය මාර්ග පහුරු බැඳ පළල්වූද ගැඹුරුවූද තණ්හා ගංඟාවෙන් එතෙර වූවාහුය´´
30. ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට ´´කොටි ග්‍රාමයට´´ යමුයි වදාලහ.
ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මහත්වූ භික්‍ෂු සංයා හා සමග කොටි ග්‍රාමයට පැමනියේය. එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂූන්ට කථාකළෝය. ´´මහනෙනි, උතුම්වූ සත්‍ය කරුණු සතර (චතුරාර්ය සත්‍යය) නොදැනීම නිසා මෙසේ මේ බොහෝ වූ දිගු කලක් මා විසිනුත් තොප විසිනුත් ඇවිදින ලද්දේය. ඒ කවර නම් සතරක්ද යත්, මහනෙනි, දුක් ආර්ය සත්‍යය දුක් ඉපදීමට හේතුව වූ උතුම් සත්‍යය දුක් නැති කිරීම නම් වූ උතුම් සත්‍යය දුක් නැති කිරීමේ මාර්ගය නම් උතුම් සත්‍යය වෙත්. සර්වඥයන් වහන්සේ මේ අදහස් ඇති ගාථා දෙක පැවසූ සේක.
´´උතුම් වූ සත්‍ය සතර ඇති සැටියෙන්නොදැක්ම නිසා ඒ ඒ ජාතියෙහි බොහෝවූ දිගු කලක් එහා මෙහා සැර සරන ලද්දේය. ඒ මේ උතුම් වූ සත්‍ය සතර දක්නා ලද්දාහුය. තණ්හා නැමති රැහැන නසන ලදී. සසර දුකෙහි මුල උගුල්ලා හරින ලද්දේය. දැන් නැවත සසර ඉපදීමක් නැත´´ යනුයි.
31. එතැන්හිද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කොටි ග්‍රාම නම් ගමෙහි වැඩ වසන සේක් භික්‍ෂූන්ට වැඩි වශයෙන් මේ ධර්ම කථාවම කරන්නේය. මේ උතුම් වූ ශීලයයී කියාද, මේ උතුම් වූ සමාධියයි කියාද, මේ උතුම් වූ ප්‍රඥාවයයි කියාද, ශීලයෙහි සිට වඩන (පුරුදු කරන) ලද සමාධිය මහත් ඵල මහානිසංශ වන්නේය. සමාධියෙහි සිට වඩන ලද නුවණ මහත් ඵල මහානිසංශ වන්නේය. නුවණින් පුරුදු කරන ලද සිත ආශ්‍රවයන් (කෙලෙසුන්) ගෙන් මිදෙන්නේයයි පැවසූහ. ඒ ආශ්‍රව නම් කාමාශ්‍රවයෝය, භවාශ්‍රවයෝය, දෘෂ්ටි ආශ්‍රවයෝය, අවිද්‍යා ආශ්‍රවයෝය යන මොහුයි.
32. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කොටි ග්‍රාමයෙහි කැමති කලක් වාසය කොට ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට නාදිකා නම් ගමට යමුයි´´ පැවසූහ.
ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මහත්වූ භික්‍ෂු සංයා හා සමග නාදිකා නම් ගමට පැමිනි සේක. එතැන්හිද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නාදිකා නම් ගම ළඟවූ ගිඤක්ධකාවසථ නාම උළු ගෙයක වාසය කරති. එකල්හි ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ සැළ කළහ.
´´ස්වාමීනි, නාදිකා නම් ගමේ සිට සාළ්හ නම් භික්‍ෂුවද නන්දා නම් භික්‍ෂුණියද සුදත්ත නම් උපාසකයාද සුජාතා නම් උපසිකාවද කකුධ නම් උපාසකයාද කාලිංග නම් උපාසකයාද නිකට නම් උපාසකයාද කටිස්සභ නම් උපාසකයාද තුඨ නම් උපාසකයාද සන්තුඨ නම් උපාසකයාද භද්‍ර නම් උපාසකයාද සුභද්‍ර නම් උපාසකයාද
යන මොහු මැරුණෝය. ඔවුන්ගේඋත්පත්තිය කුමක්ද? පරලොව කුමක්ද?
33. ´´ආනන්දය, සාල්හ නම් භික්‍ෂුව (කාමාදී) කෙලෙස් නැති කරීැමන් අනාශ්‍රව චෙතො විමුක්ති නම්වූ අර්හත් එල ඥානය මේ ආත්ම යේදීම තමන්ම නුවණින් දැන ප්‍රත්‍යක්ක්‍ෂ කොට ගෙන ඊට පැමින වාසය කැළේය. ආනන්දය නන්දා නම් භික්‍ෂුණිය පස් ආකාර ඔරම්භාගිය (සත්වයන් කාම ලෝකයෙහි රඳවන) සංයෝජනයන් නැති කිරීම නිසා ඕපපාතිකව (බ්‍රහ්මලොකහෙි) උපන්නීය , ඒ(බ්‍රහ්ම) ලෙකයන් වෙනස් නොවන ස්වභාව ඇත්තේ එහිදීම පිරිනිවන් පාන්නීය.
´´ආනන්දය, සුදත්ත උපාසකයා සංයෝජන තුනක් නැති කිරීමෙන් රාග වෙෂ මෙහයන් තුනී කිරීම නිසා සකුෘදාගාමී වූයේ එක වරක්ම මේ (මනුෂ්‍ය) ලෝකයට ඇවිත් සසර දුක් කෙළවර කරන්නේය. ආනන්දය, සුජාතා උපාසිකාව සංයෝජන තුනක් ක්‍ෂය කිරීම හේතුකොට ගෙන සෝවාන් එලයට පැමිනියාය. සතර අපායෙහි නොහෙලන ස්වභාව ඇතිව අර්හත් එල ඥානයට නියත වූවාය.
´´ආනන්දය, කකුධ උපාසකයා ඕරංභාගිය සංයෝජන පහ නැති කිරීම නිසා ඕපපාතිකව (බ්‍රහ්ම ලොකහෙි) උපන්නේය. එහිදීම පිරිනවන් පාන්නේය
´´ආනන්දය, කාලිංග උපාසකයාත්, නිකට උපාසකයාත්,කටිස්සභ උපාසකයාත් තුඨ උපාසකයාත් සන්තුඨ උපාසකයාත් භද්‍ර උපාසකයාත්, ඕරංභාගිය සංයෝජන පහ නැති කිරීමෙන් ඕපපාතිකව(බඹලොව) උපන්නේය. එහිදීම පිරිනිවන් පාන්නෝය. ඒ ලෝකයෙහි නොපෙරලෙන ස්වභාව ඇත්තේය.
නාදිකා ගමෙහි තවත් පනහකට වැඩි ගණනක් උපාසකයෝ ඕරංභාගිය සංයෝජන පහ නැති කිරීමෙන් ඕපපාතිකව (බඹලොව) උපන්නාහුය.
´´ආනන්දය, නාදිකා නම් ගමෙහි අනූවකට වැඩි දෙනෙක් කළුරිය කළාහු සංයෝජන තුනක් නැති කිරීම නිසා රාග ද්වේෂ මෝහයන් තුනී කිරීම හේතු කොටගෙන සකෘදාගාමී වූවාහු මේ ලෝකයට එක වරක් පමණක් ඇවිත් දුක කෙළවර කරන්නාහුය.
´´ආනන්දය, නාදිකා නම් ගමෙහි පන්සියයකට වැඩි තරමක් උපාසකයෝ කාලක්‍රියා කළාහු සංයෝජන තුනක් නැතිකිරීම හේතු කොටගෙන සෝවාන් එලයට පැමිණියාහු, (සතර) අපායට නොහෙලන ස්වභාව ඇත්තාවූ අර්හත් එලයට නියත වූවාහුය.
34. ´´ආනන්දය, මිනිහෙක් මැරෙන්නේය යනු පුදුමයක් නොවේ. ඉදින් ඒ ඒ මිනිසුන් මැරුණු කල තථාගතයන් වහන්සේ වෙත පැමිණ , මේ කාරණය අසත්නම්ආනන්දය මේ ඇසීම තථාගතයන් වහන්සේට වෙහෙස වන්නේය. එහෙයින් ආනන්දය ´´ධර්මදාස´´ (ධර්ම කන්නාඩිය) නම් ධර්ම ක්‍රමයක් දේශනා කරමි.
´´යම් ධර්මයකින් යුක්තවූ උතුම් ශ්‍රාවකයා ඉදින් කැමති වන්නේ නම්, නිරා දුක් තිරිසන් යෝනියෙහි දුක, ප්‍රේත දුක් නපුරු ගති ඇති අපාය දුක නැති කෙළෙමි. මම අපායෙහි නොළෙන ස්වභාව ඇත්තාවූ රහත් බවට නියත සෝවාන් එලයට පැමිනියෙක් වෙමියි´´ තමන් විසින්ම තමන් ගැන ප්‍රකාශ කරන්නේද එවනි ධර්ම ක්‍රමයකි. ඒ දුක්වලින් නිදහස්වන ´´ධර්මදාස´´ නම් ධර්ම ක්‍රමය කවරේද?
35. ´´ආනන්දය, මේ ශාසනයෙහි උතුම් ශ්‍රාවක තෙම ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කාරණයෙන් අරඅත්ය සම්‍යක් සම්බුඬ, විදර්ශනා ඥානය ආදී විද්‍යා අට සීල සංවරය ආදී හසුරුවන ධර්ම පහළොව උන අෂ්ට වද්‍යා පසළොස්වරණ ධරමයන්ගෙන්උක්තය යහපත් ගති ඇත්තාහ, සියලු ලොකයන් දන්නාහ, ශ්‍රෙෂ්ඨ, හික්මවිය යුතු පුරුශයන් දමනය කිරීමෙහි රියදුරෙකු වැනිය, දෙවි මිනිසුන්ට ගුරුවරයෙක් වූහ. සත්‍යවූ උතුම් ධර්ම සතර (චතුරාර්ය සත්‍යය) අවබෝධ කළසේක. භාග්‍යවත්වූ සේකැයි බුදුරජාණන් වහන්සේ කෙරෙහි නොසෙල්වෙන පැහැදීමෙන් යුක්ත වූයේද,
36. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ ධර්මය මනාකොට දේශනා කරන ලද්දේය. මේ ආත්මයේදීම දැක්ක හැකිවූඑල ඇත්තේය. කල් නොයවා ලැබිය යුතු එල ඇත්තේය. ´´එව, බලවයි´´ දැක්විය හැකිවූ ගුණ ඇත්තේය. නිර්වාණය කරා පමුණුවන්නේය, නුවණැත්තන් විසින් ඊට පැමිණ තම තමන්ගේ සිතින්ම දත උතු වූ ගුණ ඇත්තේයයි ධර්මය කෙරෙහි නොසෙල්වෙන පැහැදීමෙන් යුක්තවේද,
37. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ශ්‍රාවක සංඬයා ප්‍රතිපත්තියෙහි මනාව පළිපන්නේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ශ්‍රාවක සංඬයා සෘජුව (කෙළින්) පිළිපන්නේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ශ්‍රාවක සංඬයා ගරුබුහුමනට සුදුසුපරිදි පිළිපන්නේය. යම් මේ පුරුෂ යුගල සතරක් වන්නාහුද, (පුරුෂ පුද්ගල වශයෙන්) අට දෙනෙක් වන්නාහුද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ ශ්‍රාවක සංඬයා සොයා ගොස් පිදිය යුතු භොජනය පිළිගැනීමට සුදුසුය, පරලොව අදහා දෙන දානය (දක්ෂණාව) පිළිගැනීමට සුදුසුය. (අංජලී කර්මයට) දෑත හිස මත තබා වැඳීමට සුදුසුය, ලොකයාට උතුම්වූ පින් කෙතක් වැනියයි සංරත්නය කෙරෙහි නොසෙල්වෙන ඇදහීමෙන් යුක්ත වේද, නොකැඩුනාවූ, සිදුරු නොවූ පැල්ලම් නැති කැලල් නොවූ, තණ්හාවට වාල් නොවූ නුවණ ඇත්තන් විසින් ප්‍රශංසා කරන්නාවූ, දොස් රහිතවූ සමාධිය පණිස පවත්නාවූ උත්තමයන්ට ප්‍රිය මනාපවූ සීලයන් යුක්තවේද, අනන්දය, යම් ධර්මයකින් යුක්තවූ උතුම් ශ්‍රාවක තෙම ඉදින් කැමති වන්නේනම් ´´නිරා දුකින් තිරිසන් දුකින් ප්‍රේත දුකින් නපුරු ගති ඇති අපාය දුකින් මිදුනෙමි. මම අපායෙහි නොවැටෙන ස්වභාව ඇත්තාවූ රහත් බවට නියත සෝවාන් එලයට පැමිණියෙමියි´´ තමාම තමන් ගැන ප්‍රකාශ කරන්නේද ඒ ධර්මදාස නම් ක්‍රමය මෙය වන්නේය.
38. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නාදිකා නම් ගමෙහි කැමති කාලයක් වාසය කර විසාලා මහනුවරට යමුයි ´´ පැවසූහ. ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේමහත්වූ භික්‍ෂු සංයා හා සමග විසාලා මහනුවරට පැමිණ ඒ නුවර සමීපයෙහිවූ, අම්බපාල නම් ගනිකාවගේ (දක්ෂ නාට්‍ය ගීත කලා දක්වන්නියගේ) අඹ උයනෙහි වසය කරන සේක.
එකල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂූන්ට කථා කළ සේක.
(i) ´´මහණෙනි, භික්‍ෂුව සිහියෙන් යුක්තවූයේ, මනා නුවණින් යුක්තවූයේ වාසය කරන්නේය. මේ වනාහී අපගේ අනුශාසනාවයි. මහණෙනි භික්‍ෂුව කෙසේ නම් සිහියෙන් යුක්තවේද,
(11) ´´මේ ශාසනයෙහි භික්‍ෂුව කෙලෙස් තවන වයර් ඇතිව නුවණින් යුක්තවූයේ පඤ්චස්කන්ධ නැමති ලොකයෙහි ලොභයද නොසතුටු බවද දුරු කොට මේ කයෙහි කය අනුව බලමින් වාසය කරන්නේය, ලොභයද නොසතුටු බවද සංසිඳුවගෙන විඳීම අනුව බලමින් වාසය කරන්නේය, ලොභයද නොසතුටු බවද සංසිඳුවගෙන සිත අනුව බලමින් වාසය කරන්නේය. ලොභයද නොසතුටු බවද සංසිඳුවගෙන නීවරණාදී ධර්මයන් අනුව බලමින් වාසය කරන්නේය. මහණෙනි, භික්‍ෂු මෙසේ සිහියෙන් යුක්තව වාසය කරන්නේ නම් වෙයි.
(111) භික්‍ෂුව කෙසේ නම් මනා නුවණින් යුක්ත වන්නේද යත්? ´´මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි භික්‍ෂුව ඉදිරියට යාමෙහිද ඉදිරි බැලීමෙහිද වටපිට බැලීමෙහිද අත් පා හැකිලීමෙහිද දිගු කිරීමෙහිද දෙපොට සිවුරය, තනිපොට සිවුරය, පාත්‍රය, යන මේ දෙය දැරීමෙහිද අනුභව කිරීමෙහිද, පානය කිරීමෙහිද, වැළඳීමෙහිද, රස විඳීමෙහිද, මළ මූත්‍ර පහකිරීමෙහිද, නුවණින් යුක්තව එසේ කරන්නේය. යෑම්, සටීම්, හිඳීම්, සැතපීම්, නිදි තොර කිරීම්, කථා කිරීම්, නිශ්ශබ්දව සිටීම්, යන මේ දෙය නුවණින් දැන කරන්නේය. මහණෙනි, මහණතෙම මනා නුවණින් සහ සිහියෙන් යුක්තව වාසය කරන්නේය. මේ වනාහී අපගේ අනුශාසනාව නම් වන්නීය´´
39.අමබපාලි නම් ගණිකාව ´´භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහී වශාලා මහ නුවරට පැමිණ විශාලා මහ නුවර සමීපයෙහිවූ මගේ අඹ උයනෙහි වැඩවසති´´ යන මේ ආරංචිය ඇසුවාය. එවිට ඈ හොඳ හොඳ යානාවන් යොදවා විසිතුරු යානාවකටනැගීහොඳ හොඳ යානාවවලින් විශාලා මහ නුවරින් නික්මුණාය තමාගේ අඹවන උයනට ගියාය. යානාවෙන් යා යුතු තැන් එසේ ගොස් යානාවෙන් බැස පා ගමනින්ම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එතැනට පැමිණියාය. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට හොඳින් වැඳ එක පැත්තක උන්නාය. අම්බපාලිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ධර්මයෙන් යුත් කථාවෙන් මෙලොව පරලොව යහපත දක්වා වදාළ සේක. එහි සමාදන් කරවූහ. සිත් තියුණු කරවූහ, සිත පැහැදවූහ, ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින්ධර්ම කථාවෙන් මෙලොව පරලොව යහපත දක්වන ලද්දාවූ, එහි සමාදන් කරවන ලද්දාවූ එහි සිත් තියුණු කරවන ලද්දාවූ සිත පහදවන ලද්දාවූ, අම්බපාලි නම් ගණිකාව භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීවාය.
´´ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂු සංයා සමග හෙට දවස මාගේ දානය පිළිගණිත්වා´´ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නිශ්ශබ්දව එය පිළිගත් සේක. අම්බපාලි නම් ගණිකාව භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පිළිගැනීම දැන උන් ආසනයෙන් නැගිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ (ප්‍රදක්‍ෂිණා කොට) ගෞරවයෙන් ගියාය.
40. විශාලා මහ නුවර වසන්නාවූ ලිච්ජවී රජ දරුවෝද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහී විසාලා මහ නුවරට පැමිණ වශාලා මහ නුවර සමීපයෙහි අම්බපාලි උයනෙහි වාසය කරන්නාහයි ඇසූහ. එවිට ඒ ලිච්ජවී රජ දරුවෝද හොඳ හොඳ යානාවන් යොදවා නුවරින් නික්මුණාහුය.
එවිට අම්බපාලි තරුණ තරුණ ලිච්ජවී රජ දරුවන්ගේ රථ තමාගේ රථවලින් හිසින් හිස, රෝදයෙන් රෝදය, වියගහෙන් වියගහ, හප්පමින් ඉක්මණින් යන්නීය. එවිට ඒ ලිච්ජවීහු ඈට මෙසේ කීවාහුය. ´´අම්බපාලිය, තරුණ තරුණ ලිච්ජවීන්ගේ රථ හිසින් හිස, රෝදයෙන් රෝදය, වියගහෙන් වියගහ, හප්පමින් යන්නේ මක්නිසාදැයි´´ ඇසූහ. ´´ඒ එසේමය, ආර්ය්‍ය පුත්‍රවූ රජ දරුවෙනි, මා විසින් භික්‍ෂු සංයා සමග භාග්‍යවතුන් වහන්සේට හෙට දවස දානය පිණිස ආරාධනය කළෙමියි´´ කීවාය. ´´අම්බපාලිය මේ බත හෙවත් තොප විසින් කරන ලද ආරාධනය ඇති බත කහවනු ලක්‍ෂයක් ගෙන අපට දෙවයි´´ ඉල්ලූහ. ´´ආර්ය පුත්‍රවූ රජ දරුවෙනී, ජනපද සහිත විසාලා මහ නුවරක් දුන්නේවී නමුත් මේ ආනිසංශ ඇති බත නොදෙමියි´´ කීය. එවිට ඒෙ ලච්ජවීහු ´´පින්වත්නි ඒකාන්තයෙන් ගැහැණියක විසින් අපි පරදවන ලදුම්හ´´ කියා ඇඟිලි එකට ගැසුවාය.
41. ඉක්බිති ඒෙ ලිච්ජවීහු අම්බපාලි උයන නම් තැනකද එතැනට ගියාහුය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දුරින්ම එන්නාවූ ඒෙ ලච්ජවීන් දුටහ. දැක භික්‍ෂූන්ට කථා කළහ. ´´මහනෙනි, තොප අතුරෙන්යම් භික්‍ෂ කෙනෙක් තව්තිසා වැසි දෙවියන් නොදුටුවාහු වෙද්ද, මහණෙනි, ලිච්ජවී රජ පිරිස් බලව්! මහණෙනි, මේ ලිච්ජවී රජ පිරිස නැවත නැවත බලව්. මහණෙනි ලිච්ජවී පිරිස තව්තිසා වැසි දෙව් පිරිස හා සමාන කොට දැන ගනිව්යි´´ කීය. ඉක්බිති ඒ ලිච්ජවීහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත එළඹියාහුය. එළඹ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට හොඳින් වැඳ එක පැත්තක උන්හ. එක පැත්තක උන්නාවූ ඒෙ ලිච්ජවීන්ට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ධර්මයෙන් යුක්ත කථාවෙන් දෙලොව යහපත දක්වා එහි සිත් සමාදන් කරවා සිත් තියුණු කරවා ප්‍රසන්න කරවාලූහ.
එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේවිසින් ධර්මයෙන් යුක්ත කථාවෙන් යහපත දක්වන ලද්දාවූ, එහි සමාදන් කරවන ලද්දාවූ එහි සිත් තියුණු කරවන ලද්දාවූ, ප්‍රසන්න කරවන ලද්දාවූ ඒෙ ලිච්ජවිහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීහ.
´´ස්වාම්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂු සංයා හා සමඟ හෙට දවස අපගේ දානය ඉවසනු මැනව´´
´´ලිච්ජවී රජ දරුවෙනි, හෙට දවස අම්බපාලිගේදානය මා විසින් පිළිගන්නා ලදී´´
එවිට ලිච්ජවීහු පින්වත්නි, ඒකාන්තයෙන් ගැහණියක විසින් අප පරදවන ලදම්හ. පින්වත්නි, ඒකාන්තයෙන් ගැහැණියක විසින් අප රවටන ලදුම්හ´´යි කියා ඇඟිලි එකට ගැසූහ,
ඉන්පසු ඒ ලිච්ජවීහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනයට විශේෂයෙන් සතුටුව අනුමේා්දන්ව ආසනයෙන් නැගිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේට හොඳින් වැඳ (ප්‍රදක්‍ෂිණා කොට ගෞරවයෙන් ගියාහුය.
42. එවිට අම්බපාලි ඒ රාත්‍රිය පසුවූකල තමන්ගේ ගෙදර රසවත්වූ කෑ යුතු දෙය පිළයෙළ කරවා, ´´ස්වාමීන් වහන්ස, දානය (බත) සම්පාදනය විය. දැන් ඊට කාළයයි´´ දැන්වූවාය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පෙරවරු කාලයෙහි හැඳ පොරවා පාත්‍රා සිව්රු ගෙන භික්‍ෂු සංයා හා සමඟ අම්බපාලිගේ ගෙය යම් තැනකද එතැනට එළඹි සේක. එළඹ පණවන ලද ආසනයෙහි වැඩ උන්සේක. ඉක්බිති අම්බපාලි බුදුන් ප්‍රධාන භික්‍ෂු සංයා රසවත්වූ කෑ යුතු බුදිය යුතු දෙයින් ස්යතින් වැළඳවූවාය. ඇතිතාක් වැළඳ වූවාය. එවිට අම්බපාල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වළඳා අවසන්ව පාත්‍රයෙන් අත ඉවතට ගත් බව දැන එක්තරා පහත් ආසනයක් ගෙන එකපැත්තක උන්නාවූ අම්බපාලි භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීවාය.
´´ස්වාමීනි, මාගේ අඹ උයන බුදුන් ප්‍රධාන භික්‍ෂු සංයාට දෙමියි´´ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අඹ උයන පාළගත් සේක. ඉන්පසු භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අම්බපාලිට ධාර්මික කථාවෙන් දෙලොව යහපත දක්වා එහි සිත සමාදන් කරවා, තියුණු කරවා, ප්‍රසන්න කරවා, ආසනයෙන් නැඟිට වැඩිය සේක.
එකල්හිද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසාලා මහනුවර අම්බපාලි අඹවනයෙහි වාසය කරන සේක් භික්‍ෂූන්ට බොහෝ කොට මේ ධර්ම කථාවම කරන්නාහ. ( මෙහි 7 (11) මෙනි)
43. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අම්බපාලි උයනෙහි කැමති කාලයක් වාසය කොට, බෙළුව නම් ගමට යමුයි´´ කිහ.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මහත් වූ භික්‍ෂු සංයා හා සමග බෙළුව නම් ගමට පැමිණියහ. එතැන්සිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ බෙළුව නම් ගමෙහි වසන සේක. භික්‍ෂූහු විසාලා මහනුවර අවට භික්‍ෂූන් සමග වස් වැසුවාහ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහී ඒ බෙළුව ගමෙහි වස් වැසූහ.
එකල්හි වස් වැසුවාවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දරුණුවූආබාධයක් උපන්නේය.මරණය පැමිණීමට තරම් ඉතා බලවත් වේදනාවෝ ඇතිවූහ. එකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ එහා මෙහා පෙරලීම වශයෙන් දුකින් නොපෙළමින් සිහි එළවා නුවණින් පිරිසිඳ දැන බලවත්වූ ඒ දුක් වේදනාව ඉවසා ගත්තෝය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙබඳු අදහසක් ඇතිවිය. ´´මම උපස්ථායකයන්ට කථා නෙකොට භික්‍ෂු සංයාට නොදන්වා ධරමානුශාසනා නොදී පිරිණිවන් පාන්නෙම් නම් එය මට සුදුසු නොවේමය. මම බලවත් දුක් වේදනා ඇති මේ රෝගය පූර්ව භාග වීර්ය , එල සමාපත්ති වීර්ය යන දෙයාකාර වීර්ය බලයෙන් මැඩ පවත්වා එල සමාපත්ති ධර්මයයි කියූ ජීවිත සංස්කාරය යහපත්සේ පිහිටුවීම වශයෙන් ජීවිතය තැබීමට සමර්ථවූ එල සමාපත්තීන්ගෙන් යුක්තව වාසය කරන්නෙම් නම් ඉතා හොඳයයි´´ සිතුවෝය. එකල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඒ ආබධය වීර්ය බලයෙන් මැඩ පවත්වා ජීවිත සංස්කාරය අධිෂ්ඨාන කොට වාසය කළ සේක. ඊට පසුව භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඒ ආබාධය මැඩ පැවැත්තේය. ඊට අනතුරුව භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අසනීපයෙන් නැගී සිටි ගිලාන භාවයෙක් නැඟි සිටි නොබෝ කල් ඇත්තේ විහාරයෙන් නික්ම විහාර සෙවනෙහි පණවන ලද ආසනයෙහි වැඩසිටිසේක.
44. එකල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ පැමිණියෝය. ආයුශ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මේ කාරණය කීවෝය.
´´ස්චාමීන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ආබාධය මඳක් පහසු බව දක්නා ලදී. ඉවසිය හැකි බව දක්නා ලදී.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, එහෙත් මාගේ ශරීරය ඉතා බරවූවක් තදවූවක් මෙන් විය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අසනීපය නිසා මට උතුර දකුණ ආදී දිසාවන් නොවැටහෙන්නේය. සතර සතිපට්ඨානාදී ධර්මයෝද නොවැටහෙන්නාහුය. ස්වාමීන් වහන්ස, එහෙත් මට කිසියම් සැනසීමක් පහළවූයේය.
´´එනම් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම්තාක් කාලයක් භික්‍ෂු සංායට අන්තිම අවවාදයක් නොවදාරණ සේක්ද ඒ තාක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන් නොපානාසේක යනුයි.´´
´´ආනන්දය, කිමෙක්ද? භික්‍ෂු සං තෙමේ මා කෙරෙහි බලාපොරොත්තු වන්නේදැයි´´ ඇසූ සේක. ´´ආනන්දය, මා විසින් පුද්ගල වශයෙන් හෝ ධර්ම වශයෙන් හෝ ඇතුලත්ය පිටත්යයි වෙන් නොකොට ධර්ම දේශනා නොකරණ ලද්දේය.
´´ආනන්දය, ඒ ධර්මයන් කෙරෙහි තථාගතයන් වහන්සේගේ ගුරු මුෂ්ටියක් නැත්තේය. ´´ආනන්දය, තථාගතයාණන්ට මෙබඳු අදහසක් නොවෙයි. කෙසේද, මමම භික්‍ෂු සංයා පරිහරණය කෙරෙමි කියා හෝ, භික්‍ෂු සංයා මා උදෙසාම වාසය මා උදෙසාම වාසය කරන්නේයයි කියායි. ආනන්දය, ඒ තථාගත තෙමේ භික්‍ෂු සංයා කුමක් ගෙනහැර දක්වන්නේද? ආනන්දය, මම දැන් ජරාවෙන් දිරුණේ වෙමි, වයසින් වැඩි සිටීයේ වෙමි, ජාතියෙන් මහලු බවට පැමිණියේ වෙමි, බොහෝ කල් ඉක්ම වූයෙමි. වයස්හූගේ කෙළවරට පැමිණියෙමි, මාගේ වයස දැන් අසූවක්ව පවතී. ආනන්දය, ජරාවට පැමිණි රථයක් පෑස්සීමාදියෙන් ප්‍රතිසංස්කරණ කිරීමෙන් යම්සේ පවතීද ආනන්දය, එපරිද්දෙන්ම තථාගතයන් වහන්සේගේ ශරිරය අර්හත් එල වේගයෙන් බඳනා ලදුව යැපේයයි සිතමි.
45. ´´ආනන්දය, යම් කලෙක්හි තථාගත තෙමේ සියලු මෙනෙහි නොකිරීමෙන් සමහර වේදනාවන්ගේ නිරෝධයෙන් චිත්ත සමාධියට පැමිණ වාසය කෙරේද, ආනන්දය, එකල්හි තථාගතයන්ගේ ශරීරය සමවත් සුව විහරණයෙන් පහසු කරන ලද්දේ වෙයි. ආනන්දය, එහෙයින් මේ ශාසනයෙහි තමා පිහිට කොට ඇත්තෝව වාසය කරව්. තමාම පරම පිහිට කොට ඇත්තෝ වව්. අනිකක් පිහිට කොට ඇත්තෝ නොවව් ආනන්දය, භික්‍ෂු තෙමේ කෙසේ නම් තමාම තමහට එලියක් මෙන් පිහිට කොට ඇත්තේ ධර්මය උතුම් පිහිට කොට ඇත්තේ අනිකක් පිහිට කොට නැත්තෙක්ව වාසය කෙරේද යත්, ආනන්දය, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම කෙලෙස් තවන වීර්ය ඇතිව හොඳ නුවණ ඇතිව සිහියෙන් යුක්තව පඤ්චස්කන්ධ ලෝකයෙහි ලෝභය හා අසතුට දුරුකර කයෙහි කය අනුව බලමින් වාසය කරන්නේය. ලෝභය හා දොම්නස මැඩ පවත්වා වේදනා අනුව බලමින් වාසය කෙරේද, සිත නැවත නැවත දක්නා ස්වභාව ඇතිව වාසය කෙරේද, නීවරණාදී ධර්ම අනුව බලමින් වාසය කරයිද, ආනන්දය, මේ භික්‍ෂු තෙම තමාම තමහට උතුම් පිහිට කොට ඇත්තේ අනිකක් පිහිට කොට නැත්තේ ධර්මය පිහිට කොටඇත්තේ ධර්මයම උතුම් පිහිට කොට ඇත්තේ අනිකක් පිහිට කොට නැත්තෙක්ව වාසය කෙරේයයි වදාළසේක.
´´ආනන්ද, යම් කිසි භික්‍ෂු කෙනෙක් දැන් හෝ මා නැති කල හෝ තමාම තමාට එලියක් මෙන්ද, ධර්මය එලියක් මෙන්ද පිහිට කොට ඇත්තෝව ධර්මයම උතුම් පිහිටකොට ඇත්තෝව, අනිකක් පිහිට කොට නැත්තෝව වාසය කරන්නාහු වෙත්ද, ආනන්දය, ශික්‍ෂාකාම්වූ උම් භික්‍ෂු කෙනෙක් වෙත්ද, ඒ භික්‍ෂූහූ මාගේ ශාසනයෙහි අති ශ්‍රේෂ්ඨ භාවයෙහි පිහිටියෝ වෙත්යයි´´ වදාළෝය.
(දෙවෙනි බණවර නිමියේය)
46. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විශාලා මහනුවරට පිණ්ඩපාතය පිණිස ගිය සේක. එහි පිඩු පිණිස හැසිර පිණ්ඩපාතයෙන් හැරී ආයේ සවස් කාලයෙහි ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේද භාග්‍යවතුන් වහන්සේට කථා කර මෙසේ කීවෝය.
´´ආනන්දය, නිසීදනය (හිඳගන්නා පත්කඩ) ගණුව චාපාල චෛත්‍යස්ථානයට දිවා විහරණය (දවල් කාලයෙහි වාසය) පිණිස එළඹෙනු කැමැත්තෙමියි´´ කීසේක.
එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ චාපාල නම් චෛත්‍යස්ථානයට පැමිණියෝය. පැමිණ පණවන ලද ආසනයෙහි වැඩඋන් නෝය. ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේද භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මනාකොට වැඳ එක් පැත්තක උන්නේය. ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ කීසේක.
´´ආනන්දය, මේ විශාලා නුවර ප්‍රිය කරන්නේය. උදෙන ගොතමික, සත්ථම්භක, බහුපුත්‍රක, සාරාන්දද නම් චෛත්‍යද මේ චාපාල නම් චෛත්‍යයද සිත් ප්‍රිය කරන්නේය.
47. ආනන්දය, යම් කිසිවෙකු විසින් හතර ආකාරවූ සෘධිපාද ධර්මයෝ යහපත් කොට වඩන ලද්දාහු වෙද්ද නැගී යන යානාවක් මෙන් කරණ ලද්දාහු වෙද්ද, පිහිටීමට වස්තුවක් මෙන් කරන ලද්දාහු වෙද්ද, මනාකොට පටන් ගන්නා ලද්දාහු වෙද්ද, ඔහු ඉදින් කැමති වූයේ නම් සම්පූර්ණ ආයුෂ කාලය හෝ ඊට වැඩියෙන් හෝ ජීවත්ව සිටින්නේය. තථාගතයන්වහන්සේ විසින් ඒ ධර්මයෝ ඉහත සඳහන් කළ මෙන් මනාකොට වඩන ලද්දාහුය. යහපත්ව පටන් ගන්නා ලද්දාහුය. ආනන්දය, ඒ තථාගත තෙම ඉදින් කැමැත්තේ නම් සම්පූර්ණ ආයුෂ කාලය හෝ ඊට වැඩියෙන් හෝ ජීවත්ව සිටින්නේයයි´´ කීසේක.
48. ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මෙසේ ඇඟවීම් කර වදාරණ ලද කල්හිදු මාරයා විසින් මඩනා ලද සිත් ඇති බැවින් කාරණය තේරුම් ගත නොහැකි විය. එහෙයින්, ´´ස්වාමිනි, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, බොහෝ ජනයාගේ හිත පිණිස, සැප පිණිස, ලොවට අනුකම්පා පිණිස, දිව්‍ය මනුෂ්‍යයින්ට යහපත පිණිස හා හිත සැප පිණිස භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සම්පූර්ණ ආයුෂ කාලය මුළුල්ලෙහි ජීවත්ව වැඩ සිටිනා සේක්වායි´´ කියා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට යාඥා නොකළේය.
49. දෙවෙනි වරද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉහත මෙන් කී සේක.
ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයෝ තථාගතයන් වහන්සේ සම්පූර්ණ ආයුෂ කාලය මුළුල්ලෙහි ජීවත්ව වැඩ සිටිත්වායි කියා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට යාඥා නොකළේය.
තුන් වැනි වරද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ එසේම කී සේක.
ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයෝ තථාගතයන් වහන්සේ සම්පූර්ණ ආයුෂ කාලය මුළුල්ලෙහි ජීවත්ව වැඩ සිටිත්වායි කියාද තථාගතයන් වහන්සේ සම්පූර්ණ ආයුෂ කාලය මුළුල්ලෙහි ජීවත්ව සිටිත්වායි කියාද භාග්‍යවතුන් වහන්සේට යාඥා නොකළේය.
50. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද තෙරුන් වහන්සේට කථාකර මෙසේ කී සේක.
´´ආනන්දය, ඔබ යව, දැන් ඊට කාලය බව දැන ගනුවයි´´ කී සේක.
´´එසේය, ස්වාමීන් වහන්ස´´ කියා ආයුෂ්මත් ආනන්ද තෙරුන් වහන්සේ ගොස් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට නුදුරුවූ එක්තරා ගසක් මුල වැඩ හුන්නේය.
51. එවිට පාප සිත් ඇත්තාවූ මාර තෙමේ ආයුෂ්මත් ආනන්ද තෙරුන් වහන්සේ ගොස් නොබෝ වේලාවකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණියේය. ඒ මාරයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ දැනුම් දුන්නේය. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැන් පිරිනිවන් පෑම කරණූ මැනවි. ස්වාමීන් වහන්ස, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑමට කාලය වේ´´ කියායි.
52. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ වචන කියන ලද්දේමය. ´´පාප සිත් ඇති මාරය, යම්තාක් මාගේ භික්‍ෂු ශ්‍රාවකයෝද, භික්‍ෂුනී ශ්‍රාවිකාවෝද, උපාසක ශ්‍රාවකයෝද, උපාසිකා ශ්‍රාවිකාවෝද සමත් නොවෙත්ද, හික්මුණාවූ නොවෙත්ද, මහත් දැනුමක් ඇත්තෝ නොවෙත්ද, බොහෝ දේ ගැන දැන ගත්තාහු නොවෙත්ද, ධර්මය දරන්නෝ නොවෙත්ද, ධර්මානු ධර්ම පටිපන්න (ආය්‍ර්‍ය ධර්මයට අනුව පිළිපදින්නෝ) නොවෙත්ද, සුදුසු පිළිවෙතෙහි පිළිපදින්නාහු නොවෙත්ද, අනුධර්මචාරී ධර්මයට අනුව හැසිරෙන්නෝ නොවෙත්ද, තමන්ගේ ආචාර්ය මත ඉගෙන නොකියන්නාහු වෙත්ද, දේශනා නොකරන්නාහු වෙත්ද, පනවන්නාහු නොවෙත්ද, පිහිටුවන්නාහු නොවෙත්ද, විභාග නොකරන්නාහු වෙත්ද, ප්‍රකට නොකරන්නාහු වෙත්ද, උපන්නාවූ මිත්‍යා වාදයන් හේතු සහිතව විග්‍රහ කොට උත්තර සහිත කොට ධර්ම දේශනා නොකරන්නාහු වෙත්ද ඒතාක් පිරිනිවන් නොපාන්නෙමි´´ යන මේ වචනයෝය´´.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, දැන් මේ කාලයෙහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ භික්‍ෂු ශ්‍රාවකයෝද, භික්‍ෂුනී ශ්‍රාවිකාවෝද, උපාසක ශ්‍රාවකයෝද, උපාසිකා ශ්‍රාවිකාවෝද විනීත වූවාහුය, විශාරද වූවාහුය, (බහුශ්‍රුත වූවාහුය) බොහෝ දේ ගැන දැන ගත්තාය, ධර්මධර වූවාහුය, ආය්‍ර්‍ය ධර්මයට අනුව පිළිපදින්නාහුය, සුදුසු ප්‍රතිපත්තියෙහි පිළිපන්නාහුය, ධර්මයට අනුව හැසිරෙන බැවින් අනුධර්මචාරී වූවාහුය, ස්වකීය ආචාර්යවාද ඉගෙන ප්‍රකාශ කොට කියන්නාහු වෙති. දේශනා නොකරනෝ වෙති. පනවන්නාහු වෙති. පිහිටුවන්නාහු වෙති. (උත්තානි) ප්‍රකට කරන්නාහු වෙති. උපන්නාවූ අන්‍යදෘෂ්ටික වාදයන් යහපත් වශයෙන් අතිශයින්ම නිග්‍රහ කොට උත්තර සහිතවූ ධර්ම දේශනා කරන්නට සමර්ථ වන්නාහුය. ස්වාමීන් වහන්ස, දැන් වනාහි භාග්‍යවත් තෙම පිරිනිවන් පෑමට කල් වන්නේයයයි´´ කියා යාඥා කළේය.
53. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ වචන වදාරණ ලද්දේමය. ´´පවිටුවූ මාරය, යම්තාක් කල් මේ සකල ශාසන මාර්ග බ්‍රහ්මචය්‍ර්‍යාව සමෘඬ භාවයට නොපැමිණෙන්නේ වේද, දියුණූ නොවන්නේ වේද, නොපැතිරෙන්නේ වේද, බොහෝ දෙනා විසින් දැන ප්‍රතිවේධ නොකරණ ලද්දේ වේද, මහත් බවට නොපැමිණියේ වේද, දෙව් මිනිසුන් විසින් ප්‍රකාශිත නොවන්නේ වේද, ඒ තාක් කල් පිරිනිවන් නොපාන්නෙමි´´ යන වචනයයි. ස්වාමීන් වහන්ස, දැන් වනාහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ (ශික්‍ෂාත්‍රය සංගෘහිතවූ) සකල ශාසන මාර්ග බ්‍රහ්මචය්‍ර්‍යාව සමෘඬ වූයේය. දියුණුවට පැමිණියේය. පැතිර පවත්නේය. බොහෝ දෙනා විසින් දැනගන්නා ලද්දේය. මහත් බවට පැමිණියේය. දිව්‍ය මනුෂ්‍යයන් විසින් ප්‍රකාශිත වූයේය. ස්වාමීන් වහන්ස, එහෙයින් දැන් භාග්‍යවත් බුදුරජ තෙම පිරිනිවන්පා වදාරන සේක්වා. සුගත තෙම පිරිනිවන්පා වදාරන සේක්වා. ස්වාමීන් වහන්ස, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑමට කල් වන්නේයයයි´´ කියා යාඥා කළේය.
54. මාරයා විසින් සර්වඥයන් වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑමට මෙසේ ආරාධනා කළ කල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ කීයේය. එම්බල, පාපී මාරයා, තෝ මාගේ පිරිනිවන්පෑම ගැන මහන්සි නොගන්නෙකු වෙව. තථාගතයන් වහන්සේගේ පිරිනිවන්පෑම තව නොබෝ කලකින් වන්නේය. මෙතැන් සිට තුන් මාසයක් ගිය කල තථාගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන් පාන්නේයයයි´´ වදාළ සේක.
55. ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ චාපාල චෛත්‍ය ස්ථානයෙහි සිහියෙන් යුක්තව නුවණින් පිරිසිඳ දැන ආයු සංස්කාරය අත් හැරියෝය. මෙසේ ආයු සංස්කාරය අත් හැර වදාළ කල්හි අතිශය භය ජනකවූ ලොමු ඩැහැ ගැනීම් සහිත මහත් භූමිකම්පාවක් ඇතිවිය. අහස ගිගුරුම් සහ විදුලි කෙටීම් සහිත අකල් වැසිද වැස්සාහ. එකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කාරණය දැන වදාරා ඒ වේලාවෙහි මේ ප්‍රීති වාක්‍ය ප්‍රකාශ කෙළේය.
´´කාමාවචර, රූපාවචර, අරූපාවචර ආදී වශයෙන් එකිනෙකට සමානවූද, එකිනෙකට අසමානවූද, ස්කන්ධ ලෝකය පහළ කරන්නාවූ භවය සාදන්නාවූ කර්මය, මූනීන්‍ද්‍රයන් වහන්සේ මාර්ග ඥානයෙන් දුරුකල සේක. විදර්ශනාවෙහි ඇලුනාවූ සමාධියෙන් යුත් සර්වඥ මූනීන්‍ද්‍රයන් වහන්සේ තමා තුළ පැවති ක්ලේශ සමූහය සන්නාහයක් මෙන් සිඳ දමන ලදි´´ යනුයි.
56. ඊට පසුව ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට මහත්වූ මේ පෘථිවි කම්පාව පිණිසද, මේ ගර්ජනාව පිණිසද හේතු ප්‍රත්‍ය කවරේදැයි මේ අදහස ඇතිවිය.
57. එකල්හි, ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත එළඹ, ´´ස්වාමීන් වහන්ස, මේසා විශාලවූ මහපොළව කම්පාවීමට හේතු ප්‍රත්‍යය කුමක්දැයි´´ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් විචාළේය.
58. ´´ආනන්දය, මහත්වූ පෘථිවි කම්පාවක පහළවීම පිණිස මේ හේතු අටක් වෙත්. ප්‍රත්‍යය අටක් වෙත්. ඒ අට කවරේද යත්-
(1) ආනන්දය, මේ මහා පොළොව ජලයේ පිහිටියේය. ජලය වාතයෙහි පිහිටියේය. වාතය ආකාශයේ පිහිටියේ වෙයි. ආනන්දය, යම් කලෙක්හි මහා සුළං හමයිද, ඒ හමන්නාවූ මහා සුළං ජලය කම්පා කෙරෙත්. මහත් භූමිචලනයක් ඇතිවීමට මේ හේතු වේයි, ප්‍රත්‍යය වෙයි.
(2) මහත් ඎධි ඇති සිත වසඟ භාවයට පැමිණියාවූ මහණෙක් හෝ බමුණෙක් හෝ වේද මහත් ඎධි ඇත්තාවූ මහත් ආනුභාව ඇත්තාවූ දෙවි කෙනෙකු වෙත්ද, ඔවුන් අතුරෙන් යමෙකු විසින් (ඉතා කුඩාවූ) පෘථිවි සංඥාව වඩන ලද්දේද, අප්‍රමාණවූ ආපෝ සංඥාව වඩන ලද්දේද, ඒ ඎධි ආනුභාව ඇති පුද්ගල තෙමේ මේ මහපොළොව කම්පා කෙරේ, වෙව්ලවයි.
(3) යම් කලෙක්හි බෝධිසත්‍වයන් වහන්සේ තුසිත දිව්‍ය ලෝකයෙන් චුතවී සිහියෙන් යුක්තවූයේ යහපත් ප්‍රඥා ඇත්තේ මවුකුස පිළිසිඳ ගනීද, එකල්හි මේ පොළොව කම්පා වෙයි.
(4) යම් කලෙක්හි බෝධිසත්‍වයන් වහන්සේ මවුකුසින් බිහිවේද, එකල්හි මහ පොළොව කම්පා වෙයි, වෙව්ලයි.
(5) තථාගත තෙමේ නිරුත්තරවූ (උතුම්වූ) සම්‍යක් සම්බෝධිය අවබෝධ කෙරේද, එකල්හි මේ මහ පොළොව කම්පා වෙයි, වෙව්ලයි.
(6) යක් කලෙකහි තථාගතයන් වහන්සේ නිරුත්තරවූ ධර්ම චක්‍රය දේශනා කරයිද, එකල්හි මේ මහ පොළොව කම්පා වෙයි, වෙව්ලයි.
(7) යම් කලෙක තථාගත තෙමේ සිහියෙන් යුක්තවූයේ නුවණින් පිරිසිඳ ආයුසංස්කාරය අත්හරියිද එකල්හි මහපොළොව කම්පා වෙයි, වෙව්ලයි.
(8) යම් කලෙක්හි තථාගත තෙම අනුපදිශේෂ (ඉතිරිවූ ස්කන්ධයන් නැති) නිර්වාණ ධාතුවෙන් පිරිනිවන් පාන්නේද, එකල්හි මේ මහා පෘථිවිය කම්පා වන්නීය. උඩට උස්වෙමින් කම්පා වෙයි, උස්වෙමින් හා පාත්වෙමින් වෙව්ලයි, වැඩිය කම්පා වෙයි.
59. ´´ආනන්දය, මේ පිරිස් අට දෙනෙක් වෙත්. ඒ කවරහුද යත්-ක්‍ෂත්‍රිය, බ්‍රාහ්මණ, ගෘහපති, ශ්‍රමණ, චාතුර්මහාරාජික දෙව් පිරිසය, තව්තිසා වැසි දෙව් පිරිසය, මාර පිරිසය, බ්‍රහ්ම පිරිසය යන මේ අට පිරිසයි´´.
60. ´´ආනන්දය, මම වනාහි නොයෙක් සිය ගණන් මේ පිරිස් අට වෙත ගියෙමි. ඒ ක්‍ෂත්‍රිය පිරිස්වල මා පෙර උන් බවද, ඔවුන් හා සමග කථා කරමින් සිටි බවද, ධර්මාන්විත කථා කල බවද මනා කොට දනිමි. ඒ පිරිස්වල ඔවුන්ගේ යම් කිසි ශරීර සටහනක් වේද, මාගේ සටහනද එබඳුම වෙයි. ඔවුන්ගේ යම්බඳුවූ භාෂාවක් වේද, මාගේ භාෂාවද එබඳුම වෙයි. ධර්මයෙන් සමන්විත වූ කථාව දක්වන්නෙමි, සමාදන් කරවමි, සිත් තියුණු කරවමි. මේ කථා කරන්නේ දෙවියෙක්ද මනුෂ්‍යයෙක්දැයි කථා කරන්නාවූ මා නොදැන ගත්තාහුය. ධර්මාන්විත කථාවෙන් මෙලොව පරලොව වැඩ දක්වා එහි සමාදන් කරවා එහි සිත් තියුණු කරවා අන්තර්ධාන වෙමි. අන්තර්ධානවූ මා දෙවි කෙනෙකැයි කියා හෝ මිනිස් කෙනෙකැයි කියා හෝ නොදන්නාහුය´´.
61. ´´ආනන්දය, විරුද්ධ ධර්මයන්ද ආරම්මණයන්ද අභිභවනය කරන හෙයින් අභිභායතන නම්වූ කරුණු අටක් වෙති. ඒ කවරේද යත්-
62. ඇතැම් යෝගාවචර තෙමේ,
(1) අධ්‍යාත්ම රූප සංඥා ඇත්තේ ස්වල්පවූද යහපත් වර්ණ ඇත්තාවූද අයහපත් වර්ණ ඇත්තාවූද බාහිර රූපයන් දක්නේය.
(2) රූප සංඥා ඇත්තේ අප්‍රමාණවූ යහපත් වර්ණ ඇත්තාවූද යහපත් වර්ණ නැත්තාවූද බාහිර රූපයන් දක්නේය.
(3) අරූප සංඥා ඇත්තේ යහපත් වර්ණ ඇත්තාවූද යහපත් වර්ණ නැත්තාවූද බාහිර රූපයන් දක්නේය.
(4) අරූප සංඥා ඇත්තේ අප්‍රමාණවූ යහපත් වර්ණ ඇත්තාවූද යහපත් වර්ණ නැත්තාවූද බාහිර රූපයන් දක්නේය.
(5) නිල්වූ, නීල චර්ණවූ, පෙනීමෙන් නීල දර්ශනවූ, නිල්වූ ස්චභාව ඇත්තාවූ දියබෙරලිය මලක් මෙන් නිල්වන් වේද, නීල දර්ශනම වේද, නීල බැබලීම් ඇත්තේ වේද, දෙපැත්තම සිනිඳුව (බරණැසෙහි උපන් බැවින්) බාරාණස්‍යෙයක නම්වූ වස්ත්‍රය යම්සේ නිල්වන් වේද, නීල වර්ණම වේද, නීලොභාසම වේද එපරිද්දෙන්ම නිල්වූ, නීල වර්ණවූ, නීල දර්ශනවූ, නීල ප්‍රභා ඇති බාහිරවූ රූපයන් දක්නේය.
(6) පීත චර්ණවූ, රන්වන් ප්‍රභා ඇත්තාවූ, යම්සේ කිණිහිරි මල රන්වන් වන්නේ වෙද, එමෙන් පීත වර්ණවූ, පීත නිදර්ශනවූ, ස්වර්ණවර්ණ ප්‍රභා ඇත්තාවූ දෙපාර්ශවයෙන්ම මටවූ බාරාණස්‍යෙයක නම්වූ ඒ වස්ත්‍රය වනාහි යම්සේ රන්වන් වේද, පීත වර්ණ වේද, පීත නිදර්ශන වේද, ස්වර්ණවර්ණ ප්‍රභා ඇත්තේද එපරිද්දෙන්ම රන්වන්වූ, ස්වර්ණවර්ණ පීත නිදර්ශන, ස්වර්ණවර්ණ ප්‍රභා ඇත්තාවූ (පීත කසිණාරමමණ) රූපයන් දක්නේය. ඒ පීත කසිණාරමමණ රූපයන් අභිභවනය කොට (මෙයට වඩා අනිකුත් ආරමමණ රූප ධර්ම කෙනෙක් ඇත්තේය).
(7) රක්ත චර්ණවූ, වර්ණ වශයෙන් ලෝහිතක වර්ණවූ ලෝහිතක නිදර්ශනවූ, රක්ත වර්ණ ප්‍රභා ඇත්තාවූ, යම්සේ බඳුවද මල රක්ත වර්ණ වන්නේ වේද, ලෝහිතක වර්ණ වේද, ලෝහිත නිදර්ශන වේද, රක්ත වර්ණ ප්‍රභා ඇත්තේ වේද දෙපාර්ශවයෙන්ම මටවූ බාරාණස්‍යෙයක නම්වූ ඒ වස්ත්‍රය වනාහි යම්සේ රක්ත වර්ණ වේද, ලෝහිතක වර්ණ වේද, ලෝහිතක නිදර්ශන වේද, රක්ත වර්ණ ප්‍රභා ඇත්තේද එපරිද්දෙන්ම රක්ත වර්ණවූ, ලෝහිතක වර්ණවූ, ලෝහිතක නිදර්ශනවූ, රක්ත වර්ණ ප්‍රභා ඇත්තාවූ බාහිර රූපයන් දක්නේය.
(8) සුදුවූ (ශ්වේතවූ), වර්ණ වශයෙන් ශුභ වර්ණවූ, ඕදාත නිදර්ශනවූ, (ඕභාස වශයෙන්) ශුභ වර්ණ ප්‍රභා ඇත්තාවූ, යම්සේ ඖෂධි තාරකාව (පහන් තරුව) ශ්වේත වර්ණ වන්නේ වේද, ශුභ වර්ණ වන්නේ වේද, ඕදාත නිදර්ශන වන්නේ වේද, දෙපාර්ශවයෙන් මටවූ බාරාණස්‍යෙයක නම්වූ ඒ වස්ත්‍රය වනාහි යම්සේ ශ්වේත වර්ණ වන්නේද, ඕදාත වර්ණ වන්නේද, ඕදාත නිදර්ශන වන්නේද, සුදු වර්ණ ප්‍රභා ඇති වන්නේද එපරිද්දෙන්ම ශ්වේත වර්ණවූ, ශුභ වර්ණ ප්‍රභා ඇත්තාවූ බාහිර රූපයන් දක්නේය. ඒ ඕදාත කසිණාරමමණ රූපයන් අභිභවනය කොට, ඒ මම දනිමි, දකිමි යන මෙබඳු සංඥාවක් ඇති වන්නේය. යම් අභිභායතන සමාපත්ති නම් වන්නේය.´´
63. ´´ආනන්දය, (විශේෂයෙන් මනා කොට මිදීමෙන් පැමිණෙන්නාවූ) විමෝක්‍ෂ සමාපත්ති ධර්මයෝ අට දෙනෙක් වන්නාහූය. ඒ අට දෙනා කවරහුද යත්-
(1) රූප සහිත වූයේ රූපයන් ධ්‍යාන චක්‍ෂුසින් දක්නේය.
(2) අධ්‍යාත්මික අරූප සංඥා ඇත්තේ බාහිරවූ රූපයන් දක්නේය.
(3) සුභ කසිණයක් අරමුණූ කොට වාසය කරන්නේය.
(4) සියලු ආකාරයෙන් රූප සංඥාවන්ගේ ඉක්මීම හේතුකොට ගෙන හැඟීම් සහිත රූප සංඥාවන්ගේ විනාශයෙන්ද, නානත්ත සංඥාවන්ගේ සිහි නොකිරීමෙන්ද අනත්තාකාශයයි කියා ආකාසානඤ්චායතන සමාපත්තියට පැමිණ වාසය කරන්නේය.
(5) සියලු ආකාරයෙන් ආකාසානඤ්චායතන සමාපත්තිය ඉක්මවා අනන්තවූ විඤ්ඤාණයයි කියා විඤ්ඤාණඤ්චායතන සමාපත්තියට පැමිණ වාසය කරන්නේය.
(6) සියලු ආකාරයෙන් විඤ්ඤාණඤ්චායතන සමාපත්තිය ඉක්ම කිසිවක් නැතැයි කියා ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සමාපත්තියට පැමිණ වාසය කරන්නේය.
(7) සියලු ආකාරයෙන් ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සමාපත්තිය ඉක්ම නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතන සමාපත්තියට පැමිණ වාසය කරන්නේය.
(8) සියලු ආකාරයෙන් නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතන සමාපත්තිය ඉක්ම සඤ්ඤා වේදයිත නිරෝධ සමාපත්තියට පැමිණ වාසය කරන්නේය. ´´ආනන්දය, මේ විමෝක්‍ෂ සමාපත්ති අට වන්නේයයි´´ දේශනා කළ සේක.
64. ´´ආනන්දය, මම බුදුවූ පළමු අට වැනි සතියෙහි එක්තරා කාලයක උරුවෙල් දනව්වෙහි නේරංජනා නම් ගංගා තීරයෙහිවූ (සමීපයෙහි) අජපාල නම් නුග (ගසමුල) සිටියෙමි. එකල්හි ආනන්දය, පවිටුවූ මාරයා මම යම් තැනෙක්හිද එතැනට ආවේය. මාරයා මට මෙසේ කීවේය. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැන් පිරිනිවන් පානා සේක්වා. ස්වාමීන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑමට දැන් කාලය වන්නේයයි´´ දැන්වීය.
65. ´´මෙසේ කී කල්හි ආනන්දය, මම පවිටුවූ ඒ මාරයා හට මෙසේ කීවෙමි. ´´පවිටුවූ මාරය, යම්තාක් කල් මාගේ භික්‍ෂු ශ්‍රාවකයෝද, භික්‍ෂුණී ශ්‍රාවිකාවෝද, දක්ෂ නොවන්නාහු වෙත්ද, නොහික්මෙත්ද, මහත් දැනුමක් ඇත්තෝ නොවෙත්ද, බොහෝ දේ ගැන ඇසුවාහු (දැන ගත්තාහු) නොවන්නාහුද, ධර්මධර නොවන්නාහුද, ලෝකෝත්තර ධර්මයට අනුව පිළිපදින්නෝ නොවන්නාහුද, යහපත්ව පිළිපදින්නාහු වෙත්ද(??නොවෙත්ද), ධර්මයට අනුව හැසිරෙන්නෝ නොවෙත්ද, තමන්ගේ ආචාර්ය මත ඉගෙන නොකියන්නාහු වෙත්ද, දේශනා නොකරන්නාහු වෙත්ද, නොපනවත්ද, නොපිහිටත්ද, විවෘත නොකරන්නාහුද, විභාග නොකරන්නාහුද, ප්‍රකට නොකරන්නාහුද, උපන්නාවූ අන්‍ය වාදයන් හේතු සහිතව, කරුණු සහිතව හොඳින් නිග්‍රහ(??විග්‍රහ) කොට නිවනට පමූණූවන ධර්මයක් කොට දේශනා නොකරන්නාහු වෙත්ද ඒතාක් පිරිනිවන් මම නොපාන්නෙමි´´යි කීවෙමි.
´´යම්තාක් කල් මාගේ උපාසක ශ්‍රාවකයෝද, උපාසිකා ශ්‍රාවිකාවෝද දක්ෂ නොවෙත්ද, නොහික්මෙත්ද, මහත් දැනුමක් ඇත්තෝ නොවෙත්ද, බොහෝ දේ ගැන ඇසූ ඇත්තෝ (දන්නෝ) නොවෙත්ද, ධර්මධර නොවෙත්ද, ධර්මානු ධර්මයෙහි යුක්ත නොවෙත්ද, යහපත්ව පිළිපදින්නෝ නොවෙත්ද, ධර්මයට අනුව හැසිරෙන්නෝ නොවෙත්ද, තමන්ගේ ආචාර්ය මත ඉගෙන නොකියත්ද, දේශනා නොකෙරෙත්ද, නොපණවත්ද, නොපිහිටත්ද, විවෘත නොකරත්ද, විභාග නොකරත්ද ඒතාක් මම පිරිනිවන් නොපාන්නෙමි´´යි කීවෙමි.
´´යම්තාක් කල් මාගේ මේ සියලුම ශාසන මාර්ග බ්‍රහ්මචය්‍ර්‍යාව සම්පූර්ණ භාවයට නොපැමිණියේද, දියුණූවට නොපැමිණියේද, ඒ ඒ දිශාභාගයෙහි පැතිර නොපවත්නේද, බොහෝ දිව්‍ය මනුෂ්‍යයන් විසින් ප්‍රකාශ කරන ලද බවට මොපැමිණේද ඒ තාක් කල් පිරිනිවන් නොපාන්නෙමි´´යි කීවෙමි.
66. ´´ආනන්දය, දැන් අද චාපාල න චෛත්‍යයෙහිදී පවිටුවූ මාර තෙම මා වෙත පැමිණියේය. මාරයා මට මෙසේ කීයේය. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැන් පිරිනිවන් පා වාදාරණ සේක්වා. ස්වාමීන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑමට දැන් කාලය වන්නේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ වචනය වදාරණ ලද්දේමය´´යි ඉහත සඳහන් කල ලෙස කීවේය.
67. ´´මෙසේ කී කල්හි ආනන්දය, මම ඒ පාපීවූ මාරයාට මෙසේ කීවෙමි. ´´පවිටුවූ මාරය, තෝ මන්දෝත්සාහී (??නො) වෙව. තථාගතයන් වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑම නොබෝ කලකින් වන්නේය. මෙතැන් සිට තුන් මසක් ගිය කල්හි තථාගත තෙම පිරිනිවන් පාන්නේයයි´´ කීවෙමි. ආනන්දය, දැන් අද මෙ චාපාල නම් චෛත්‍යයෙහිදී තථාගතයන් වහන්සේ විසින් සිහි නුවණින් යුක්තව ආයු සංස්කාරය හරින ලද්දේ යයි´´ කී සේක.
68. මෙසේ කී කල්හි ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිර තෙම භාග්‍යචතුන් වහන්සේට දෙතුන් වරක් මෙසේ කීවේය.
´´ස්වාමිනි, බොහෝ ජනයාගේ හිත පිණිස, සැප පිණිස, ලොවට අනුකම්පා පිණිස, දිව්‍ය මනුෂ්‍යයින්ට යහපත පිණිස හා හිත සැප පිණිස භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සම්පූර්ණ ආයුෂ කාලය මුළුල්ලෙහි පිරිණිවන් නොපා වැඩ සිටිනා සේක්වායි´´ කියා යාඥා කළේය.
´´ආනන්දය, තථාගතයන් වහන්සේට යාඥා නොකරව. ආනන්දය, තථාගතයන් වහන්සේට යාඥා කිරීමට දැන් මේ කාලය නොවන්නේය´´යි කීවෝය.
´´ආනන්දය, තෙපි තථාගතයන් වහන්සේගේ සම්‍යක් සම්බෝධිය අදහන්නාහුදැ´´යි ඇසුවෝය.
´´එසේය, ස්වාමීනී´´ කියා උත්තර දුන්හ.
´´ආනන්දය, තෝ දැන් එසේ අදහන්නේ නම් තුන් වැනි වර දක්වා කුමක් නිසා තථාගතයන් වහන්සේට අතිශයින් පීඩා කරන්නේදැ´´යි ඇසුවෝය.
69. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සම්මුඛයෙන්ම මා විසින් මේ කාරණය අසන ලද්දේය. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ සම්මුඛයෙන්ම යහපත් ලෙස මෙ කාරණය පිළිගන්නා ලද්දේය. ´´ආනන්දය, යම් කිසිවෙකු විසින් ඎධිපාද ධර්මයෝ සතර වඩන ලද්දාහු වෙත්ද, බහුල වශයෙන් කරන(??වඩන) ලද්දාහු වෙත්ද, යානාවක් මෙන් කරන ලද්දාහු වෙත්ද, පිහිටීමට වස්තුවක් මෙන් කරන ලද්දාහු වෙත්ද, හොඳින් පිහිටා සිටින ලද්දාහු වෙත්ද, යහපත් කොට වඩන ලද්දාහු වෙත්ද, මනා කොට පටන් ගන්නා ලද්දාහු වෙත්ද ඒ පුද්ගල තෙම ඉදින් කැමති වන්නේවී නම් සම්පූර්ණ ආයුෂ කාලය හෝ ඊට වැඩියක්(??වැඩියෙන්) හෝ ජීවත්ව සිටින්නේය. ආනන්දය, තථාගතයන් වහන්සේ විසින් මේ ඎධිපාද ධර්ම සතර වඩන ලද්දාහුය. බහුල වශයෙන් කරන ලද්දාහුය. යානාවක් මෙන් කරන ලද්දාහුය. පිහිටීමට වස්තුවක් මෙන් කරන ලද්දාහුය. මනාකොට පිහිටන ලද්දාහුය. යහපත් කොට වඩන ලද්දාහුය. ඒ තථාගතයන් වහන්සේ සම්පූර්ණ ආයුෂ කාලය හෝ ඊට වැඩියෙන් ජීවත්ව වැඩ සිටින්නේය´´ කියායි´´.
´´ආනන්දය, තෝ (මෙසේ වදාළ බව) අදහන්නෙහිදැයි´´ කියා ඇසුවෝය.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, එසේය. අදහන්නෙමියි´´ කියා දැන්නුවේය.
´´ආනන්දය, එසේ අදහන්නෙහිනම් මේ කාරණය තොප විසින් නපුරු කොට කරන ලද්දේය. මේ කාරණය තොප විසින් වරදවන ලද්දේය. ඉදින් තෙපි තථාගතයන් වහන්සේ විසින් මෙබඳුවූ මහත් නිමිත්තයන් කර වදාරණ කල්හිදු මහත් ලකුණුකර වදාරණ කල්හිදු දැන ගන්නට නොහැකිවූවාහුය. ´බොහෝ ජනයාට හිත සැප පිණිස, ලොවට අනුකම්පා පිණිස, දෙව් මිනිසුන්ට යහපත පිණිස හා හිතසැප පිණිස භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ කාලය මුළුල්ලෙහි ජීවත්ව වැඩ සිටිනා සේක්වායි, සුගතයන් වහන්සේ ආයුෂ කාලය මුළුල්ලෙහි ජීවත්ව වැඩ සිටිනා සේක්වායි´ කියාද තථාගතයන් වහන්සේට යාඥා නොකෙළේය. ආනන්දය, තෙපි තථාගතයන් වහන්සේට යාඥා කෙළේ නම් තොපගේ වචනය දෙවරකම තථාගත තෙම ප්‍රතික්‍ෂෙප කරන්නේය. තුන්වෙනි වචනය පිළිගන්නේය. ආනන්දය, එසේ හෙයින් තොප විසින්ම නපුරු කොට කරන ලද්දේය. මේ කාරණය තොප විසින්ම වරදවන ලද්දේය´´.
70. ´´ආනන්දය, මම එක්තරා කාලයෙක්හි රජගහ නුවර සමීපයෙහි ගිජ්ඣකූට පර්වතයෙහි වාසය කෙළෙමි. එතැන්හිද ආනන්දය, මම තොපට කථා කොට ඉහත මෙන් කීවෙමි´´.
71. ´´ආනන්දය, මම එක්තරා කාලයෙක්හි ඒ රජගහ නුවර සමීපයෙහිවූ ගොතම නම් නිග්‍රොධාරාමයෙහි වාසය කරමි. එම රජගහ නුවර ආසන්නයෙහිවූ චොර ප්‍රපාතයෙහි වාසය කරමි. එම රජගහ නුවරට ආසන්නයෙහිවූ වේහාර පර්වත බෑවුමෙහිවූ සප්තපර්ණි ගුහාවෙහි වාසය කෙරෙමි(??කරමි). එම රජගහ නුවරට ලඟවූ(??ආසන්නයෙහිවූ) ඉසිඟිලි පර්වත බෑවුමෙහිවූ කාලසිලයෙහි (කළුගලෙහි) වාසය කරමි.
එම රජගහ නුවරට සමීපවු ශීත වනයෙහිවූ සප්පසොණ්ඩික නම් ප්‍රදේශයෙහිද තපොදාරාමයෙහිද කලන්දකනිවාප නම්වූ වෙළුවනාරාමයෙහි ජීවකම්බවනයෙහි මද්ද කුච්ඡි මිගදායෙහි වාසය කෙරෙමි(??කරමි)´´.
71.(??) ´´ආනන්දය, එකල්හිද මම තොපට මෙසේ ආමන්ත්‍රණය කළෙමි. ´ආනන්දය, රජගහ නුවර ඉතා ලක්‍ෂණ වන්නේය. ගිජ්ඣකූට නම් පර්වතය සිත් ප්‍රිය කරන්නේය.
ආනන්දය, යම් කිසි කෙනෙක් විසින් සතර ආකාරවූ ඎධිපාද ධර්මයෝ (??සතර) වඩන ලද්දාහු වෙත්ද, බහුල වශයෙන් වඩන ලද්දාහු වෙත්ද, යානාවක් මෙන් කරන ලද්දාහු වෙත්ද, ගෘහ වස්තුවක් මෙන්(??පිහිටීමට වස්තුවක් මෙන්) කරන ලද්දාහු වෙත්ද, හොඳින් පිහිටා සිටින ලද්දාහු වෙත්ද, යහපත් කොට වඩන ලද්දාහු වෙත්ද, මනා කොට පටන් ගන්නා ලද්දාහු වෙත්ද ඒ පුද්ගල තෙම ඉදින් කැමති වන්නේවී නම් (??සම්පූර්ණ) ආයුෂ කාලය හෝ ඊට වැඩියක්(??වැඩියෙන්) හෝ ජීවත්ව සිටින්නේය.
ආනන්දය, තථාගතයන් වහන්සේ විසින් මේ ඎධිපාද ධර්මයෝ වඩන ලද්දාහුය. ඒ තථාගතයන් වහන්සේ සම්පූර්ණ ආයුෂ කාලය හෝ ඊට වැඩියෙන් ජීවත්ව වැඩ සිටින්නේයයි´ කීවෙමි.
´´ආනන්දය, තෙපි තථාගතයන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ බව අදහන්නහුදැයි´´ ඇසූසේක.
´´එසේය, ස්වාමීන් වහන්ස, අදහන්නෙමියි´´ කීය.
´´ආනන්දය, එසේ අදහන්නේ වී නම් තොප විසින්ම මේ කාරණය නපුරු කොට කරන ලද්දේය. තොප විසින්ම මේ කාරණය වරදවන ලද්දේය.´´
72. ´´ආනන්දය, මම එක්තරා කාලයක වේශාලී නම් නගරයෙහිවූ උදේන චෛත්‍යයෙහි වාසය කරමි. එතැන්හිද ආනන්දය, මම තොපට ඉහතදී මෙන් කීවෙමි.´´
´´ආනන්දය, මම එක්තරා කාලයෙක්හි මේ වේශාලී නගරයෙහිවූ ගෞතම නම් චෛත්‍යයෙහි වාසය කරමි.
ආනන්දය, මම එක්තරා කාලයක වේශාලී නම් නගරයෙහිවූ ගෞතමක නම් චෛත්‍යයෙහිද, සත්තම්බක නම් චෛත්‍යයෙහිද බහුපුත්තක නම් චෛත්‍යයෙහිද මේ වේශාලී නම් පුරයට ආසන්නවූ සාරන්දද නම් චෛත්‍යයෙහිද වාසය කරමි. (?? එතැන්හිද ආනන්දය, මම තොපට ඉහතදී මෙන් කීවෙමි.) ආනන්දය, තොපම මේ කාරණය වරදවන ලද්දේයයි´´ ඉහතින් මෙන් වදාළෝය.
73. ´´දැන් වනාහි ආනන්දය, මම මේ චාපාල නම් චෛත්‍යයෙහිදී තොපට ආමන්ත්‍රණය කෙළෙමි. ´ආනන්දය, මේ වේසාලී නම් පුරය සිත් ගන්නේය. ආනන්දය, යම් කිසි කෙනෙකුන් විසින් චතුර්විධ(??සතර ආකාරවූ) ඎධිපාද ධර්මයෝ වඩන ලද්දාහු වෙත්ද, ඒ පුද්ගල තෙම ඉදින් කැමති වන්නේවී නම් (??සම්පූර්ණ) ආයුෂ කාලය හෝ ඊට වැඩියෙන් හෝ ජීවත්ව සිටින්නේය.
ආනන්දය, තථාගතයන් වහන්සේ විසින් මේ චතුර්විධ ඎධිපාද ධර්මයෝ වඩන ලද්දාහුය. තථාගතතෙම ඉදින් කැමතිවූයේ වී නම් (??සම්පූර්ණ) ආයුෂ කාලය හෝ ඊට වැඩියෙන් හෝ ජීවත්ව වැඩ සිටින්නේයයි´ කීවෙමි.
ආනන්දය, තෙපි තථාගතයන් වහන්සේ විසින් මෙබඳුවූ ඖධාරික(??මහත්) නිමිත්තයන් කර වදාරණ කල්හිදු මහත් ලකුණු දක්වන කල්හිදු දැන ගන්නට නොහැකිවූවාහුය. ´භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ කාලය මුළුල්ලෙහි ජීවත්ව වැඩ සිටිනා සේක්වායි කියාද, සුගතයන් වහන්සේ ආයුෂ කාලය මුළුල්ලෙහි ජීවත්ව වැඩ සිටිනා සේක්වායි´ කියාද තථාගතයන් වහන්සේට යාඥා නොකෙළේය. ආනන්දය, ඉදින් තෙපි (??තථාගතයන් වහන්සේට) යාඥා කෙළේ නම් තොපගේ වචන දෙවරකම තථාගත තෙම ප්‍රතික්‍ෂෙප කරන්නේය. නැවත තුන්වෙනි වර යාඥාව ඉවසන්නේය. ආනන්දය, එහෙයින් මේ කාරණය තොප විසින්ම නපුරු කොට කරන ලද්දේය. මේ කාරණය තොප විසින්ම වරදවන ලද්දේයයි´´ කියා වදාළසේක.
74. ´´ආනන්දය, මා විසින් සියලුම ප්‍රියමනාප වස්තුවලින් වෙන්වන බව, අන්‍ය තත්වායකට පැමිණෙන බව කලින්ම කියන ලද්දේ නොවේද, ඒ කාරණය (අනිත්‍යයට නොපැමිණෙන බව) දැන් මෙතැනින් කොහින් ලබමෝද? ජාත (උපදින්නාවූද) භූත (පහළවන්නාවූද) සංඛතාදීවූ (ප්‍රත්‍යයන් විසින් සාදනු ලබන) යම් ඒ බිඳෙනසුළු ධර්ම කෙනෙක් ඇද්ද, ඒ බිඳෙනසුලු(??බිඳෙනසුළු) දේ ඒකාන්තයෙන්ම විනාශ නොවේවායි, නොනසීවායි යන යමෙක් ඇත්ද මේ කාරණය වනාහි විද්‍යමාන නොවන්නේය. ආනන්දය, තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ආයු සංස්කාරය හරින ලද්දේය. තථාගතයන් වහන්සේගේ පරිනිර්වාණය නොබෝ කලකින් වන්නේය. මෙයින් තුන් මසක් ගිය කල තථාගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන් පාන්නේයයි´´ කියා තථාගතයන් වහන්සේ ඒකාන්ත වශයෙන් නියම කොට වදාරණ ලද්දේය. ඒ වචනය අත්හරින ලද්දකි. වමාරන ලද්දකි, සිඳින ලද්දකි, පහරන ලද්දකි. තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ඒකාන්තයෙන් නියමකොට වදාරණලද ඒ වචනය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ජීවිතය රක්නා පිණිසද නැවත වෙනස් කිරීමය යන යමෙක් ඇද්ද මේ කාරණය වනාහි විද්‍යමාන නොවන්නේය.
75. ´´ආනන්දය, එව යන්න, මහා වනයෙහි කූටාගාර ශාලාව යම් තැනෙක්හිද එතැනට යමුයි´´ කියා වදාළ කල්හි ඊට පසුව භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමග මහාවන නම් කූටාගාර ශාලාවට එළඹිසේක. එළඹ, ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට අඞගැසූ සේක. ´´ආනන්දය තෝ යව! (ගොස්) යම් පමණ භික්‍ෂුහු විශාලා මහනුවර ආශ්‍රය කොට වාසය කරන්නාහු වෙත්ද, ඒ සියලුම භික්‍ෂුන් උපස්ථාන ශාලාවට රැස් කරවයි´´ වදාළ සේක. ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරතෙම ´´එසේය, ස්වාමුන් වහන්සයයි´´ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරුදී යම් පමණ භික්‍ෂුහු විශාල මහනුවර ආශ්‍රය කොට සිටිත්ද ඒ සියලුම භික්‍ෂුන් උපස්ථාන ශාලාවට රැස්කරවා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ඒ බව දැන්නුවේය.
76. ඊට පසුව භාග්‍යවතුන් වහන්සේ උපස්ථාන ශාලාවට පැමිණ පණවන ලද ආසනයෙහි වැඩසිටිසේක. වැඩහිඳ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂුන්ට ආමන්ත්‍රණය කර වදාළසේක. ´´මහණෙනි, තොපට මා විසින් යම් ධර්ම කෙනෙක් අවබෝධ කොට දේශනා කරන ලද්දාහුද, ඒ ධර්මයෝ කවරහුද? යම් ධර්ම කෙනෙක් වනාහි යම්සේ මේ ශාසන මාර්ග බ්‍රහ්මචය්‍ර්‍යාව සමෘධභාවයට පැමිණෙන්නේද, චිරස්ථායීව පවත්නේ වේද, බොහෝ ජනයාට හිත සැප පිණිස පවත්නේද, දෙව් මිනිසුන්ගේ අර්ථ සිද්ධිය හා හිත සැප පිණිස පවත්නේද, එසේ තොප විසින් මනාකොට ඉගෙන සේවනය කටයුත්තාහුද, නැවත නැවත පුහුණු කිරීම් වශයෙන් බහුල කටයුත්තාහුද, ඒ ධර්මයෝ කවරහුද යත්? සතර සතිපට්ඨාන ධර්මයෝය, සතර සම්‍යක් ප්‍රධාන ධර්මයෝය, සතර ඎධිපාද ධර්මයෝය, පංචේන්ද්‍රිය ධර්මයෝය, පංච බලයෝය, සප්ත බොජ්ජංග ධර්මයෝය, ආය්‍ර්‍ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගයය යන මෙ ධර්මයෝ මා විසින් අවබෝධ කොට දේශනා කරන ලද්දාහුය.´´
´´මහණෙනි, යම්සේ මේ ශාසන මාර්ග බ්‍රහ්මචය්‍ර්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේද, චිරස්ථායී වන්නේ වේද, බොහෝ ජනයාට හිත සැප පිණිස, ලොවට අනුකම්පා පිණිස, දෙව් මිනිසුන්ට වැඩ පිණිස, හිත සැප පිණිස පවත්නේද, එසේ ඒ සතර සතිපට්ඨාන ධර්මයෝ තොප විසින් යහපත් ලෙස ඉගෙන සේවනය කටයුත්තාහුය. වැඩිය යුත්තාහුය. බහුල වශයෙන් කටයුත්තාහුය´´ කියා වදාළ සේක.
77. ඉකබිතිව භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂුන්ට ආමන්ත්‍රණය කර වදාළ සේක. ´´දැන් වනාහි තොපට ආමන්ත්‍රණය කරමි. සියලු සංස්කාර ධර්මයෝ විනාශ වන්නාහ. අප්‍රමාද වීමෙන් (ශ්‍රමණ ධර්මය) සම්පාදනය කරව්. තථාගතයන් වහන්සේගේ පරිනිර්වාණය නොබෝ කලකින්ම වන්නේය. මෙයින් තුන් මාසයක් ගිය කල තථාගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන් පානසේකැයි´´ කියා වදාළ සේක. මේ වචනය වදාරා සුගත නම්වූ ශාස්තෲන් වහන්සේ නැවතද මෙසේ වදාළ සේක.
´´මාගේ වයස මුහුකුරා ගියේය. මාගේ ජීවත්වීම ස්වල්ප කාලයක්ම වන්නේය. මා විසින් මගේ පිහිට කරන ලද්දේය.මහණෙනි, තොප හැර තොප කෙරෙන් වෙන්ව නිවන් පුර යෙමි´´ කියා වදාළ සේක.
´´මහණෙනි, යහපත් සිහියෙන් යුක්තව අප්‍රමාදව යහපත් සිල් ඇතියෝව මනාකොට සංසිඳුනාවූ සිත් ඇතිව තම තමන්ගේ චිත්තය සුරක්‍ෂිව මනාකොට රක්‍ෂා කරවූ´´ කියා වදාළ සේක.
´´යම් පුද්ගලයෙක් තෙම මාගේ මෙ ධර්ම විනය දෙකෙහි අප්‍රමාදව වාසය කරන්නේද හෙතෙම ජාතියැයි කියන ලද භවොප්පත්තිය (නොහොත්) සසර හැසිරීමද හැර සංසාර දුක්ඛයාගේ කෙළවර කරන්නේයයි´´ කියා වදාළ සේක.
(තුන්වැනි බණවර නිමි)
78. ඉක්බිත්තෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පෙරවරු කාලයෙහි හැඳ පොරවා පාත්‍ර සිවුරු ගෙන විසාලා මහනුවරට පිඬු පිණිස පැමිණිසේක. වේසාලී පුරවරයෙහි පිඬු පිණිස හැසිර සවස් කාලයෙහි පිණ්ඩපාතයෙන් හැරී ආයේ ඇතෙක් මෙන් මුළු ශරීරයෙන් හැරී විසාලා නුවර දෙස බලා ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට කථාකර මෙසේ කීය. ´´ආනන්දය, තථාගතයන් වහන්සේගේ මේ වෙසාලී නම් පුරය අන්තිම දැකීම නම් වන්නේය. ආනන්දය, භණ්ඩ නම් ගම යම් තැනෙක්හිද එතැනට එළඹෙම්හයි´´ කී සේක. ඉක්බීත්තෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මහත්වූ භික්‍ෂු සංයා හා සමග භණ්ඩ නම් ග්‍රාමයට පැමිණ වැඩ වාසය කරන සේක. එකල්හි වනාහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂුන්ට කථාකර මෙසේ කී සේක.
79. ´´මහණෙනි, චතුර්විධ ධර්මයක් නොදැනීම හේතුකොටගෙන, අවබෝධ නොකිරීම හේතුකොටගෙන මෙසේ මේ දීර් කාලයක් මා විසින්ද තොප විසින්ද ඇවිදින ලදි. සසර සැරිසරන ලදි. කවර නම් චතුර්විධ ධර්මයක්ද? මහණෙනි, උතුම්වූ ශීලය, උතුම්වූ සමාධිය, උතුම්වූ ප්‍රඥාව, උතුම්වූ විමුක්තිය (නිවන) වෙත්. මහණෙනි, ඒ උතුම්වූ ශීලය, උතුම්වූ සමාධිය උතුම්වූ ප්‍රඥාව උතුම්වූ විමුක්තිය (නිවන) දැනගතිමි, අවබෝධ, කෙළෙමි, භවතණ්හාව මුලින් සිඳ දැමුවෙමි භවනෙත්තිය (භවයෙන් භවයට ගෙන යන කර්මය) නැති කරන ලදී. දැන් නැවත උප්පත්තියක් නැතැයි´´ වදාළහ.
80.මෙසේ වදාරා සුගත නම්වූ ශාස්තෲන් වහන්සේ මේ (අදහස් ඇති) ගාථා දෙක වදාළහ.
´´උතුම්වූ ශීලයද, උතුම්වූ සමාධියද, උතුම්වූ ප්‍රඥාවද, අනුත්තරවූ උතුම්වූ විමුක්තියද යන මේ සතර ආකාර ධර්මයෝ යසස් ඇත්තාවූ ගෞතමයන් වහන්සේ වසින් අවබෝධ කරන ලද්දාහුය.´´
´´සර්වඥයින් වහන්සේ මෙසේ තමන්ම (ස්වයම්භූඥානයෙන්) දැන භික්‍ෂූන්ට ධර්ම දේශනා කළහ. සසර දුක් කෙළවර කළාවූ, පසැස් ඇත්තාවූ ශාස්තෘවූ බුදුරජතෙම ක්ලේශ පරිනිර්වාණය කළෝය.´´
81.එකල්හිද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භණ්ඩ නම් ගම වැඩවසනසේක් බොහෝසෙයින් මේ ධර්ම කථාවම කරන සේක. (කෙසේද?) මේ සීලයයි මේ සමාධියයි, මේ ප්‍රඥාවයි, සීලයෙහි සිට වඩනලද සමාධිය මහත්ඵල මහත් අනුසස් ඇත්තේය. සමාධියෙහි සිට වඩන ලද ප්‍රඥාව මහත්ඵල මහත් අනුසස් ඇත්තීය. ප්‍රඥාවෙහි පිහිටා වඩන ලද සිත මනාකොට ආශ්‍රවයන් කෙරෙන් මිදෙන්නේය. ඒ කවරේද යත්? කාමාශ්‍රවයෝය, භවාශ්‍රවයෝය, දිට්ඨආශ්‍රවයෝය, අවිද්‍යාආශ්‍රවයෝය.
82.ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භණ්ඩ නම් ගම කැමති කාලයක් වාසය කොට ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වගන්සේට කථාකළහ. ´´ආනන්දය එන්න, හත්ථ නම් ගම යම් තැනකද, අම්බ නම් ගම යම් තැනකද, ජම්බු නම් ගම යම් තැනකද, භොග නම් ගම යම් තැනකද එතැනට යමුයි´´ වදාළහ.
83.එතැන්හිද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භොග නගරයෙහි ආනන්ද නම් චෛත්‍ය ස්ථානයෙහි වැඩ වෙසෙති. එකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂූන්ට කථාකළහ. ´´මහණෙනි, මේ සතර ආකාරවූ ´´මහාප්‍රදේශ´´ ධර්මයන් කියන්නෙමි. හොදින් අසව්.´´
84.´´මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම මෙසේ කියන්නේද, ´ඇවැත්නි, මෙය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරිපිටදීම අසන ලදි. පිළිගන්නා ලදී මේ ධර්මයයි, මේ විනයයි, මේ ශාස්තෲන් වහන්සේගේ අනුශාසනයයි´ කියායි. මහණෙනි, මේසේ කියන ලද ඒ මහණහුගේ වචනයට පළමු වෙන්ම(එක්වරටම) සතුටු නොවිය යුත්තේය. (ආක්‍රොශ වශයෙන්) අහක නොදැමිය යුත්තේය. සතුටුද නොවී, ප්‍රතික්‍ෂෙපද නොකොට ඒ පද ව්‍යංජනයන් හොඳින් ඉගෙන සූත්‍ර ධර්මයෙහි බහා සසඳා බැලිය යුතුය. විනය ධර්මය හා සංසන්දනය (එක්වීම) නොවන්නාහු නම්, ඒකාන්තයෙන් මේ වචනය භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනයක් (ධර්මයක්) නොවේ. මේ වචනය ඒම් භික්‍ෂූව විසින්ම වරදවා ගන්නා ලද්දකැයි තීරණයට පැමිණිය යුත්තේය. මෙසේ මේ වචනය දුරුකට යුත්තේය.´´
´´සූත්‍ර ධර්මය හා සමකර බලන්නේ, විනය ධර්මය හා සංසන්දනයකර බලන්නේ සූත්‍රධර්මය හා සම වෙද්ද, විනය ධර්ම හා සංසන්දනය වෙද්ද, මේ වචනය ඒකාන්තයෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනයක්මයයිද, මේ භික්‍ෂූව විසින්ද ඒ වචනය මනාකොට ගන්නා ලද්දේයයි තීරණයට පැමිණිය යුත්තේය. මහණෙනි, මේ පළමුවැනි මහා ප්‍රදේශ ධර්මයයි සිත්හි දරා ගනිත්වා.´´
85.´´යම් භික්‍ෂූවක් අසවල් ආවාසයෙහි ප්‍රධානවූ ස්ථවිරයන් සහිත භික්‍ෂූ සංයා වාසය කරයි. මේ ධර්මයයිද, මේ විනයයයිද, මේ ශාස්තෲන් වහන්සේගේ අනුශාසනයයිද, ඒ සංයාගේ ඉදිරිපිටදීම අසන ලද්දේය, පිළිගන්නා ලද්දේයයි´´ මෙසේ කියන්නේ වේද,
අසවල් නම් ආවාසයෙහි බහුශ්‍රුතවූ (බොහෝ උගත්) ආගතාගමවූ, (පැරණි පිටකත්‍රය ඇති) ධර්මය දන්නාවූ විනය දන්නාවූ, මාර්තෘකා පාලිය දන්නාවූ බොහෝවූ ස්ථවිර භික්‍ෂූහු වසන්නාහ. මා විසින් මේ ධර්මයයි කියාද, මේ විනයයි කියාද, මේ ශාස්තෲන් වහන්සේගේ අනුශාසනයයි කියාද ඒ තෙරුන් ඉදිරියේදීම අසන ලදි. පිළිගන්නා ලදි.´´
´´ඉදින් ඒ වචන සූත්‍ර ධර්මය හා සම කරන ලද්දේ විනය නීතිය හා සමකරන ලද්දේ, සූත්‍ර ධර්මය හා සමවෙද්ද, විනය නීතිය හා සමවෙද්ද, ඒකාන්තයෙන් මේ මේ වචනය භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනයකැයි තීරණයට පැමිණිය යුත්තේය. ඒ තෙරැන් වහන්සේවිසින්ද මනාකොට ගන්නා ලද්දකැයි තීරණයට පැමිණිය යිත්තේය. මහණෙනි, මේ තුන්වැනි වූ මහාපදෙස ධර්මයයි හොඳින් (සිත්හි) දරාගනිව්.
86.´´මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම මෙසේ කියන්නේද, අසවල් ආවාසයෙහි බහුශ්‍රුතවූ (බොැහා් උගත්) ආගතාගාමීවූ, (පැමිණි පිටකත්‍රය ධර්මය ඇති) ධර්මය දන්නාවූ, මාතෘකාපාලිය දන්නාවූ එක් ස්ථවිර භික්‍ෂුවක් වසයි. මාවිසින් මේ ධර්මයයි කියාද, මේ විනයයි කියාද, මේ ශාස්තෲන් වහන්සේගේ අනුශාසනයයි කියාද ඒ තෙරුන් ඉදිරියේදීම අසන ලදි. පිළිගන්නා ලදි´´ කියාය.
´´ඉදින් ඒ වචනය සූත්‍ර ධර්මය හා සම කරන ලද්දේ, විනය නීතිය හා සංසන්දනය කරන ලද්දේ, සූත්‍ර ධර්මය හා ගැළපේද, විනය නීතිය හා ගැළපේද, මේ වචනය ඒකාන්තයෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනකැයි කියාද, ඒ තෙරුන් විසින්ද මනාකොට ගන්නා ලද්දකැයි කියාද තීරණයකට පැමිණිය යත්තේය. මහණෙනි, මේ වනාහි මේ සතර වැනිවූ මහා ප්‍රදේශ ධර්මයයි.
87.එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භොග නම් නුවර කැමති කාලයක් වාසයකොට මහත්වූ භික්‍ෂූහු සංයා වහන්සේ හා සමග පාවා නම් නුවර චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයාගේ අඹවනයෙහි වාසය කරති.
චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අඹවනොද්‍යානයෙහි වාසය කරන්නෙියයි ඇසුයේමය. එවිට චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මනාකොට වැඳ, එක පැත්තක උන්නේය. චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයාට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ධර්මයෙනුත් කථාවෙන් මෙලොව පරලොව වැඩදක්වා දේශනා කළෝය. සිත්පහදවා දේශනා කළෝය. සිත තියුණු කළාහුය. එවිට සිත් පහදවන ලද්දාවූ සිත තියුණු කරන ලද්දාවූ චුන්ද නම් කර්මාර තෙම ´´ස්වාමීවූ භාග්‍යවතුන් වහන්ස, භික්‍ෂූහු සංයා වහන්සේ හා සමග සෙට දවස මාගේ භෝජනය පිළිගනු මැනවැයි´´ ආරාධනා කෙළේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නිශ්ශබ්ද භාවයෙන් ආරාධනාව පිළිගත්තෝය. එවිට චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ඉවසීම දැන උන් ආසනයෙන් නැගිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ ගෞරව වශයෙන් ගියේය.
88.එවිට චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රතෙම ඒ රාත්‍රිය ගතවූ කල තමන්ගේ ගෙදර මිහිරි කෑම්බීම්ද බොහෝවූ මෘදු සූකර මාංශද (පස්ගෝ රස යෙදූ මොලොක් බතක් නොහොත් රසායන බෙහෙතක්) මනාකොට පිළියෙල කරවා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට කාලය දැන්වූයේය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ උදය වරුවෙහි හොඳින් හැඳ පොරවා පාත්‍ර සිවුරු ගෙන භික්‍ෂූහු සංයා හා සමග චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයාගේගෙදරට පැමිණපනවන ලද ආසනයෙහි වැඩ හුන්නේය. වැඩහිඳ භාග්‍යවත් තෙම චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයාට කථාකර මෙසේ කීවෝය. ´´චුන්දය තා විසින් මෘදු සූකර මාංසයක් පිළලෙ කරන ලද්දේ වේද ඒ මෘදු සූකර මාංසයෙන් මා අනුභව කරව, යම් බඳුවූ අනුකුත් කෑම් බ්ම් ආදියත් පිළියෙල කරන ලද්දේ වේද ඒ අනෙකුත් කෑම බීම් අදියෙන් භික්‍ෂූ සංයා අනුභව කරවයි´´ කීවෝය. ´´එසේය ස්වාමීන් වහන්ස´´ කියා චුන්ද භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනයට උත්තරදී, යම් සූකරමාංශයක් පිළියෙල කරණ ලද්දේ වේද, ඒ සූකර මාංශයෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැළඳ වූයේය. එවුට භාග්‍යවත් තෙම චුන්දට කථාකොට මෙසේ කීවෝය. ´´චුන්දය, මා වළඳවා ඉතිරිවූ යම් ශුකර මාංශයක් ඇද්ද, එය වළක් හාරා එහි දමන්නයයි´´ කීවෝය. චුන්දය, දෙවියන් සහිතවූ, මරුන් සහිතවූ, බඹුන් සහිතවූ, මහණ බඹුණන් සහිතවූ, දෙවි මිනිසුන් සහිතවූ, සත්ව සමූහයා ඇති මේ සත්ව ලෝකයෙහි තථාගතයන් වහන්සේ හැර ඒ ශුකර මාංශය යමකු අනුභව කොට හොඳින් දිරීමට පැමිණේද එබඳු පුද්ගලයෙකු මම නොදන්නෙමියි´´ කීවෝය. චුන්ද ඉතිරිවූ ඒ මාංශය වළලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණියේය. චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයාට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ධර්මයෙන් යුක්තවූ කථාවෙන් කරුණු දක්වා සිත් පහදවා සිත තියුණු කරවා වදාරණ ලදුව උන් ආසනයෙන් නැහිට ගියේය.
89.එවිට චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයාගේ බත වැළදූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ලොහිත පක්ඛන්දිකා (රක්ත අතිසාරය) නම්වූ ක්‍රූර වූ අසනීපයක් හටගත්තේය. මරණය ළංව බලවත්වූ වේදනා ඇතිවූයේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සිහියෙන් යුක්තව දැනම වේදනා නැවැත්වීම වශයෙන් ඔබ මොබ නොහැරෙමින් ඒ වේදනා ඉවසා සිටියෝය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන්ට කථාකර මෙසේ කීවෝය. ´´එව, කුසිනාරා නම් නුවරට යමුයයි´´ කීවෝය. ´´එසේය ස්වාමීන් වහන්ස,´´ කියා ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්නේය.
එවිට භාග්‍යවත් බුදුරජානන් වහන්සේ මගින් ඉවත්ව එක්තරා ගසක් මූලකට පැමිණියේය. පැමිණ, ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට කථාකර මෙසේ කීවෝය. ´´ආනන්දය, තෙපි ම්ගේ සඟල සිව්ර සතරට නවා ආසනයක් කොට පනවව, ආනන්දය, ක්ලාන්තවූයෙමි හිඳගනිමියි´´ කීවෝය.
ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිර තෙම සඟල සිව්ර සතරට නවා ආසනයක් කොට පැනවීය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පනවනලද ඒ ආසනයෙහි වැඩ උන්හ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ කීවෝය. ´´ආනන්දය, තෙපි මට පැන් ගෙනව. ආනන්දය, පිපාසිතයෙම් පැන් බොන්නෙමියි´´ කීවෝය.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, දැන් පන්සියයක් පමණ ගැල් ඉක්ම ගියාහුය. ගැල් රෝදවලින් කැඩීගිය ස්වල්පවූ ඒ ජලය කැළඹ බොරව ගලා යන්නේය. ස්වාමීන් වහන්ස, පැහැදි දිය ඇත්තාවූ රසවත්වූ මිහිරි වතුර ඇත්තාවූ ඉතා සිහිල් වතුර ඇත්තාවූ මනාවූ තොට ඇති සිත් ප්‍රිය කරන්නාවූ මේ කකුත්ථා නම් ගඟ ඉතා නුදුරු වන්නීය. එහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පැන්ද පානය කරන්නේය. ශරීරය සිහිල් කරන්නේයයි´´ කියා දැන්නුවේය. දෙවෙනි වරද තුන්වෙනි වරද භාග්‍යවත් තෙම ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන්ට කථාකර මෙසේ කීවෝය.
´´ආනන්දය, තෙපි මට පැන් ගෙනව. ආනන්දය, පිපාසිත යෙමි. පැන් පානය කරන්නෙමියි´´ කීවෝය.
ආනන්ද ස්ථවිර තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දී පාත්‍රය ගෙන ඒ කුඩා ගංගාව යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. එකල්හි ගැල් රෝදවලින් කැපෙන ලද්දාවූ කැළඹි බොරව ගලා යන්නාවූ ඒ ඉතා කුඩා ගංගාව ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමීපයට එළඹෙන කල්හි ප්‍රසන්නව විශේෂයෙන්ම ප්‍රසන්නව නොකැළඹි පැහැදී ගලායන්නීය.
90.එවිට ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට මෙසේ සිතෙක් වූයේය. ´´තථාගතයන් වහන්සේගේ මහත්වූ ඎද්Ȁdධි ඇතිබව මහත්වූ ආනුභාව ඇතිබව ඒකාන්තයෙන් පුදුම වන්නේය. ඒකාන්තයෙන් ඉතා පුදුම වන්නේමය. ගැල් රෝදවලින් කැපී ගියාවූ කැළඹි බොර ගලා යන්නා වූ කුඩාවූ ගංගාව මා පැමිණි කල්හි ප්‍රසන්නව පැහැදී ගලා යන්නේයයි´´ කියා පාත්‍රයෙන් පැන් ගෙන භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙතට පැමිණියේය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පැන් වැළඳුවෝය.
91.එකල ආළාරකාලාම නම් තවුසාගේ ශ්‍රාවකවූ පුක්කුස නම් මල්ල රාජ පුත්‍රයෙක් කුසිනාරා නුවරින් පාවා නම් නුවරට යන දීර් මාර්ගයට පැමිණියේ වෙයි. පුක්කුස නම් මල්ලරාජ පුත්‍ර තෙම එක්තරා ගසක්මුල වැඩ උන්නාවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දුටුයේය දැක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීවේය.
92.´´ස්වාමීන් වහන්ස පුදුමයකි, සමීපයෙන් ගියාවූ පන්සියයක් පමණවූ ඒ ගැල් නොදක්නේය. ගැල් හඬද නොඅසන්නේයයි´´ කියා ආළාරකාලාම නම්වූ තවුසා කෙරෙහි මහත්වූ පැහැදීම ප්‍රකාශ කළේය.
93.´´පුක්කුස නම් මල්ලරාජ පුත්‍රය, යමෙක් මෙත් සිතින් යුක්තව නොනිදා හිඳම තමන්ට සමීපව ගියාවූ පන්සියයක් පමණ ගැල්හඬ නොඅසන්නේ වේද, අනිකුත් යමෙක් සිතින් යුක්තව නොනිඳා හිදීම මහත්වූ වර්ෂාව වස්නා කල්හි එසේ වස්නා ලද වර්ෂා ජලය පෘථවිසෙහි පැතිර එකලාව ගලා යන කල්හි මහත්වූ ඒ වර්ෂාවන්ගේ අතරින් අතර විදුලියපැහැර පවත්නා කල්හි භයානකවූ සෙනහඩ පවත්නා කල්හි නොදක්නේ වේද, ඒ මේ ගර්ජනාදී ශබ්දය නොඅසන්නේ වෙද, ඒ කුමකැයි සිතන්නෙහිද? මේ දෙයාකාරයෙන් කවර කාරණයක් ඉතා දුෂ්කර හෝ වේද, අපහසුවෙන් හෝ වන්නේ වේදැයි´´ ඇසුවෝය. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, වස්නාලද වර්ෂා මේ ගර්ජනාදීන්ගේ නොදැක්ම හා එහි පවත්නා ශබ්ද නොඇසීමයයි කියනලද මේ කාරණයම ඉතා දුෂ්කර වන්නේය. අපහසු වන්නේයයි´´ කීවේය.
94.´´පුක්කුස නම් මල්ල රාජ පුත්‍රය, මම එක්තරා කාලයෙක්හි ආතුමා නම් නුවර සමීපයෙහිවූ භූසාගාර (ගොසම් පාගන ගෙයක-කමතක) වාසය කෙළෙමි. එකල මහත් වර්ෂා වසින කල්හි, අතරතුර විදුලිය පැහැර පවත්නා කල්හි, මහත් හෙන පුපුරන කල්හි භූසාගාර නම් මා වසන ස්ථානය සමීපයෙහිවූ කුඹුරෙහි සීසාන්නාවූ ගොවියන් දෙදෙනෙකු හා ගොන් සතර දෙනෙක්ද හෙන වැදීමෙන් නැසුණාහුය. මම භූසාගාරයෙන් (කමතෙන්) පිටතට නික්ම කමතෙහි දොරටුව සමීපයෙහි අවකාශ ඇති ස්ථානයේ සක්මන් කෙරෙමි. එවිට ඒක්තරා පුරුෂයෙක් ඒ මහත්වූ ජන සමූහයා කෙරෙන් නික්ම මා වෙත පැමිණියේය. ඒ පුරුෂයාට මම මෙසේ කීයෙමි.
95.´´ඇවත, මේ මහාජන සමූහයා රැස්වූයේ කුමක් පිණිසදැයි´´ කියා ඇසුවෙමි. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, දැන් වනාහි මහත් වැසිවසින කල්හි විදුලිකොටමින් හෙන පුපුරන කල්හි හෙණ වැදීමෙන් ගොවියන් දෙදෙනෙකු හා ගොන් සතර දෙනෙක්ද නැසුණාහුස. ඒ කාරණයෙන් මෙතැන්හි මේ මහජන සමූහයා රැස්වූයේයයි´´ කීයේය. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, නුඹවහන්සේ ඒ මහත් වැසිවසන කල්හි විදුලිකොටමින් හෙන පුපුරන කල්හි ඒ විදුලි කෙටීම ආදිය නෝමදුටුවේද? එහි පවත්නාලද ශබ්දයද නොඇසුවේදැයි´´ ඇසුවේය. ´´එසේය ඇවැත්නි කීවෙමි. ඒ නොදැක නොඅසා ඒකාන්තයෙන් මහණවූ තැනැත්තෝ එවැනි ශාන්තවූවීහරණයෙන් යුක්තව වාසය කරන්නාහුය´´ කියා මා කෙරෙහි මහත්වූ පැහැදීම ප්‍රකාශකොට මට මනා කොට වැඳ ගෞරව දැක්වීමෙන් ගියේයයි´´ කීවෝය.
96.මෙසේ කී කල පුක්කුස නම් මල්ලරාජ පුත්‍රතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ දැන්නුවේය. ´´ස්වාමීවූ භාග්‍යවත් බුදුරජාණන් වහන්ස, ඒ මම ආළාරකාලාමනම් තාපසයන් කෙරෙහි මාගේ යම් පැහැදීමක් ඇද්ද ඒ පැහැදීම මහත්වූ සැඩසුළගෙහි හෝ හරිමි. ශ්‍රීවූ වතුර සැඩපාර ඇති ගංගාවක හෝ හරිමියි´´ කියා මෙසේ දැන්නුවේය. ´´ස්වාමීවූ භාග්‍යවත් බුදුරජාණන් වහන්ස, ඉතා යහපත, ඒ මම භාග්‍යවතුන් වහන්සේද ධර්මයද මහාසංයාද සරණකොට යෙමි. අද පටන් ජීවිතාන්තය දක්වා සරණ ගියාවූ උපාසකයෙකුකොට මා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දරාගනිත්වායි´´ කීවේය.
97.එවිට පුක්කුස නම් මල්ලරාජ පුත්‍රතෙම එක්තරා පුරුෂයෙකුහට කථාකර මෙසේ කීවේය. ´´පුරුෂය, තෝ යව, මාගේ පෙරවීමට සුදුසුවූ රන්වන්වූ සියුම්වූ සිනිඳු වස්ත්‍රදෙක ගෙන එවයි´´ කීයේය. ´´එසේය, වහන්සැයි´´ කියා ඒ පුරුෂතෙම ඒ රන්වන් වස්ත්‍රදෙක ගෙනවුත් දුන්නේය. එවිට පුක්කුස නම් මල්ලරාජ පුත්‍රතෙමඒ රන්වන්වූ සියුම්වූ සිනිඳුවූ වස්ත්‍ර දෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙතට ගෙනගොස් ´´ස්වාමීන් වහන්ස, මාගේ මේ වස්ත්‍රදෙකය. ස්වාමීන් වහන්සේ මට අනුකම්පා පිණිස එය පිළිගනිත්වායයි´´ කීවේය. ´´පුක්කුස නම් මල්ලරාජපුත්‍රය, එසේවී නම් එක් වස්ත්‍රයකින් මා හැඳවීම කරව එකකින් ආනන්දයන් හන්ඳව´´ කියා දැන්නුවේය. ´´එසේය, ස්වාමීන් වහන්සැ´´යි කියා එක් වස්ත්‍රයකින් බුදුරජාණන් වහන්සේද එකකින් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේද හැන්දවීය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් පුක්කුස නම් මල්ලරාජ පුත්‍රයාට දැහැමි කථාවකින් කරුණු දැක්වූහ, සමාදන් කරවූහ, සිත තියුණු කරවූහ, සිත පැහැද වූහ. පුක්කුස නම් මල්ලරාජ පුත්‍රතෙම උන් ආසනයෙන් නැගිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ ගෞරවයෙන් ගියේය.
98.එවිට ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරතෙම පුක්කුස නම් මල්ලරාජ පුත්‍රයා ගිය නොබෝ වේලාවකින් ඒ වස්ත්‍ර දෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ශරීරයට එළවූයේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේශරීරයට පළඳවන ඒ රන්පාටවූ වස්ත්‍රදෙක ගිනිදැල් නැති ගිනි අඟුරුමෙන් ඇතුළත දීප්තියෙන් බබළන්ට විය. එවිට අයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිර තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ දැන්නුවේය. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, පුදුමයකි, තථාගතයන් වහන්සේගේ හමේ පාට සෑම කල්හි ඉතා පිරිසිදු වන්නේය. ස්වාමීන් වහන්ස, මේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ශරීරයට පළඳවන ලද්දාවූ ඒ වස්ත්‍ර දෙක ගිනිදැල් නැති ගිනි අඟුරුමෙන් දීප්තිමත්ව බබළන්නේයයි´´ දැන්නුවේය. ආනන්දය, ඒ කාරණය එසේමය. තථාගත තෙම යම් රාත්‍රියෙක්හි ඉතා උතුම්වූ සම්‍යක් සම් බෝධිය මනා කොට අවබෝධ කරන්නේ වේද, යම් රාත්‍රියෙක්හි අනුපාදිශෙෂ නිර්වාණ ධාතුවෙන් පිරිනිවන් පාන්නේවේද, ආනන්දය, මේ කාල දෙකෙහි තථාගතයන් වහන්සේගේ හමේ පාට අතිශයෙන් පිරිසිදුව බබළන්නේය. ආනන්දය, අද රාත්‍රියේ අන්තිම යාමයෙහි කුසිනාරා පුරය අසළවූ මල්ල රජ දරුවන්ගේ උපවර්තන නම් සල් වනයෙහි යමක සල් ගස් දෙක අතරෙහි තථාගතයන් වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑම වන්නේයයි´´ කීවෝය.
99.එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මහත්වූ භික්‍ෂූ සංයා වහන්සේ හා සමග කකුත්ථා නම් ගංගාව ලඟට පැමිණ, කකුත්ථා නම් ගඟට බැස පැන් නහා පැන් පානය කොට එයින් ගොඩ නැගී අඹ වනයට පැමිණියෝය. පැමිණ, ආයුෂ්මත් චුන්දක ස්ථවිරයන් වහන්සේට කථාකර මෙසේ කීවෝය. ´´චුන්දකය, තෙපි මාගේ සඟළ සිවුර සතර පටක් කොට පනවව. චුන්දකය, ක්ලාන්තවෙමි, සයනය කරන්නෙමියි´´ කීවෝය. චුන්දක ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සඟළ සිවුර සතර පටක් කොට ආසනයක් පැනවූයේය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දකුණු ශ්‍රීපාදය උඩ වාම ශ්‍රීපාදය තබා සිහිනුවණින් යුක්තව නැගිටින වේලාව සිතා දකුණැලයෙන් උතුම්වූ සිංහස්‍යොවෙන් සැතපුණෝය. ආයුෂ්මත්වූ චුන්දක ස්ථවිරයන් වහන්සේද භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ඉදිරියෙහි හුන්නේය.
100.එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට කථාකර මෙසේ කීවෝය. ´´ආනන්දය, චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයාහට ´´යම් බඳුවූ තාගේ අන්තිම පිණ්ඩ පාතය වදාළ තථාගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන් පා වදාළසේකැයි´´ කිසි පසුතැවිල්ලක් වන්නේ නම් ඒ ඔහුට අලාභයක් වන්නේය. ඔහු විසින් අයහපතක් ලබන ලද්දේය. එහෙයින් ආනන්දය, චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයාගේ පසුතැවිල්ල මෙපරිද්දෙන් දුරු කටයුත්තේය. ´´චුන්දය, යම් බඳුවූ තාගේ අන්තිම පිණ්ඩ පාතය වළඳා තථාගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන් පා වදාළ සේක් වේද, එය තොපට ලාභයක් වන්නේය. එයින් තොප විසින් යහපතක්ම ලබන ලද්දේය. සමවූ සම විපාක ඇත්තාවූ අනිකුත් පිණ්ඩපාතයන්ට වඩා ඉතා මහත් ඵල මහානිසංස ඇත්තාවූ පිණ්ඩපාත දෙකක් වන්නාහුයයි කියා භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සම්මුඛයෙන්ම අසන ලදී. සම්මුඛයෙන්ම පිළිගන්නා ලද්දේය. තථාගත තෙම යම් පිණ්ඩපාතයක් වළඳා, ඊට වඩා උතුම්වූ දෙයක් නැතිවූ සම්‍යක් සම්බෝධිය මනාකොට අවබෝධ කිරීම් වශයෙන් ලොවුතුරා බුදුවන සේක්ද, යම් බඳු පිණ්ඩපාතයක් වළඳා නථාගතයන් වහන්සේ අනුපාදිශෙෂ නිර්වාණ ධාතුවෙන් පිරිනිවන් පා වදාරණ සේක්ද, යන මේ පිණ්ඩපාත දෙක සම ඵල ඇති වන්නාහුය. සෙසු පිණ්ඩපාතයන්ට වඩා මහත්ඵල මහානිසංස වන්නාහුය කියායි. ආයුෂ්මත්වූ චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයා විසින් ආයුෂය පිණිස පවත්නා ශරීර වර්ණය පිණිස පවත්නාවූ දිව්‍ය මනුෂ්‍යාදී සැප පිණිස පවත්නාවූ යස පිරිවර සම්පත්තිය පිණිස පවත්නාවූස්වර්ග සම්පත්තිය පිණිස පවත්නාවූ අධිපති භාවය පිණිස පවත්නාවූ කුශල කර්මයක් රැස්කරන ලද්දේය´´ යනුවෙන් චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයාගේ පසුතැවිල්ල මෙසේ දුරු කටයුත්තේයයි´´ කීවෝය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කාරණය දැන ඒ ඒ වේලාවෙහි මේ ප්‍රිති වාක්‍යය පහළ කළසේක.
´´දන් දෙන්නාහට පිං වැඩෙන්නේය. ශීල සංවරයෙන් සංවරවූවහුට පස්ආකාරවූ වෛර නොවැඩෙන්නාහුය. ඤාණ සම්පන්න පුද්ගලතෙම ලාමකවූ අකුසලය දුරු කරන්නේය. රාග වෙෂ මොහාදිය ක්‍ෂයකිරීම හේතු කොටගෙන ඒ තථාගත තෙම පරිනිර්වාණයෙන් පිරිනිවීයේය´´ කියා වදාළසේක.
හතරවෙනි බණවර නිමියේය.
101.එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ, ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට කථාකර මෙසේ කීවෝය. ´´ආනන්දය, එව, යම්හ, හිරඤඤවතී නම් ගඞගාවගේ එගොඩ ඉවුර යම් තැනෙක්හිද කුසිනාරා නුවර මල්ලව රජුන්ගේ උපවර්තන නම්වූ සල්වනය යම් තැනකද එතැනට පැමිණෙම්හයි´´ කීවෝය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මහත්වූ භික්‍ෂූ සංයා හා සමග එතැනට පැමිණියෝය. පැමිණ, ආයෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට කථාකර මෙසේ කීවෝය. ´´ආනන්දය, තෙපි මට යමක සල්ගස් දෙදෙන අතුරෙහි හිස උතුරට තබා ආසනයක් පනවව. ආනන්දය, ඉතා ක්ලාන්ත යෙමි, සයනය කරමියි´´ කීවෝය. ආනන්ද ස්ථවිරතෙම යමක සල්ගස් අතුරෙහි හිස උතුරට තබා ආසනයක් පැණවූයේය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දකුණු ශ්‍රීපාදය උඩ වම් ශ්‍රීපාදය තබා සිහි නුවණින් යුක්තව දකුණැලයෙන් සිංහසෙය්‍යාවෙන් සැතපුණෝය.
102.එකල යමක සල්ගස්දෙක සැමතැනම අකාලයට පිපුන මල්වලින් ගැවසීගත්හ. ඒ ගස් දෙවියන්විසින් සොලවන ලදුව තථාගතයන් වහන්සේගේ ශරීරය මත මල් වගුරවන්නාහුය. බොහෝ සෙයින්ම මල් අතුලාක් මෙන් වගුරවන්නාහුය. නිරන්තරයෙන් හාත්පස මල් වගුරවන්නාහුය. දව්‍යමයවූ පරසතු මදාරාමල්ද අහසින් වැටෙන්නාහුය. ඒ මල්ද තථාගතයන් වහන්සේගේ ශරීරය මත වැගිරෙන්නාහුය. තථාගතයන් වහන්සේට පූජා පිණිස දිව්‍යමයවූ සඳුන් කුඩුද අහසින් වැටෙන්නාහුය. ඒ දිව්‍ය සඳුන් කුඩුද තථාගතයන් වහන්සේගේ ශරීරය මත විසිරෙන්නාහුය. තථාගතයන් වහන්සේට පූජා පිණිස දිව්‍යමයවූ පංචතූර්ය්‍ය නාදයෝද ආකාශයෙහි පවත්වන්නාහුය. තථාගතයන් වහන්සේට පූජා පිණිස දිව්‍යමය ශීතිකාද අහසෙහි පවත්නාහුය.
103.එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන්ට කථාකර තථාගතයන් වහන්සේට පූජා පිණිස තථාගතයන් වහන්සේගේ ශරීරය මත මල් ආදිය වගුරවන්නාහුයයි කීවෝය.
´´ආනන්දය, මෙතෙක්වූ පූජාවෙන් තථාගත තෙම සත්කාර කරන ලද්දේ ගරු කරන ලද්දේසිතින් බුහුමන් කරන ලද්දේත් පූජා කරන ලද්දේත් උපස්ථාන කිරීම් වශයෙන් පුදන ලද්දේත් නොවන්නේය.
´´ආනන්දය, යම් කිසි භික්‍ෂූවක් හෝ භික්‍ෂූණියක් හෝ උපාසකයෙක් හෝ උපාසිකාවක් හෝ නව විධවූ ලෝකෝත්තර ධර්මයට අනුව පිළිපදිමින් වාසය කරන්නේ වේද, පුද්ගලතෙම තථාගතයන් වහන්සේට සත්කාර කර්න්නේ වෙයි, ගරු කර්න්නේ වෙයි, සිතින් බුහුමන් කරන්නේද වෙයි, පූජා කරන්නේද වෙයි, උතුමවූ පූජාවෙන්ද පුදන්නේ වෙයි. ආනන්දය, එහෙයින් ධර්මානුධර්ම හැසිරීමෙන් යුක්තව වාසය කරම්හ. නිවනට සුදුසු ප්‍රතිපත්තියෙහි යෙදී අනුධර්ම චාරීව වාසය කරම්හයි කියා ආනන්ද, තොප විසින් මෙසේ හික්මියයුතු වන්නේයයි´´ දෙශනා කළෝය.
104.එසමයෙහි ආයුෂ්මත්වූ උපවාන ස්ථවිර තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පවන් සලමින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරියේ සිටියේ වෙයි.
එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත්වූ උපවාන ස්ථවිරයන්ට ´´මහණ තෝ මාගේ ඉදිරියෙහි නොසිට ඉවත් වෙවයි´´ කීවෝය. එවිට ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට මෙසේ සිතිවිල්ලක් වූයේය. ´´මේ ආයුෂ්මත්වූ උපවාන ස්ථවිරතෙම ඉතා බොහෝ කාලයක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උපස්ථාන කරනලද කෙනක. සමීපයෙහි කිට්ටුව හැසුරුණේය. එසේ වූවත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැන් මේ අන්තිම කාලයෙහි ආයුෂ්මත්වූ උපවාන ස්ථවිරයන් ඉවත් කළෝය. ඊට හේතුව කවරේද? ඊට කාරණය කවරේද?´´ කියා සිතුනේය.
105.එසේ ඉවත් කිරීමට හේතුත කවරේද, ඊට කාරණය කවරේදැයි ඇසුවේය. ´´ආනන්දය, බොහේා් සෙයින් දසදහසක් සක්වල දෙවියෝ තථාගතයන් වහන්සේ දක්නා පිණිස රැස්වුනාහුය. ආනන්දය, කුසිනාරා නුවර පටන් මල්ල රජුන්ගේ උපවර්තන නම් සාලවනය දක්වා හාත්පසින් දොළොස් යොදුනක් පමණ තන්හි අස්ලොම් අගක් හෙලා ලන පමණ තැනකුදු උසස් දෙවියන්ගෙන් හිස් ප්‍රදෙශයක් නැත්තේය. ආනන්දය, දෙවියෝ මෙසේ අගුණ කියන්නාහුය. ´´අපි අවසාන කාලයෙහි තථාගතයන් වහන්සේ දක්නට නොලබම්හයි´´ දෙවියෝ අගුණ කියත්යයි´´ කීවෝය.
106.´´ස්වාමීවූ භාග්‍යවතුන් වහන්ස, ඒ දෙවියෝ ඔබ වහන්සේ ගැන කුමක් සිතව්දැයි ඇසුවෝය. ´´ආනන්දය, අහසෙහි පොළවක් මවා එය පොළොවයයි හඟින්නාවූ දෙවිකෙනෙක් ඇත්තාහුය, ඒ දෙවියෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉතා වහාම පිරිනිවන් පා වදාරණ සේකැයි කියා හිසකෙස් විසුරුවාගෙන හිස අත් බැඳගෙන මහා ශෝකයෙන් හඩන්නාහුය. මැදින් කැඩුනාක් මෙන් එතැන මෙතැන වැටෙන්නාහුය. පෘථවියෙහි වැටෙන්නාහුය, හැපෙන්නාහුය, පෙරළෙන්නාහුය. ආනන්දය පෘථවියෙහි දෙවියන්ට පිහිටිය හැකි සේ පොළොව මවාගත් දෙවිකෙනෙක් ඇත්තාහුය. ඒ දෙවියෝ එසේම ශෝක දක්වන්නාහුය, යම් අනාගාමී රහත් දෙවිකෙනෙක් ඇද්ද ඒ දෙවියෝ සියලු සංස්කාරයෝම අනිත්‍ය වන්නාහුය, ඒ මෙතැන්හි නිත්‍ය බවක් කොයින් ලබමෝදැයි´´ කියා සිහි නුවණින් යුක්තව ඉවසන්නාහුය.
107.එවිට ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ, ´´ස්වාමීන් වහන්ස, මීට ඉහත ඒ ඒ දිසාවෙහි වස්වැසුවාවූ භික්‍ෂූහු තථාගතයන් වහන්සේ දක්නා පිණිස එන්නාහුය. අපි සිතින් වඩනලද මෛත්‍රී භාවනාදිය ඇති ඒ භික්‍ෂූන් දකින්නටද, සේවනය කරන්නටද ලබම්හ. භාග්‍යවතුන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ඇවෑමෙන් මෛත්‍රී භාවනාදියෙහි යෙදී වාසය කරන්නාවූ ඒ භික්‍ෂූන් වහන්සේලා දැකීමටද, සේවනය කිරීමටද අපි නොලබම්හයි´´ කියා දැන්නුවේය.
108.´´ආනන්දය, ශ්‍රඞාවන්ත පුද්ගලයාහට දැකීමට සුදුසුවූ දැකීමෙන් සංවේගය උපදවන්නාවූ ස්ථාන සතරක් වෙත්. ඒ ස්ථාන සතර නම් කවරහුද? ආනන්දය, ´´මෙහි තථාගත තෙම උපන්නේයයි´´ ශ්‍රඞාවන්ත කුලපුත්‍රයාහට දැකීමට සුදුසුවූ සංවේග උපදවන්නාවූ මේ ස්ථානස වන්නේය. ´´මෙහි තථාගත තෙම අනුත්තරවූ සම්‍යක් සම්බෝධිය අවබෝධ කෙළේයයි´´ ශ්‍රඞාවන්ත කුලපුත්‍රයාහට දැකීමට සුදුසුවූ සංවේග උපදවන්නාවූ ස්ථානයයි. ආනන්දය, ´´මෙහි තථාගත තෙම ඉතා උතුම්වූ ධර්ම චක්‍රය පැවැත්වූයේයි´´ ශ්‍රඞාවන්ත කුලපුත්‍රයාහට දැකීමට සුදුසුවූ සංවේග උපදවන්නාවූ ස්ථානයයි. ආනන්දය, ´´මෙහි තථාගත තෙම අනුපාදිශෙෂ නිර්වාණ ධාතුවෙන් පිරිනිවන් පා වදාළේයයි´´ ශ්‍රඞාවන්ත කුලපුත්‍රයාහට දැකීමට සුදුසුවූ සංවේග උපදවන්නාවූ ස්ථානයයි. ආනන්දය, ´´මෙහි තථාගත තෙම ලොව උපන්නේයයි කියාද, මෙහි තථාගත තෙම ඉතා උතුම්වූ සම්‍යක් සම්බෝධිය අවබෝධ කෙළේයයි කියාද, මෙහි තථාගතයන් විසින් ඉතා උතුම්වූ ධර්ම චක්‍රය පවත්වන ලද්දේයයි කියාද, මෙහි තථාගත තෙම අනුපාදිශෙෂ නිර්වාණ ධාතුවෙන් පිරිනිවන් පෑවේයයි කියාද, ශ්‍රඞාවන්ත භික්‍ෂූ, භික්‍ෂූණී, උපාසක, උපාසිකාවෝ පැමිණෙන්නාහුය. ආනන්දය, බෝධි චෛත්‍යාදිය වඳිමින් චෛත්‍යයන් වෙත ගමන් කරමින් ඇවිදින්නාවූ යම්කිසි කෙනෙක් පැහැදි සිතින් කාලක්‍රියා කරන්නාහු වෙද්ද ඔහු සියල්ලෝම ශරීර භෙදයෙන් මරණින් පසු සැපයෙන් යුත් දිව්‍යලෝකයෙහි උපදින්නාහුයයි´´ වදාළේය.
109.´´ස්වාමීන් වහන්ස, අපි ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි කෙසේ පිළිපදිමෝදැයි?´´ ඇසුව්ය. ´´ආනන්දය, යම් මේ ස්ත්‍රීන්ගේ නොදැක්මෙන් ඇද්ද ඒ නොදැක්මම උතුම්වූ ප්‍රතිපත්තියයි´´ කීවෝය. ´´භාග්‍යවතුන් වහන්ස, දැකීමෙක් ඇති කල්හි කෙසේ පිළිපදිමෝදැයි´´ ඇසුවේය. ´´ආනන්දය, කථානොකිරීමම උතුමැයි´´ කීවෝය. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, කථාකරන්නහු විසින් කෙසේ පිළිපැද්ද යුත්තේදැයි´´ ඇසුවේය. ´´ආනන්දය, සිහියෙන් යුක්තවිය යතුයයි´´ කීවෝය.
110.´´ස්වාමීන් වහන්ස, අපි තථාගතයන් වහන්සේගේ මෘත ශරීරයට කෙසේ පිළිපදිමෝදැයි´´ ඇසුවේය.
´´ආනන්දය, තථාගතයන් වහන්සේගේ ශරීර පූජාව පිණිස තෙපි වෙහෙස නොවව්. ආනන්දය, තෙපි වනාහි උත්තමාර්ථයවූ අර්හත්වය පිණිස උත්සාහ කරව්. අර්හත්වය පිණිස යෙදී වාසය කරව්, වීර්ය්‍ය ඇතිව අර්හත්වයෙහි අප්‍රමාදව වාසය කරව්. කාය ජීවිත දෙක්හි ආශාව අත්හැර වාසය කරව්යයි´´ දේශනා කළෝය.
´´තථාගතයන් වහන්සේ කෙරෙහි පැහැදුනාවූ ක්‍ෂත්‍රිය පණ්ඩිතයෝද, බ්‍රාහ්මණ පණ්ඩිතයෝද, ගෘහපති පණ්ඩිතයෝද ඇත්තාහුය. ඔව්හු තථාගතයන් වහන්සේගෙ ශරීර පූජාව කරන්නාහුයයි´´ වදාළේය.
111.´´ස්වාමීන් වහන්ස, තථාගතයන් වහන්සේගේ ශරීරයෙහි කෙසේ පිළිපැද්ද යුත්තේදැයි´´ ඇසුවේය.
´´ආනන්දය, චක්‍රවර්ති රජුගේ ශරීරයෙහි යම්සේ පිළිපදින්නාහුද තථාගතයන් වහන්සේගේ මෘතශරීරයෙහිද එපරිද්දෙන්ම පිළිපැද්ද යුත්තේයයි´´ කීවෝය.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, චක්‍රවර්ති රජුගේ මෘත ශරීරයෙහි කෙසේ පිළිපදින්නාහුදැයි´´ ඇසුවේය.
´´ආනන්දය චක්‍රවර්ති රජහුගේ මෘත ශරීරය අලුත්වූ කසී වස්ත්‍රයෙන් වෙළන්නාහුය. ඊටපසු මනාකොට නගා හදනලද කපු පුලුනෙන් වෙළන්නාහුය, ඊටපසු අලුත්වූ කසී වස්ත්‍රයෙන් වෙළන්නාහුය. මෙම ක්‍රමයෙන් පන්සියයක් පමණ පුළුන් වස්ත්‍ර දෙකෙන් දෙක සක්විති රජුහුගේ මෘත ශරීරය වෙළා රත්තරනින් සැදූ තෙල්දැමූ දෙණක තබා අනික් රන් පියනකින් වසා සියලු සුවඳ දරින් දරසෑයක් කොට චක්‍රවර්ති රජහුගේ ශරීරය දවන්නාහුය. සතරමං සන්ධියක චක්‍රවර්ති රජහුගේ ථූපයක් (සොහොනක්) කරන්නාහුය. ආනන්දය, සක්විති රජහුගේ ශරීරයෙහි, යම් ආකාරයකින් පිළිපදින්නාහු වෙද්ද, එපරිද්දේන්ම තථාගතයන් වහන්සේගේ ශරීරයද පිළිපැද්ද යුත්තේය. සතරමං සන්ධියක තථාගතයන් වහන්සේගේ චෛත්‍යය කටයුත්තේය. ඒ සර්වඥ චෛත්‍යයෙහි යම් සත්වකෙනෙක් මල් පහන් සුවඳ ආදිය පූජා කරන්නාහු වෙද්ද, හොඳින් වඳින්නාහු වෙද්ද, සිත හෝ පහදවන්නාහු වෙද්ද, ඒ කුසලය ඔවුන්ට ඉතා බොහෝ දීර්ගකාලයක් හිත සැප පිණිස වන්නේයයි´´ කීවෝය.
112.´´ආනන්දය, චෛත්‍යයට සුදුසුවූ පුද්ගලයෝ මොහු සතර දෙනෙක් වෙත්, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුඞවූ තථාගත තෙම, පසේබුදු රජතෙම, සර්වඥ ශ්‍රාවක තෙම, සක්විතිරජ තෙම චෛත්‍යයට සුදුසු වන්නෝය.
´´ආනන්දය, කවර නම් අර්ථ සිඬියක් පිණිස අර්හත් සම්‍යක් සම්බුඞවූ තථාගත තෙම චෛත්‍යයට සුදුසු වන්නේදැයි යතහොත් ´´මේ භාග්‍යවත් අර්හත් සම්‍යක් සම්බුඞ සර්වඥයන් වහන්සේගේ චෛත්‍යයයි´´ කියා, ආනන්දය, බොහෝ ජනයෝ සිත්පහදවත්. ඔව්හු ඒ චෛ්ත්‍යය කෙරෙහි සිත් පහදවාගෙන ශරීර විනාශවී මරණින් මත්තෙහි සැපයෙන් යුත් ස්වර්ග ලෝකයෙහි උපදනාහුය.
´´ආනන්දය, පසේ බුදුරජතෙම හා තථාගත ශ්‍රාවකතෙම චක්‍රවර්ති රජතෙම චෛත්‍යයට සුදුසු වන්නේත් එසේමය.
113.එවිට ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරතෙම විහාරයට ඇතුල්වී දොර අගුල් කණුවෙහි එල්ලීගෙන ´´මම ඒකාන්තයෙන් කටයුතු සහිතවූ ශෛක්‍ෂ පුද්ගලයෙක් වීමි. මට අවවාද කරන්නාවූ මාගේ ශාස්තෲන් වහන්සේ පිරිනිවන් පාන්නෝයි´´ කියමින් හඬ හඬා උන්නේය. අවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂූන් කැඳවා ´´ආනන්දයන් කැඳවාගෙන එවයි´´ කීවෝය. ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරතෙම පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට හොඳින් වැඳ එක්පැත්තක උන්නේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ කීවෝය.
114.´´ආනන්දය, නොහඬව, ශෝක නොකරව. ආනන්දය, සියලුම ප්‍රිය මනාප වස්තුවෙන් වෙන්වන බව තොරවන බව අන් බවකට පැමිණෙන බව මා විසින් පළමු කොටම කියන ලද්දේ නොවේද, ආනන්දය ඒ කාරණය දැන් මෙතැන්හි කොයින් ලැබේද? යම් දෙයක් හටගත්තේද, පහළ වූයේද, ප්‍රත්‍යයන් එක්ව කරණ ලද්දේද, විනාශවන ස්වභාව ඇත්තේද, එය තථාගත ශරීරය වුවත් විනාශ නොවේවායි සිතුවත් ඒසේවීමට හේතුවක් කරුණක් නැත්තේය.
´´ආනන්දය, තොප විසින් බොහෝ කාලයක් මුළුල්ලෙහි ඉදිරිපිටය නොඉදිරිපිටය කියා වෙනසක් නැතිව හිතවත්වම සතුටින්ම මෛත්‍රියෙන් යුක්තව අප්‍රමාණවූ කායික කටයුතු වලින්ද, වචනයෙන්ද, අප්‍රමාණවූ මනෝකර්මවලින්ද, තථාගතයන් වහන්සේට උපස්ථාන කරන ලදි. ආනන්දය, තෙපි කරන ලද බොහෝ පින් ඇත්තාහුය. උත්සාහ කරව! වහා රහත්බවට පැමිණෙන්නෙහියයි´´ කීවෝය.
115. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂුන්ට අඞගා මෙසේ කීවෝය. ´´මහණෙනි, ඉකුත්ව ගියාවූ දීර්වූ අතීත කාලයෙහි යම් ඒ අර්හත් සම්‍යක්සම්බුද්ධ කෙනෙක් වූවාහුද, ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේලාගේ උපස්ථායකයෝද මට ආනන්දයන් මෙනි. මහණෙනි මතු වන්නාවූ දීර්වූ අනාගත කාලයෙහි යම් ඒ අර්හත් සම්‍යක්සම්බුද්ධ කෙනෙක් උපදින්නාහු වෙත්ද, ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේලාගේ උපස්ථායකයෝද මට ආනන්දයන් මෙනි. මහණෙනි, ආනන්ද පණ්ඩිතය (දක්‍ෂය), ප්‍රඥාවන්තය. තථාගතයන් වහන්සේ දැක්වීමට භික්‍ෂූන්ගේ පැමිණීමට, භික්‍ෂුණීහුගේ පැමිණීමට, උපාසකයගේ පැමිණීමට, උපාසිකාවන්ගේ පැමිණීමට, රජදරුවන්ගේද රාජ මහාමාත්‍යාදීන්ගේ පැමිණීමට, තීර්ථකයන් හා තීර්ථකයන්ගේ (??) පැමිණීමට මේ කල් වන්නේයයි කියා දන්නේය.´´
116. ´´මහණෙනි, ආනන්දයන් කෙරෙහි ආශ්චය්‍ර්‍ය අද්භූත කරුණු සතරක් ඇත්තේය. කවර සතරක්ද යත්? මහණෙනි, ඉදින් භික්‍ෂු පිරිස භික්‍ෂුණී පිරිස උපාසක පිරිස උපාසිකා පිරිසද ආනන්දයන් දක්නා පිණිස පැමිණෙයිද, ඒ භික්‍ෂු පිරිස ආනන්දයන් දැකීමෙන් සතුටූවන්නීය. ඉදින් ඒ භික්‍ෂු පිරිසෙහි (??පිරිසට) ආනන්ද කථා කරයිද කථාවෙන්ද ඒ පිරිස සතුටුවන්නීය.´´
´´මහණෙනි, චක්‍රවර්ති රජ කෙරෙහි මේ පුදුම කරුණු සතර ඇත්තාහුය. ක්‍ෂත්‍රිය පිරිසද, බ්‍රාහ්මණ පිරිසද, ගෘහපති පිරිසද, ශ්‍රමණ පිරිසද සක්විති රජුන් දැකීම පිණිස පැමිණේද, සක්විති රජුන් දැකීමෙන් ඒ පිරිස සතුටුවන්නීය. ඒ පිරිසෙහි සක්විති රජ කථාකරයිද කථාවෙන්ද ඒ පිරිස සතුටුවන්නීය. ඒ පිරිසට කථාව අසා ඇතිවීමක් නැති කල්හිම සක්විති රජ නිශ්ශබ්ද වන්නේය.´´
117. මෙසේ කී කල ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ දැන්නුවේය. ´´ස්වාමිනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කුඩා නුවරක්වූ විසම නගරයක්වූ ශාඛා නගරයක්වූ මේ කුසිනාරානුවරදී විරිනිවන්පෑම නොකරත්වා. ස්වාමින් වහන්ස, මෙයින් අන්‍යවූ මහා නුවරවල් ඇත්තාහුය. ඒ කවරක්ද? චම්පා නුවරය, රජගහ නුවරය, සැවැත් නුවරය, සාකෙත නම් නුවරය, කොසඹෑ නම් නුවරය, බරණැස් නුවරය. මේ නුවරවල් අතුරෙන් යම්කිසි නුවරක්හිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන්පෑම කරත්වා. ඒ නගරයන්හි තථාගතයන් වහන්සේ කෙරෙහි ඉතා පැහැදුණාවූ මහත් ධන ඇති බොහෝවූ ක්‍ෂත්‍රියෝද, බොහෝවූ බ්‍රාහ්මණයෝද, බොහෝවූ ගෘහපතීහුද ඇත්තාහ. ඔවුහු තථාගතයන් වහන්සේගේ ශරීර ??(යට) පූජා කරන්නාහුයයි´´ දැනුම් දුන්නේය.
´´මේ නුවර කුඩා නුවරෙක, විසම නුවරෙක, ශාඛා නුවරෙකැයි´´, ආනන්ද එසේ නොකියව.
118. ´´ආනන්දය, පෙර කාලයෙහි සාගර පරියන්තකොට ඇති සතර මහාද්වීපය ජයගත්තාවූ ජනපදයන්ගේ ස්ථිර භාවයට පැමිණියාවූ ධාර්මිකවූ ධර්මරාජවූ රත්න හතෙන් යුක්තවූ මහා සුදර්ශන නම්වූ සක්විති රජෙක් වූයේය. ආනන්දය ඒ මහා සුදර්ශන නම් රජුගේ මේ කුසිනාරා නුවර කුසාවතී නම් රාජධානිය වූයේය. ආනන්දය, ඒ මේ කුසාවතී නම් රාජධානිය නැගෙනහිර පටන් බස්නාහිර දක්වා දිගින් දොළොස් යොදුනක් වූයේය. උතුරේ පටන් දකුණ දක්වා පුළුලින් සත් යොදුනක් පමණ වූයේය. ආනන්දය, කුසාවතී නම් රාජධානිය සියල්ලෙන් සම්පූර්ණ වූවාය. ප්‍රීතිමත් බොහෝ ජනයන් ඇත්තීය. බොහෝ මනුෂ්‍යයන්ගෙන් ගැවසීගත්තීය. බොහෝ ආහාරපාන ඇත්තීය. කුසාවතී නම් රාජධානිය රෑ දවල් දෙකෙහි දසවිධ ශබ්ධයෙන් නොවෙනස්ව එකනින් නාද වූයේය´´.
119. ´´ආනන්දය, තෙපි යෙව, ගොස් කුසිනාරා නුවරට පැමිණ, කුසිනාරා නම් නුවර වාසය කරන්නාවූ මල්ල රජ දරුවන්ට මෙසේ කියව. ´වාසෙට්ඨ ගෝත්‍රයෙහිවූ මල්ල දරුවෙනි, අද රාත්‍රියෙහි අන්තිම යාමයෙහි තථාගතයන් වහන්සේගේ පිරිනිවීම වන්නේය. වහාම පිටත්වව්. ´අපගේ ගමෙහි අප තථාගතයන් වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑම වූයේය. අන්තිම කාලයෙහි තථාගතයන් වහන්සේගේ දැකීම අපි නොලද්දෙමුයයි´කියා පසුව පසුතැවිලි නොවව්´ කියාය´´.
120. එකල කුසිනාරා වැසි මල්ල රජදරුවෝ යම්කිසි කාර්යයක් සඳහා රැස්වීම් ශාලාවෙහි රැස්ව උන්නාහුය. එවිට ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරතෙම කුසිනාරා නුවර වැසි මල්ල රජදරුවන්ගේ රැස්වීම් ශාලාවට පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කී ලෙස දැන්නුවේය.
121. ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ මේ වචනය අසා මල්ල රාජපුත්‍රයෝද, මල්ල රජුන්ගේ ලේලිවරුද, මල්ල රජුන්ගේ භාර්යාවෝද හටගත් දුක් ඇතිව දුකින් යුක්තව සිතේ හටගත් බලවත් දුකින් යුක්තව ´භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉතා වහාම පිරිනිවන් පාන්නෝය´යයි සමහර කෙනෙක් කෙස් විසුරුවා හඬත්, හිස අත් බැඳගෙන අඬත්, මැදින් කැඩුනාක් මෙන් ඇදවැටෙත්, පෙරළෙත්, විශේෂයෙන් පෙරළෙත්. ඔවුහු සිතේ දුකින් යුක්තව මල්ල රජදරුවන්ගේ උපවර්තන නම්වූ සල්වනයට පැමිණියාහුය.
122. එවිට ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරතෙම කුසිනාරා වැසි මල් රජදරුවන් එක එක කුල (පවුල්) පිළිවෙලින් වෙන වෙනම සිටුවා ´ස්වාමීන් වහන්ස, මේනම් මල්ල රජතෙම පුත්‍ර, භාර්යා, පිරිවර, අමාත්‍යාදීන් සමඟ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී පාද දෙක හිස තබා වඳින්නේයයි´ කියා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැන්දවූයේය. එවිට ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරතෙම මේ ක්‍රමයෙන් ප්‍රථම යාමයෙහිම කුසිනාරා වැසි මල්ල රජදරුවන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැන්දවූයේය.
123. එකල සුභද්‍ර නම්වූ පරිබ්‍රාජකයෙක් ´අද රාත්‍රියෙහි පශ්චිම යාමයෙහි ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමයාණන් වහන්සේගේ පරිනිර්වාණය වන්නේයයි´ කියා ඇසුයේය.
124. එවිට සුභද්‍ර නම් පරිබ්‍රාජකතෙම ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරතෙම වෙත පැමිණ මෙසේ කීයේය. ´´පින්වත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරය, මහළුවූ වයස්ගතවූ ආචාර්යවරයන් විසින්ද ආචර්යවරයන්ගේ ආචාර්යවරයන් විසින්ද කියන ලද ´අරහත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ තථාගතවරයෝ ඉතා බොහෝවූ දීර් කාලයකින් ලොව උපදනාහුය´ යන මේ වචනය මා විසින් අසන ලද්දේය. ´අද රාත්‍රියේ අන්තිම යාමයෙහි ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේගේ පිරිනිවන්පෑම වන්නේය. මට උපන්නාවූ සැකයක්ද ඇත්තේය. යම්සේ මම මේ සැකය දුරු කෙරෙම්ද එසේ ධර්ම දේශනා කරන්ට ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමතෙම පොහොසත් වන්නේයයි කියා ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ කෙරෙහි පැහැදුනෙමි. පින්වත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්ස, ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමයාණන් වහන්සේ දැකීමට ලබන්නෙම් නම් යහපතැයි´ යාඥා කළේය.
´´ආනන්ද සථවිරතෙම ´ඇවැත්වූ සුභද්‍රය, දැන් එය කළ නොහැකිය. තථාගතයන් වහන්සේ නොවෙහෙසව, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ක්ලාන්තවූ සේකැ´යි කීවේය. දෙවෙනි වරද, තුන්වැනි වරද ආනන්ද ස්ථවිරයන්ට මෙසේ කීවේය.
125. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ සුභද්‍ර නම් පරිබ්‍රාජකයා හා සමග කළාවූ මේ කථා සල්ලාපය ඇසුවෝය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ´ආනන්දය, නුසුදුසය, සුභද්‍රයා නොවලක්වව, සුභද්‍ර පරිබ්‍රාජක තෙම තථාගතයන් වහන්සේගේ දැකීම ලබත්වා. සුභද්‍ර තෙම මාගෙන් යම් කිසිවක් විචාරන්නේ වේද, ඒ සියල්ල දැන ගන්නට කැමතිවම විචාරන්නේය. මා වෙහෙසනු කැමතිම නොවන්නේය. ඔහු විසින් යමක් විචාරණ ලදුව මම ඔහුට ප්‍රකාශ කෙරෙම්ද, ඒ ප්‍රකාශ කොට කියන ලද කාරණය වහාම ඔහු දැනගන්නේයයි´ කීවෝය.
´´ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරතෙම, ´ඇවැත්නි සුභද්‍රය, යව. තට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අවසර දුන්නෝයයි´ කීයේය.
126. එවිට සුභද්‍ර නම් පරිබ්‍රාජකතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණ ඹාග්‍යවතුන් වහන්සේ හා සමග සතුටු වූයේය. සතුටූ විය යුතුවූ සිහි කටයුතුවූ කථාව කොට නිමවා සුභද්‍ර නම් පරිබ්‍රාජක තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මේ කාරණය කීයේය. ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, සං සමූහ ඇත්තාවූ, ශිෂ්‍ය සමූහ ඇත්තාවූ, බොහෝ ශ්‍රාවකයන්ට ආචාර්යවූ ලෝක ප්‍රසිද්ධවූ යස පිරිවර ඇත්තාවූ, තීර්ථ කරවූ, බොහෝ ජනයා පණ්ඩිතයයි පිළිගත්තාවූ යම් ඒ ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණ කෙනෙක් ඇත්තාහු වෙත්ද, ඔහු කවුරුද යත්- පූර්ණ කාශ්‍යපය, මක්ඛලීගොසාලය, අජිතකෙශම්බලය, පකුධකාත්‍යායනය, සංජය නම් බෙල්ලට්ඨි පුත්‍රය, නිගණ්ඨ නාත පුත්‍රය යන මොවුහු වෙත්. ඔවුහු සියල්ලෝම ඔවුන්ගේ ප්‍රකාශය යම්සේද එපරිද්දෙන්ම දැනගත්තාහුද, නොදැනගත්තාහුද නොහොත් ඇතැම් කෙනෙක් දැනගත්තාහුද, ඇතැම් කෙනෙක් නොදැනගත්තාහුද´ කියා ඇසීය.
´´සුභද්‍රය, ඔවුන්ගේ දැන ගැනීම ගැන තාගේ ඒ වචනය තිබේවා. සුභද්‍රය, තට ධර්ම දේශනා කරන්නෙමි. ඒ ධර්මය මනාකොට අසව, යහපත් කොට සිත්හි දරව, දේශනා කරන්නෙමියි´´ කීවෝය. ´´එසේය, ස්වාමීන් වහන්සැයි´´ කියා සුභද්‍ර නම් පරිබ්‍රාජක තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනයට උත්තර දුන්නේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ දේශනා කළසේක.
127. ´´සුභද්‍රය, යම් ධර්ම විනයෙක්හි වනාහි උතුම් අෂ්ටාංගික මාර්ගය නොලැබෙන්නේ වේද, ඒ ධර්ම විනයෙහි ශ්‍රමණයෙකුදු දෙවෙනි තුනවෙනි සතරවෙනි ශ්‍රමණ තෙමේද නොලැබෙන්නේය. සුභද්‍රය, යම් ධර්ම විනයෙක්හි වනාහි උතුම් අෂ්ටාංගික මාර්ගය ඇත්තේ වේද, ඒ ධර්ම විනයෙහි ශ්‍රමණ තෙමේද දෙවෙනි තුනවෙනි සතරවෙනි ශ්‍රමණ තෙමේද ඇත්තේ වෙයි. සුභද්‍රය, මාගේ මේ ධර්ම විනයෙහි උතුම් අෂ්ටාංගික මාර්ගය ඇත්තේය. එම්බා සුභද්‍රය, මාගේ මේ ශාසනයෙහි පළමුවෙනි ශ්‍රෝතාපන්න ශ්‍රමණ තෙමේද දෙවෙනිවූ සකෘදාගාමි ශ්‍රමණ තෙමේද තුනවෙනිවූ අනාගාමී ශ්‍රමණ තෙමේද සතරවෙනිවූ අර්හත් ඵලයට පැමිණුන ශ්‍රමණ තෙමේද ඇත්තේ වෙයි. අන්‍ය වාදයෝ ශ්‍රමණයන් කෙරෙන් ශුන්‍ය වන්නාහුය. සුභද්‍රය, මාගේ මේ ශාසනයෙහි භික්‍ෂූහු යහපත් හැසිරීමෙන් යුක්තව වාසය කරන්නාහු වී නම් මේ ලෝකය රහතුන්ගෙන් හිස් නොවන්නේය.´´
´´වයසින් එකුන්තිස් වයස් වූයේම සර්වඥතාඥානය සොයමින් පැවිදි වූයෙම්ද, එතැන් පටන් පනස්පස් අවුරුද්දකට වැඩි මේ කාලය තුළ මාගේ මේ ශාසනයෙන් පිටත්වූ අන්‍ය වාදයෙක්හි උතුම් මාර්ග ධර්මයෙහි කොටසක්වත් පවතින විදර්ශක ශ්‍රමණයෙකුත් නැත්තේය. දෙවෙනි තුන්වැනි සතරවෙනි ශ්‍රමණයෙකුත් නැත්තේය. අන්‍යවාදයෝ ශ්‍රමණයන්ගෙන් හිස්වන්නාහුය. සුභද්‍රය, මාගේ මේ ශාසනයෙහි භික්‍ෂූහු යහපත් හැසිරීමෙන් යුක්තව වාසය කරන්නාහු වී නම් මේ ලෝකය රහතුන්ගෙන් හිස් නොවන්නේයයි´´ කීවෝය.
128. මෙසේ වදාළ කල සුභද්‍ර නම් පරිබ්‍රාජක තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීවේය. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, ඉතා යහපත්ය, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොයෙක් කාරණයෙන් ධර්මය ප්‍රකාශ කරන ලද්දේය. ස්වාමීන් වහන්ස, ඒ මම සියලු ලෝකයාට ප්‍රධානවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේද ලෝකයාට උතුම් ධර්ම නවයවූ ශ්‍රී සද්ධර්මරත්නයද අෂ්ටාර්ය පුද්ගල භික්‍ෂු සංයාද සරණ යෙමි. මම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සමීපයෙහි ප්‍රව්‍රජ්‍යාව හා උපසම්පදාව ලබන්නෙමියි´´ කීවේය.
´´සුභද්‍රය, පෙර අන්‍ය තීර්ථකවූ යම් පුද්ගලයෙක් තෙම මේ ධර්ම විනය නම් ශාසනයෙහි පැවිදිවී කැමතිවන්නේ වීද, උපසම්පදාව කැමතිවන්නේ වීද, ඒ පුද්ගල තෙම සාර මසක් භික්‍ෂු සංයා වෙත විසිය යුතු වන්නේය. සාරමසක්හුගේ ඇවෑමෙන් ඔහුගේ හික්මීම දැක සතුටුවූ භික්‍ෂූහු භික්‍ෂුභාවය පිණිස පැවිදි කරන්නාහුද, උපසම්පදා කරන්නාහුද වෙත්. එහෙත් මෙහිදී පුද්ගල විශේෂය දැනගන්නා ලද්දේයයි´´ වදාළ සේක.
129. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, මම සතර අවුරුද්දක් භික්‍ෂු සංයා වහන්සේ වෙත උපස්ථාන කරමින් වාසය කරන්නෙමි. සතර අවුරුද්දක්හුගේ ඇවෑමෙන් සතුටුවූ භික්‍ෂු සංයා වහන්සේ භික්‍ෂුභාවය පිණිස මා මහණ කරත්වා, උපසම්පදා කරත්වායි´´ කියා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දැන්නුවේය.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට කථාකර ´´ආනන්දය, සුභද්‍ර පැවිදි කරවයි´´ කී සේක. ´´එසේය, ස්වාමීන් වහන්සයැයි´´ කියා ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිර තෙම උත්තර දුන්නේය.
සුභද්‍ර නම් පරිබ්‍රාජක තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සමීපයෙන් ප්‍රව්‍රජ්‍යාව හා උපසම්පදාවද ලබන ලද්දේය. උපසම්පදාවූ නොබෝ කලකින්ම ආයුෂ්මත්වූ සුභද්‍ර ස්ථවිරතෙම තනිව විවේක ස්ථානයකට පැමිණ අප්‍රමාණ භාවයෙන් යුක්තව කායික චෛතසික වීර්යය ඇතිව දුරුකරන ලද ආත්ම ස්නේහ ඇතිව වාසයකර නොබෝ කලකින්ම අර්හත් ඵල ඥානය මේ ආත්මභාවයෙහිම තමන්ම ඇතිකරගත් ඥානයෙන් දැන අවබෝධකොට වාසය කළේය. ඒ සුභද්‍ර ස්ථවිරතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අන්තිම ශාක්‍ෂි ශ්‍රාවක (භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ජීවත්වන කල්හි මහණව පසුව රහත්වූ ශ්‍රාවකයා) නම් විය.
1. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද තෙරුන් වහන්සේට කථාකර මෙසේ කීසේක. ´´ආනන්දය, මා විසින් තොපට යම් ධර්මයක් දේශනා කරන ලද්දේ වේද, යම් විනයක් පනවන ලද්දේ වේද, ඒ ධර්මය සහ විනය මාගේ ඇවෑමෙන් තොපට ගුරුවරයා (ශ්‍රාස්තෘ) වන්නේයයි´´ කීවෝය.
2. ´´ආනන්දය, වැඩිමහළුවූ (ථෙරවූ) මහණහු විසින් බාලවූ භික්‍ෂුවට නමින් හෝ ගෝත්‍රයෙන් හෝ ´ඇවැත්නි´ කියා හෝ කථා කළ යුත්තේය. බාලවූ භික්‍ෂුව විසින් වැඩිමහල් (ථෙර) භික්‍ෂුවට, ´ස්වාමීනි´ කියා හෝ ´ආයුෂ්මතුන් වහන්සැයි´ කියා හෝ කථා කළ යුත්තේය.´´
3. ´´ආනන්දය, සංතෙම, ඉදින් කැමැත්තේවී නම් මාගේ ඇවෑමෙන් ඉතා සුලුවූ කුඩාවූ ශික්‍ෂා පදයන් සමූනනය (ඉදිරීම) කෙරෙත්වා.´´
4. ´´ආනන්දය, ඡන්න නම් භික්‍ෂුවට මාගේ ඇවෑමෙන් ´බ්‍රහ්මදණ්ඩය´ නම් දඬුවම කළ යුත්තේයයි´´ කීවෝය.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, බ්‍රහ්මදණ්ඩය නම් කුමක්දැයි´´ ඇසුවේය.
´´ආනන්දය, ඡන්න නම් භික්‍ෂුතෙම තමාට යමක් කැමැත්තේද, එය කියන්නේය. භික්‍ෂුන් විසින් ඔහුට කිසිවක් නොකිය යුත්තේය, අවවාද නොකට යුත්තේය, අනුශාසනා නොකට යුත්තේයයි´´ කීවෝය.
5. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂූන්ට කථාකර මෙසේ කීසේක. ´´මහණෙනි, එක භික්‍ෂුවක්හටද බුදුන් කෙරෙහිද ධර්මය කෙරෙහිද සංයා කෙරෙහිද මාර්ගය කෙරෙහිද ප්‍රතිපත්තිය කෙරෙහිද සැකයක් හෝ විමතියක් වී නම්, විචාරව්. මහණෙනි, ´ශාස්තෲවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අපට සම්මුඛ වූයේය. අපි භාග්‍යවතුන් වහ්න්සේගෙන් විචාරන්නට නොහැකිවූවෝ වෙමුයි´ කියා පසුව සපුතැවිලි නොවව්යයි´´ කීවෝය. මෙසේ කී කල ඒ භික්‍ෂූහූ නිශ්ශබ්ද වූහ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දෙවෙනි වරද, තුන්වෙනි වරද භික්‍ෂුන්ට කථා කොට එසේම කීසේක.
තුන්වෙනි වාරයෙහිද ඒ භික්‍ෂූහූ නිශ්ශබ්ද වූවාහුය. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂුන්ට කථාකොට මෙසේ දේශනා කළෝය.
´´මහණෙනි, ශාස්තෲන් වහන්සේ කෙරෙහි ගෞරවයෙනුත් ඉදින් නොවිචාරන්නේ වී නම්, මහණෙනි, යහළු මහණෙක්හට කියාවායි´´ කීවෝය.
මෙසේ කීකල ඒ භික්‍ෂූහු නිශ්ශබ්දව සිටියාහුය.
6. එවිට ආයුෂ්මත් ආනන්ද තෙරුන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීවේය. ´´ස්වාමීන් වහන්ස, පුදුමයක්ය. මේ භික්‍ෂු සංයා කෙරෙහි එක භික්‍ෂු නමකටද බුද්ධ, ධර්ම, සං, මාර්ග, ප්‍රතිපත්තියෙහි සැකයක් හෝ විමතියක් නැත්තේයයි කියා, මම මෙසේ පැහැදුනෙමි´´ කීවේය.
´´ආනන්දය, තොපි පැහැදීම හේතුකොට ගෙන කියන්නෙහිය. මෙහි තථාගතයන් වහන්සේගේ ඥානය කිය යුතුය. තථාගතයන් වහන්සේගේ මේ භික්‍ෂු සංයා කෙරෙහි එක භික්‍ෂු නමකටද බුද්ධ, ධර්ම, සං, මාර්ග, පැවතුම් ආදියෙහි සැකයක් හෝ විමතියක් නැත.´´
´´ආනන්දය, මේ පන්සියයක් පමණ භික්‍ෂූන් අතරෙහි අන්තිමවූ යම් භික්‍ෂුවක් වේද, ඔහු සතර අපායෙහි නොහෙළන ස්වභාව ඇත්තාවූ නියතවූ අර්හත්ඵල ඥානයෙන් යුක්තවූ සෝවාන් ඵලයට පැමිණි භික්‍ෂුවකැයි´´ කීවෝය.
7. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්‍ෂූන්ට කථාකර මෙසේ කීසේක. ´´මහණෙනි, දැන් තොපට කියමි. ´සියලු සංස්කාර ධර්මයෝ විනාශවන ස්වභාව ඇත්තාහුය. ප්‍රමාද නොවී (කළයුතු දේ) සම්පාදනය කරව්. මේ තථාගතයන්ගේ අන්තිම බුද්ධ වචනයයි´ වදාළෝය.
130. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ප්‍රථම ධ්‍යාන සමාපත්තියට සමවැදුණු සේක. ප්‍රථම ධ්‍යානයෙන් නැගී දෙවෙනි ධ්‍යානයට සමවැදුණෝය. දෙවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගී තුන්වෙනි ධ්‍යානයට සමවැදුණෝය. තුන්වෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගී හතරවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. හතරවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගී ආකාසානඤ්චායතන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. ආකාසානඤ්චායතන සමාපත්තියෙන් නැගී විඤ්ඤාණඤ්චායතන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. විඤ්ඤාණඤ්චායතන සමාපත්තියෙන් නැගී ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සමාපත්තියෙන් නැගී නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය.
නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතන සමාපත්තියෙන් නැගී සඤ්ඤාවෙදයිත නිරොධ සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. එවිට ආයුෂ්මත් ආනන්ද තෙරුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධ තෙරුන වහන්සේගෙන් මෙසේ ඇසුවේය. ´´ස්වාමීනි, අනුරුද්ධ තෙරුන් වහන්ස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන් පෑවෝද´.
´´ඇවැත් ආනන්දය, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ තව පිරිනිවන් නොපෑවෝය. සඤ්ඤාවෙදයිත නිරොධ සමාපත්තියට සමවැදුණෝයයි´´ කීවේය.
131. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සඤ්ඤාවෙදයිත නිරොධ සමාපත්තියෙන් නැගී නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතන සමාපත්තියෙන් නැගී ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සමාපත්තියෙන් නැගී විඤ්ඤාණඤ්චායතන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. විඤ්ඤාණඤ්චායතන සමාපත්තියෙන් නැගී ආකාසානඤ්චායතන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. ආකාසානඤ්චායතන සමාපත්තියෙන් නැගී හතරවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. හතරවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගී තුන්වෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. තුන්වෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගී දෙවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. දෙවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගී පළමුවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. පළමුවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගී දෙවෙනි ධ්‍යානයට සමවැදුණෝය. දෙවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගී තුන්වෙනි ධ්‍යානයට සමවැදුණෝය. තුන්වෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගී හතරවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියට සමවැදුණෝය. හතරවෙනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගී ඒ හතරවැනි ධ්‍යාන සමාපත්තියෙන් නැගීම හා සමගම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන් පෑසේක.
132. භාග්‍යවතුන් වහනසේ පිරිනිවන්පෑ කල ඒ පිරිනිවන්පෑම හා සමගම ලොම් ඩැහැගන්වන ඉතා භයානකවූ මහා භූමිකම්පාවක් වූයේය. අහස ගුගුරන්නට විය. භාග්‍යවතුන් වහනසේ පිරිනිවන්පෑ කල ඒ පිරිනිවන්පෑම හා සමග සහම්පතී නම් මහා බ්‍රහ්මයා මේ ගාථාව කීයේය.
´´සත්ව ලෝකයෙහි සියලු සත්වයෝම යම් පරිද්දෙකින් ජීවිතේන්ද්‍රිය (ජීවිතය පැවැත්මට උපකාරවන ප්‍රධාන අවයවය) යෙන් ශරීරය ඉවත් කිරීම කරන්නාහු වෙත්ද, එපරිද්දෙන්ම මේ ලෝකයෙහි කිසිවෙකුට සමකළ නොහැකිවූ, ශාස්තෲවූ, තථාහතවූ, දසවිධ ඥාන බලයෙන් යුක්තවූ සම්‍යක් සම්බුද්ධ සර්වඥ රාජෝත්තමයන් වහන්සේ පිරිනිවන් පෑවාහුයයි´´ කීයේය.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන්පෑ කල්හි ඒ පිරිනිවන් පෑම හා සමගම ශක්‍ර දිව්‍ය රාජතෙම මේ ගාථාව කීයේය.
´´සියලු සංස්කාර ධර්මයෝ ඒකාන්තයෙන් අනිත්‍ය වන්නාහුය. ඉපිද නැසීම ස්වභාවකොට ඇත්තාහුය. ඉපිද නිරුද්ධ වන්නාහුය. ඔවුනගේ සංසිඳීමයයි කියන ලද නිර්වානයම සැපයයි´´.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන්පෑ කල්හි ඒ පිරිනිවන් පෑම හා සමගම ආයුෂ්මත්වූ අනුරුද්ධ ස්ථවිරයන් වහන්සේ මේ ගාථා කීවේය.
´´ස්ථිර සිත් ඇති කම්පා නොවන්නාවූ ස්වාමිදරුවූ බුදුරජානන් වහන්සේගේ ආශ්වාස ප්‍රශ්වාසය නොපවත්නේය. තණ්හාව නැතිකළාවූ ඒ මුනින්ද්‍රෝත්තමවූ බුදුරජානන් වහන්සේ ශාන්තියයි කියන ලද නිර්වාණය අරභයා කාලක්‍රියා කළෝය´´.
´´මනාකොට ප්‍රබෝධවූ චිත්තයෙන් (හොඳ සිහියෙන්) මරණාන්ත වේදනාව ඉවසීම කළෝය. පහනක් නිවීගියාක් මෙන් පිරිනිවන් පෑවෝය´´.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන්පෑ කල්හි ඒ පිරිනිවන් පෑම හා සමගම ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිර තෙම මේ ගාථාව කීවේය.
´´සියලු ආකාරයෙන් උතුම්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධයන් වහන්සේ පිරිනිවන්පෑ කල මහත්වූ ලොමු දැහැගැනීමක් වූයේය. එකල මෙසේ මහත්වූ භයානකවූ පෘථිවි චලනයක් වුයේයයි´´ කීවේය.
මෙසේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන්පෑ කල එතැනට රැස්වූ භික්‍ෂු සංයා අතුරෙහි පහනොකළ රාගය ඇත්තාවූ යම් ඒ පෘථග්ජන භික්‍ෂු කෙනෙක් වූවාහුද, ඒ භික්‍ෂූහූ ´ඉතා ඉක්මනින්ම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන් පෑවෝය. සුගතයන් වහන්සේ වහා පිරිනිවන් පෑවෝය. පසැස් ඇත්තාවූ බුදුරජානන් වහන්සේ ඉතා ඉක්මනින්ම පිරිනිවන් පෑවෝයයි´ කියමින් සමහර භික්‍ෂූහු හිස අත් බැඳගෙන මහා ශෝකීව හඬන්නාහුය. මැදින් කැඩුනාක් මෙන් ඇද වැටෙන්නාහුය, පෙරළෙම්මාහුය. රාගයෙන් දුරුවූ, යම් රහත් අනාගාමී භික්‍ෂු කෙනෙක් වූවාහුද, ඒ රහත් අනාගාමී භික්‍ෂූහූ ´සියලු සංස්කාර ධර්මයෝම අනිත්‍ය වන්නාහුය. ඒ මෙතැන්හි කොයින් ලබමෝදැයි´ කියා සිහි නුවණින් යුක්තව ඉවහන්නාහුය.
133. එවිට ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධ ස්ථවිරයන් වහන්සේ භික්‍ෂූන්ට කථාකර මෙසේ කීවේය.
´´ඇවැත්නි, හැඬීමෙන් කම් නැත. එහෙයින් ශෝක නොකරව්, විලාප නොකියව්, නොහඞව්, ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් සියලු ප්‍රිය මනාප වස්තුවෙන් වෙන්වන බව, අන්‍ය තත්වයකට පැමිණෙන බව කලින්ම දේශනා කරන ලද්දේ නොවේද? ඉපදීම ආදිය ස්වභාව කොට ඇත්තාවූ යම් ඒ පලුජ්ජන (බිඳෙන) ධර්මයක් ඇත්ද, ඒ පලුජ්ජන ධර්මය ඒකාන්තයෙන් විනාශ නොවේවයි යන යමක් ඇත්ද ඊට හේතු නැත්තේය. ඇවැත්නි, ඒ කාරණය දැන් කොයින් ලබමෝද. ඇවැත්නි, දෙවියෝ අගුණ කියන්නාහුයයි´´ කීවේය.
´´ස්වාමීවූ ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධ ස්ථවිරයන් වහන්ස, දෙවියෝ කුමක් සිතන්නාහුදැයි´´ කියා ඇසුවෝය.
´´ආනන්දය, ආකාශයෙහි පෘථිවි සංඥා ඇත්තාවූ දෙවියෝද, පොළොවෙහි පොළොව යන හැඟීම ඇත්තාවූ දෙවියෝද, ´වහා තථාගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන්පෑහ. සුගතයන් වහන්සේ පිරිනිවියහ´යයි හිස අත් බැඳගෙන හඞත්, ඇදවැටෙත්, පෙරළෙත්´´
´´ආනන්දය, රාගයෙන් දුරුවූ යම් අනාගාමී රහත් දෙවි කෙනෙක් වූවාහුද, ඔවුහු ´සියලු සංස්කාර ධර්මයෝ අනිත්‍ය වන්නාහුය. ඒ මෙතැනින් කොයින් ලබමෝදැයි´ කියා සිහි නුවණින් යුක්තව ඉවසන්නාහුය.´´
134. එවිට ආයුෂ්මවූ අනුරුද්ධ ස්ථවිරයන් වහන්සේද, ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේද ධර්මයෙන් යුතු කථාවෙන් ඒ රාත්‍රියාගේ ඉතිරි කොටස ගත කළාහූය. එවිට ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධ ස්ථවිරයන් වහන්සේ ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට කථාකර මෙසේ කීවේය.
´´ඇවැත්වූ ආනන්ද, තොපි යව, ගොස් කුසිනාරා නම් නුවරට පැමිණ කුසිනාරා වැසි මල්ල රජදරුවන්ට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන්පෑ බව කියව්.´´ ආනන්ද ස්ථවිරතෙම පෙරවරු කාලයෙහි හොඳින් හැඳ පොරවාපා සිවුරු ගෙන කුසිනාරා නුවරට පැමිණුනේය. එකල කුසිනාරා වැසි මල්ල රජදරුවෝ ඒ පරිනිර්වාණය කරුණු කොටගෙනම රැස්වීම් ශාලාවෙහි රැස්ව උන්නාහු වෙති. එවිට ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරතෙම කුසිනාරා නුවර මල්ල රජදරුවන්ගේ රැස්වීම් ශාලාවට පැමිණ, ´´වාසෙට්ඨ ගොත්‍රයෙහිවූ මල්ල රජදරුවෙනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන් පෑවෝය. යම් ගමනකට කල් දනුවයි´´ කීවේය. මේ වචනය අසා මල්ල රජුන් හා මල්ල රාජපුත්‍රයෝද මල්ල රජුන්ගේ ලේලියන් හා මල්ල රාජුන්ගේ භාර්යාවෝද හටගත් දුක් ඇතිව දුකෙන් යුක්තව සිතෙහි හටගත් දුකෙන් පීඩිතව ´භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉතා වහාම පිරිනිවන් පෑවෝයයි´ කියා හිස අත් බැඳගෙන හඞත්, බිම ඇදවැටත්, පෙරළෙත්. යම්පමණ රාගයෙන් දුරුවූ මල්ල රජදරුවෝ වූවාහුද, ඔවුහු ´සියලු සංස්කාර ධර්මයෝ අනිත්‍ය වන්නාහුය, මෙතැනින් එය කොයින් ලබමෝදැයි´ කියා සිහි නුවණින් යුක්තව ඉවසන්නාහුය.
135. එවිට කුසිනාරාවැසි මල්ල රජදරුවෝ සුගඳ මල්ද සියලුම තූර්යය භාන්ඩයන්ද, දෙක බැගින්වූ වස්ත්‍ර පන්සියයක්ද ගෙන භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ශරීරය යම් තැනෙකද එතැනට පැමිණියාහුය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ශරිරයට නෘත්‍යයෙන්ද, ගීතයෙන්ද, වාදිතයෙන්ද, මලින්ද, ගඳින්ද සත්කාර ගරුකාර වන්දනාමානාදී වශයෙන් පූජා කෙරෙමින් උඩුවියන් බඳිමින් මණ්ඩප පිළියෙල කරමින් ඒ දවස් හෙවත් ඒ පිරිනිවන් පෑ පළමු දවස ගතකළාහුය.
එවිට කුසිනාරා මල්ල රජදරුවෝ භාග්‍යවතුන වහන්සේගේ ශ්‍රී ශරිරය නෘත්‍යයෙන්ද, ගීතයෙන්ද, වාදිතයෙන්ද, මලින්ද, ගඳින්ද සත්කාර කරමින් ගරුකරමින් බුහුමන් කරමින් පූජා කරමින් දවස් හයක් ගත කළාහුය.
136. එවිට සත්වෙනි දවසෙහි කුසිනාරා මල්ල රජදරුවෝ ´නුවරට දකුණු දිග් භාගයෙහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී දේහය ආදාහනය කරම්හයි´ සිතුවාහුය. එසමයෙහි මැදි වයස් ඇති ශක්තිමත් මල්ල රජදරුවන් අටදෙනෙක් සුවඳ පැනින් ඉස් සෝදා නාහාගෙන අලුත්වූ වස්ත්‍රයන් ඇඳගෙන ´අපි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී දේහය උසුලම්හයි´ කියා උත්සාහ කොටත් උසුලන්ට නොහැකි වූවාහය. එවිට කුසිනාරා වැසි මල්ල රජදරුවෝ ආයුෂ්මත්වූ අනුරුද්ධ ස්ථවිරයන් වහන්සේ ගෙන් ඊට හේතූ කවරේදැයි ඇසුවෝය. ´´මල්ල රජදරුවෙනි, තොපගේ අදහස අනිකක් වන්නේය. දෙවියන්ගේ අදහස අනෙකක. දෙවියන්ගේ අදහස නම් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී දේහය දිව්‍යමය නැටුම්වලින්ද, ගී කීම්වලින්ද, වාදනවලින්ද, මල්වලින්ද, සුවඳවලින්ද සත්කාර කරමින්, සිතින් බුහුමන් කරමින්, පූජාකරමින් නුවරට උතුරු දිග් භාගයෙන්ම උතුරු දිග් භාගයට වඩා ගෙන ගොස් උතුරු වාහල් දොරින් නගරය ඇතුළට ඇතුල් කොට නුවර මැදින් නුවර මැදට පමුණුවා නැගෙනහිර වාහල් දොරින් පිටතට නික්මවා නුවරට නැගෙනහිර දෙසින්වූ මල්ල රජදරුවන්ගේ මකුටබන්ධන නම්වූ ප්‍රධාන මංගලශාලාව යම් තැනෙක්හිද, මේ ස්ථානයෙහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී දේහය ආදාහනය කරම්හයි´´ කියාය.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, දෙවියන්ගේ අදහස යම් පරිද්දෙකින් වන්නේද, එපරිද්දෙන්ම වේවායි´´ කියා සැළ කළාහුය.
137. එසමයෙහි කුසිනාරා නුවර යම්තාක් ගෘහසන්ධි, වැසිකිළි කාණු, කුණු කසළ අතෙි තැන් වෙත්ද, ඒ සෑම තැනම දණක් පමණ නකමට මදාරා මලින් අතුරණ ලද්දේ වූයේය. එවිට දෙවියෝද, කුසිනාරා වැසි මල්ල රජදරුවෝද භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී දේහය දෙවියන්ට අයිතිවූද, මනුෂ්‍යයන්ට අයිතිවූද, නැටුම්වලින්ද, ගී කීම්වලින්ද, වාදනවලින්ද, මල්වලින්ද, සුවඳවලින්ද සත්කාර ගරුකාර කරමින්, සිතින් බුහුමන් කරමින්, පූජාකරමින් නුවරට උතුරු දිග් භාගයෙන් උතුරු දිග් භාගයට වැඩමවා ගෙන ගොස් උතුරු වාහල් දොරින් නුවරට ඇතුල් කරවා නුවර මැදින් නුවර මැදට වැඩමවා ගෙන ගොස් නැගෙනහිර වාහල් දොරින් පිටතට නික්මවා නුවරට නැගෙනහිර දෙසින්වූ මල්ල රජදරුවන්ගේ මකුටබන්ධන නම්වූ මංගලශාලාව යම් තැනෙක්හිද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී දේහය එතැන්හි තැබුවාහුය.
138. එවිට කුසිනාරා මල්ල රජදරුවෝ ආයුෂ්මත්වූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට මෙසේ සැලකළාහුය. ´´ස්වාමීවූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්ස, අපි තථාගතයන් වහන්සේගේ ශ්‍රී දේහයෙහි කෙසේනම් පිළිපදින්නමෝදැයි´´ විචාළහ.
´´මල්ල රජදරුවෙනි, චක්‍රවර්ති මහාරජහුගේ ශ්‍රී ශරීරයෙහි යම් ආකාරයකින් පිලිපදින්නාහුද ඒ ආකාරයෙන්ම තථාගතයන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ශරීරයෙහිද පිළිපැදිය යුත්තේයයයි´´ කීහ.
139. ආනන්ද ස්ථවිරයන් කිව් ආකාර කුසිනාරා වැසි මල්ල රජදරුවෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී දේහය අළුත්වූ කසී වස්ත්‍රයෙන් වෙළුවාහුය. මනාකොට නගා පාදන ලද කපු පුළුනෙන් වෙළුවාහුය. අළුත්වූ කසී වස්ත්‍රයෙන් වෙළුවාහුය. මේ ක්‍රමයෙන්ම ශරීරය වෙළා රනින් කළ රන් දෙණක තැන්පත් කොට එබඳුවූ අනිකුත් රන්දෙණකින් වසා සියළු සුවඳ දරින් දරසෑයක් කොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී දේහය ඒ දරසෑයට නැගුවාහුය.
140. ඒ කාලයෙහි ආයුෂ්මත් මහා කාශ්‍යප ස්ථවිරයන් වහන්සේ පන්සියයක් පමණ භික්‍ෂූන්වූ මහත් භික්‍ෂු සංයා හා සමග පාවා නම් නුවර සිට කුසිනාරා නුවර අතර දීර් මාර්ගයට පැමිණියේ වෙයි. ඒ කලයෙහි එක්තරා ආජීවකයෙක් මදාරා මලක් ගෙන කුසිනාරා නුවරින් පාවා නුවරට යන දීර් මාර්ගයට පැමිණියේය. ආයුෂ්මත්වූ මහා කාශ්‍යපතෙරුන් වහන්සේ එන්නාවූ ඒ ආජීවකයා දුරදීම දැක්කේය. දැක ´´ඇවැත්නි, අපගේ ශාස්තෲන් වහන්සේ දන්නෙහිදැයි´´ ඇසුවේය. ´´එසේය, ඇවැත්නි, දනිමි. ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමතෙම පිරිනිවන්පා අදට සත් දවසක් වූයේය. එතැනින් මා විසින් මේ මදාරා මල් ගන්නා ලද්දේය´´යි කීයේය.
එහි රාගය පහනොකළාවූ භික්‍ෂූහු හිස අත් බැඳගෙන හඬත්. මැදින් කැඩුනාක් මෙන් ඇද වැටෙත්, පෙරළෙත්, එහා මෙහා පෙරළෙත්. ´´භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉතා ඉක්මනින් පරිනිවි සේක´´ කියාය. ආශාව දුරුකළාවූ අනාගාමී රහත් භික්‍ෂූහු ාහුද, ´´සියලු සංස්කාර ධර්මයෝම අනිත්‍ය වන්නාහුය. ඒ මෙතැන්හි කොයින් ලබමෝදැයි´´ කියා සිහි නුවණින් යුක්තව ඉවහන්නාහුය.
141. ඒ කාලයෙහි සුභද්‍ර නම් බුඩ්ඪ පබ්බජිතයෙක් (මහලුවූ පසු මහණවූවෙක්) ඒ භික්‍ෂු පිරිසෙහි උන්නේය. සුභද්‍රතෙම ඒ භික්‍ෂූන්ට මෙසේ කීය. ´´ඇවැත්නි, තොප හැඬීමෙන් කම් නැත, ශෝක නොකරව්. විලාප නොකියව්. ඒ මහා ශ්‍රමණයාකෙරෙන් අපි හොඳින් මිදුනෝ වෙමු. තොපට මේ දෙය කැපවන්නේය. මේ දෙය තොපට කැපනොවන්නේයයි අපි පීඩා ලබමින් සිටියෙමු. දැන් අපි යමක් කැමති වෙමුද, ඒ දෙය කරම්හ. යමක් නොකැමති වෙමුද, ඒ දෙය නොකරම්හ´´ යනුවෙනි. එවිට ආයුෂ්මත් මහා කාශ්‍යප තෙරුන් වහන්සේ භික්‍ෂූන්ට කථාකර මෙසේ කීවෝය. ´´තොප හැඬීමෙන් කම් නැත. තොපි ශෝක නොකරව්, විලාප නොකියව්, නොහඞව්, ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් සියලු ප්‍රිය මනාප වස්තුවෙන් වෙන්වන බව, අන්‍ය තත්වයකට පැමිණෙන බව කලින්ම දේශනා කරන ලද්දේ නොවේද? ඇවැත්නි,හටගත්තාවූද පහළවූද ප්‍රත්‍යයෙන් උපදනාවූද විනාශවන ස්වභාව ඇති සියල්ල ඒකාන්තයෙන් විනාශ නොවේවායි යන මේ කාරණය සිදුනොවන්නේයයි´´ කීවේය.
142. එසමයෙහි වනාහි මැදිවියෙහිවූ ශක්තිමත් මල්ල රජදරුවන් සතර දෙනෙක් ඉස්සෝදා නහාගෙන අලුත් වස්ත්‍රයන් හැඳගෙන ´´අපි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ මෘතදේහය තබා කරනලද දරසෑය ගිනි දල්වම්හයි´´ කියා උත්සාහ කොට ගිනි දල්වා ගත නුහුනුවාහුය. එවිට කුසිනාරා මල්ල රජදරුවෝ ආයුෂ්මත්වූ අනුරුද්ධ ස්ථවිරයන් වහන්සේගෙන් ඊට හේතු කවරේද, ඊට කරුණු කවරේදැයි කියා විචාළාහුය. ´´දෙවියන්ගේ අදහස අන් පරිද්දෙකැයි´´ කියා විචාළාහුය.
´´ආයුෂ්මත්වූ මහා කාශ්‍යප ස්ථවිරයන් වහන්සේ පන්සියයක් පමණ මහත් භික්‍ෂු සංයා හා සමග පාවා නම් නුවර සිට කුසිනාරා නම් නුවරට යෙමියි සිතා දීර් මාරගයට පළිපන්නේ වෙයි. ආයුෂ්මත්වූ මහා කාශ්‍යප ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රීපාදයන් යම්තාක් සිරසින් නොවඳින්නාහුද, ඒතාක් කල් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ දරසෑය ගිනි නොදැල්වේවායි´´ කියා දෙවියන්ගේ අදහස වන්නේයයි කිවෝය.
´´ස්වාමීන් වහන්ස, දෙවියන්ගේ අදහස යම්සේද, එසේම වේවායි´´ කීවාහුය.
143. ඉක්බිත්තෙන් ආයුෂ්මත්වූ මහාකාෂ්‍යප ස්ථවිරයන් වහන්සේ පැමිණ, සිවුර ඒකාන්ශ කොට පොරවා ගෙන නමස් කාර කොට තුන් වරක් දර සෑයවට ප්‍රදක්‍ෂිණා කොට ඇවිද සිරිපතුල් පිහිටි පැත්තෙන්,විවෘත කොට ශාස්තෲ වූ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ සිරිපා යුවල වැන්දහ.ඒ පන්සියයක් පමණ වූ භික්‍ෂු සංයාද එසේම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සිරිපතුල් දෙක වැන්දාහුය.සිරි පතුල් වැන්ද කල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ දරසෑය තෙමේම හත්පසින් ගිනිදැල්වී ගියේය.
144.මෙසේ දැවෙන්නාවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශරීරයාගේ කොටස් වල අළුද නොපෙනෙයි, දැලිද නොපෙනෙයි, ශාරීරික ධාතු පමණක් ඉතිරිවූවාහුය.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ශරීරය ආදාහනය වූ කල්හි ආකාශයෙන් ජල ධාරාවක් පහළ වී ගිනි නිවුවාය.පිරිවරා සිටි සල් ගස් වලින්ද ජල ධාරා ගලා අවුත් දර සෑයෙහි ගිනි නිවුවාහුය.කුසිනාරා වාසී මල්ල රජ දරුවෝ සියලු සුවඳ පැනින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ දර සෑයෙහි ගිනි නිවුවාහුය.
ඉක්බිත්තෙන් කුසිනාරා වැසි මල්ල රජ දරුවෝ ශාරීරික ධාතුන් සන්ථාගාර ශාලාවෙහි තැන්පත් කොට කඩු ගත් අත් ඇති යෝධ පුරුෂයන් ලවා හාත්පසින්ම වටකොට ආරක්ෂා පිහිටුවා දුනු කෙළවරින් දුනු කෙළවර පහරමින් සිටියාවූ දුනුගත් ධනුර්ධයන්ගේ දුනු පවුරකින් වටකොට සත්දවසක් මුළුල්ලෙහි නැටුම් ගී කීම් වාදන කිරීම් ආදියෙන්ද මලින් හා සුවඳ වලින්ද සත්කාර කළාහුය, ගරු කළාහුය, වන්දනා කළාහුය, පූජා කළාහුය.
145. අජාසත් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහි කුසිනාරා නම් නුවර පිරිනිවන් පා වදාළ සේකැයි ඇසුයේමය. එවිට අජාසත් මහ රජ තෙම ´´භාග්‍යවතන්වහන්සේද ක්‍ෂත්‍රීය වන සේක. මමද ක්‍ෂත්‍රීය වෙමි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශරීර ධාතු කොටසක් ලබන්නට මමද සුදුසු වෙමි. මමද සර්වඤයන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ශාරිරික ධාතුන් වහන්සේලාට චෛත්‍යයක් කරවා පූජා සත්කාර කරනු කැමැත්තෙමියි´´ කියා කුසිනාරා නුවර නිවාසීවූ මල්ල රජ දරුවන්ට දූතයෙකු යැව්වේය. විසාලා නුවර වැසි ලිච්ඡවි රජදරුවෝද කිඹුල්වත් පුරයෙහි වාසය කරන්නාවූ ශාක්‍ය රජ දරුවෝද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහි කුසිනාරා නම් පුරයෙහි පරිනිවන් පා වදාළ සේකැයි ඇසුවාහුය. එවිට කිඹුල්වත් පුර වාසි ශාක්‍ය රජ දරුවෝ ´´භාග්‍යවතුන් වහන්සේද අපගේ ඥාති ශ්‍රේෂ්ට වන සේක. භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ශරීර ධාතු කොටසක් ලබන්නට අපිද සුදුසු වන්නෙමු. අපිද සර්වඥයන් වහන්සේගේ ශාරීරික ධාතුන් වහන්සේලාට චෛත්‍යයක් කරවා පූජා සත්කාර කරනු කැමැත්තෙමුයි´´ කියා කුසිනාරා වැසි මල්ල රජ දරුවන්ට දූතයෙකු යැවුවාහුය.
අල්ලකප්ප නම් නුවර වාසය කරන්නාවූ බූලය නම් ක්‍ෂත්‍රිය රජ දරුවෝද රාම ග්‍රාමයෙහි වාසය කරන්නාවූ කොලිය රජ දරුවෝද පාවා නම් නුවර වාසය කරන්නාවූ මල්ල රජ දරුවෝද එසේම කළාහුය.
වෙඨදීප නම් බ්‍රාහ්මණ තෙමේද පිරිනිවන් පෑම ගැන අසා ´´භාග්‍යවතුන් වහන්සේද ක්‍ෂත්‍රිය වූ සේක. මමද බ්‍රාහ්මණ වූයෙමි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ශාරිරික ධාතු කොටසක් ලබන්නට මමද සුදුස්සෙක් වෙමි. ධාතුන් වහන්සේලාට මමද චෛත්‍යයක් කරවා පූජා සත්කාර කරනු කැමැත්තෙමි´´ කියා කුසිනාරා වැසි මල්ල රජ දරුවන්ට දූතයෙකු යැවූයේය.
146. මෙසේ කී කල්හි කුසිනාරා වැසි මල්ල රජ දරුවෝ ඒ සත් නගරයෙන් පැමිණ සිටි ජන සමුහයාට මෙසේ කීවාහුය. ´´භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අපගේ ග්‍රාම ක්‍ෂෙත්‍රයෙහි පිරිනිවන් පා වදාළ සේක. අපි භාග්‍ය වතුන් වහන්සේගේ ශාරිරික ධාතුකොටසක් නොදෙම්හයි´´ කීවාහුය. මෙසේකී කල්හි ද්‍රෝණ බ්‍රාහ්මණ තෙම රජදරුවන් සමූහයාට මේ(අදහස් ඇති)ගාථා දෙකකින් මෙසේ කීය.
´´පින් වත්වූ රජ දරුවෙනි,මා කියන්නාවූ මේ එක් වචනයක් අසත්වා, අපගේ බුදුරජාණන් වහන්සේ ක්‍ෂාන්තිවාදීවූ සේක. ලෝකෝත්තම ස්වාමිදරුවන්ගේ ධාතු කොටසක් නිසා ආයුධ වලින් පහර දී ගැනීමක් වූයේ නම් ඒ යහපත් නොවේමය.´´
´´සියලු පින්වත්හුම එක්ව සමගිව සතුටු වෙමින්(ධාතුන්)අට කොටසක් කරම්හ. ඒ ඒ දිසාවල චෛත්‍යයෝ පැතිරෙත්වා. පසැස් ඇත්තාවූ බුදුරජාණන් වහන්සේට පැහැදුන ජනයෝ බෙහෝ වන්නාහුය´´ කියායි
´´එසේනම් බ්‍රාහ්මණය,තෙපිම භාග්‍ය වතුන්වහන්සේගේ ශාරීරීක ධාතූන් මනාකොට සමව අට කොටසක් කොට බෙදවයි´´ කීවාහුය. බ්‍රහ්මණයා ශාරීරීක ධාතුන් මනා කොට සමව අට කොටසක් කොට බෙදා ඒ රජදරු සමුහයාට මෙසේ කීය.
´´පින්වත්නි,මටද මේ ධාතු බෙදන ලද නැලිය දෙත්වා. මමද ධාතු බෙදන ලද නැලිය තබා චෛත්‍යයක් කොට පූජා සත්කාර කෙරෙමියි´´ කීය.
ඒ රජ දරුවෝ ද්‍රෝන නම් බ්‍රාහ්මනයාට ධාතු බෙදු නැලිය දුන්නාහුය.
147. ඊටපසු පිප්ඵලිවනිය නම් මොරිය රජ දරුවෝද ´´භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශාරිරික ධාතු භාගයක් ලබන්නට අපිද සුදුස්සෝ වම්හ. අපිද චෛත්‍යයක් කරවා පුජාසත්කාර කරනු කැමැත්තෙම්හයි´´ කියා කුසිනාරා වැසි මල්ලරජ දරුවන්ට දූතයෙකු යැවූහ.
´´භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශාරීරීක ධාතු කොටසක් නැත්තේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශාරිරික ධාතු බෙදන ලද්දාහුය. මේ ආදාහන ස්ථානයෙන් අඟුරු ගෙන යෙත්වයි´´ කීවාහුය. ඒ මෞර්‍ය රජ දරුවෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ආදාහන ස්ථානයෙන් අඟුරු හැරගෙන ගියහුය.
එවිට වෙදෙහ පුත්‍රවූ මගධ රටට අධිපති අජාසත් මහරජ තෙම රජගහ නුවරද විසාලා මහනුවර වාසීවූ ලිච්ජවි රජදරුවෝද විසාලා නම් නුවරද කිඹුල්වත් නම් නුවර වාසී ශාක්‍ය රජ දරුවෝද කිඹුල්වත් නම් පුරයෙහි අල්ලකප්ප නම් නුවර වාසී වූ බූලය නම් රජ දරුවෝද, අල්ලකප්ප නම් නුවර රාම ග්‍රාමයෙහි වාසය කරන්නාවූ කෝලිය නම් රජහුද රාම නම් ගමෙහි වෙටදිප නම් නුවර වාසී වූ බ්‍රාහ්මණ තෙමේද වෙටදීපයෙහි පාවා නම් නුවර වාසී වූ මල්ල රජදරුවෝද පාවා නම් පුරයෙහි කුසිනාරා වැසි මල්ල රජ දරුවෝද කුසිනාරා නුවර භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ශාරීරික ධාතුන් වහන්සේලාට චෛත්‍යයක් කරවා පූජා සත්කාර කළාහුය. ද්‍රෝණ නම් බ්‍රාහ්මණ තෙමේද ධාතු මැන බෙදන ලද නැලිය තබා චෛත්‍යයක් කරවා පූජා සත්කාර කළේය. පිප්ඵලිවනිය නම් මොරිය රජහුද පිප්ඵලි වන නම් පුරයෙහි අන්ගාර ථූප නම්වූ දාගැබක් කරවා පූජා සත්කාර කළාහුය. මෙසේ ශාරීරික චෛත්‍යයෝ අටක් වූවෝය. කුම්භථූප චෛත්‍යය නවවැනි වූයේය. අන්ගාර චෛත්‍යය දසවැනි වූයේය.
148. පසැස් ඇත්තාවූ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාරීරික ධාතු අට ද්‍රෝණයක් වූහ. එයින් සත් ද්‍රෝණයක් දඹදිව වාසිහු පුදත්. පුරුෂොත්තම වූ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ එක් ධාතු ද්‍රෝණයක් රාම ග්‍රාමයෙහි නා රජ පුදයි. එක් දන්ත ධාතුන් වහන්සේ නමක් දෙව්ලොව දෙවියන් විසින් පුදන ලද්දේය. එක් දන්ත ධාතුන් වහන්සේ නමක් වනාහි ගන්ධාර දේශයෙහි පුදන ලද්දේය. එක් දන්ත ධාතුන් වහන්සේ නමක් වනාහි කාලිංග නම් රජහුගේ රාජ්‍යයෙහි(කලිඟු රට දන්ත නම් පුරයෙහි)පුදන ලද්දේය. එක් දන්ත ධාතුන් වහන්සේ නමක් නා ලොව නාරජහු පුදත්. ඒ සතර දළදා වහනසේගේ තේජානුහාවයෙන් යාගයයි කියන ලද පුජනීය වස්තු පරිත්‍යාගයෙන් කරන ලද පූජා උත්සව මංගලයෙන් මේ මුළු පොළව අලංකාර වූවාය. සත්කාර කරනු ලබන්නවුන් විසින් සත්කාර කරනු ලද්දාවූ මනාකොට විශේෂයෙන්ම සත්කාර කරනු ලද්දාවූ පසැස් ඇත්තාවූ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ මේ සර්වඥ ශාරීරික ධාතුන් වහන්සේ මෙපරිද්දෙන්ම දෙවි රජුන්, මිනිස් රජුන් විසින් පුදන ලද්දේය. එසේම මනුෂ්‍යය උත්තමයන් විසින් පුදන ලද්දේය. ඇදිලි බැඳගෙන ඒ සර්වඥ ශාරීරික ධාතුන් වහන්සේලාට නමස්කාර කෙරෙත්වා. සර්වඥවරොත්තමයාණන් වහන්සේ ඒකාන්තයෙන් කල්ප සියයකිනුදු දුර්ලභ වන්නෝයි.
(දහසයවෙනි මහා පරිනිර්වාණ සූත්‍රය නිමියේය. )